Язов Дмитрий Тимофеевич

	Язов Дмитрий Тимофеевич
	выр. Дмитрий Тимофеевич Язов
Чӑн ят	выр. Дмитрий Тимофеевич Язов
Çуралнă вăхăт	1924 çулхи чӳк, 8-мĕшĕ
Çуралнă вырăн	Язово[d], Покровская волость (Тюкалинский уезд)[d], Тюкалинский уезд[d], Омская губерния[d], Раççей Федерациллĕ Социализмлă Совет Республики, СССР;
Вилнĕ вăхăт	2020 çулхи нарăс, 25-мĕшĕ (95 çул)
Вилнĕ вырăн	Мускав, Раççей Патшалăхĕ;
Гражданлăх	СССР; Раççей Патшалăхĕ;
Пăхăнулăх	СССР; Раççей Патшалăхĕ;
Альма-матер	Военная академия Генерального штаба Вооружённых сил Российской Федерации[d]; Московское высшее военное командное училище[d]; Военная академия имени М. В. Фрунзе[d];
Чыславсемпе парнесем	почётная грамота Президиума Верховного Совета Азербайджанской ССР[d] (1973 çулхи чӳк, 6-мĕшĕ)
Автограф
	Медиафайлы на Викиампар

Дмитрий Тимофеевич Язов (чӳк, 8 1923) — совет вăрçă тата политика ĕçтĕшĕ, Совет Союзĕн юлашки Маршалĕ (1990) тата СССР хӳтĕлев министăрĕ 1987 - 1991, ЯЛПК пайташĕ.

Халĕ пурăнать.

Халĕ пурăнакан тăваттă Совет Союзĕн Маршалĕсенчен пĕрри пулать.

Кун-çулĕ

Язов хăй каласа панипе, вăл 1923 çулта мар, 1924 çулта çуралнă, фронта лекес тĕллевпе пĕр çул «хушса» çырнă (СССР хӳтĕлев экс-министрĕ Совет Союзĕн Маршалĕ Дмитрий ЯЗОВ: «Пирĕн çар ертӳлĕх ятне варалас тесе Руста ятарласа Хĕрлĕ лапама янă. Горбачевпа калаçса татăлса тунă теме те пулать» 2008 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.. Интервью//Бульвар Гордона. № 32 (172), 12 августа 2008 г.)</ref>

ТÇАВ-нче взвод командирĕ вырăнĕнче çапăçнă, суранланнă, 1970-мĕш çулсенче Инçет Тухăç ВТ ертсе пынă; Инçет Тухăçра хĕсметре тăнă чухне Ким Ир Сенпа туслашнă. ХМ Кадрсен управленин пуçлăхĕ (КУП), çар генералĕ (1984). Кĕтмен çĕртен Руст Маттиас вĕçсе килнĕ хыççăн С. Л. Соколова отставкăна ярсан (СССР Аслă Канаш Президиумĕн 1987 çулхи çăвăн 30-мĕшĕнчи хутайĕпе) СССР Хӳтĕлев министрĕ вырăнне лартнă. Ĕç вырăнĕнче пĕрремĕш виççĕ çулĕнче Язов çар генералĕ хисепĕнче пулнă, унчен кун пек пулман (1935 çултанпа вăрçă ведомстви пуçлăхĕсем пурĕ те, Сталинсăр пуçне, Совет Союзĕн Маршалĕсем пулнă). 1990 çулта кăна СССР президенчĕ М. С. Горбачёв Язова маршал хисепĕпе тивĕçтернĕ^[3]; СССР кун-çулĕнче ку çакăн пек юлашки тивĕçтерĕвĕ шутланать. Çаплах Язов Çĕпĕрте çуралнă пĕртен-пĕр Совет Союзĕн Маршалĕ пулать.

1991 çулхи пуш уйăхĕнче СССР Президенчĕн хутайĕпе СССР хӳтĕлев министрĕ вырăнне «тепĕр хут лартнă».^[4]

Язов чухне Афган вăрçине вĕçленĕ. Консерватор, 1991 çулта хатĕрленĕ ЯЛПК йышне кĕнĕ; Мускава унăн тапăчĕпе танксене тата ытти йывăр техникăна кĕртнĕ, Шурă çурта штурмлас плана сӳтсе явнă.

Пăтăрмах пăчланнине пĕлсен, Горбачёв патне Фороса кайнă, таврăнсан аэродромра аресленĕ. 1991 çулхи çурлан 22-мĕшĕнче СССР Президенчĕн «Д. Т. Язова СССР хӳтĕлев министрĕн ĕçĕнчен хăтарас» хутайне кăларнă.^[5]

Тĕрмерен Президент патне çыру янă, унта вăл хăй ӳкĕннине кăтартнă, хăйне «ват супă» тенĕ. Пуçилӳ ĕçне вуласа пĕтерсен ăна тĕрмерен кăларнă, 1994 çулхи нарăс уйăхĕнче амнистиленĕ те отставкăна ăсатнă^[6], ятлă пистолетпа чысланă; малашне ветерансен мероприятисене хутшăннă, Çĕнтерӳ парачĕсенче хисеплĕ хăнасен сакĕнче ларать. Пĕрре çеç мар ЯЛПК пирки каласа кăтартнă, кавар пулман тесе ĕнентерет.

Отставкăна тухсан пĕр вахăт РФ хӳтĕлев министерствин тĕнчери çар пĕрĕçлĕх Тĕп управленин вăрçă канашçи, Раççей Федерацин Хĕçпăшаллă вăйĕсен Тĕп штабĕн вăрçă академийĕн пуçлăхĕн тĕп канашçи-консультанчĕ.^[7]^[8]

Ӗçĕсем

Язов Д. Т. Верны Отчизне. М.: Воениздат, 1988. — 352 с.
Язов Д. Т. Удары судьбы: Воспоминания солдата и маршала. М.: Палея, 1999. — 536 с.: ил. — ISBN 5-86020-256-X
Язов Д. Т. Карибский кризис: Сорок лет спустя. М.: Издательский дом «Мегапир», 2006. — 456 с.

Вуламалли

Интервью: [1], [2] 2010 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ., [3] 2009 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
Выхристюк З., Куджева Е. Уроки жизни Маршала Язова 2009 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.//Мужской характер. 2004. № 5
Белов В. Звезду Маршалу Язову!//Профиль. 1998. № 24
Язов Дмитрий Тимофеевич. Биография на VIPERSON.ru

Асăрхавсем

^ https://dbpedia.org/page/Dmitry_Yazov
^ Last marshal of Soviet Union Dmitry Yazov passes away
^ 1990 çулхи акан 28-мĕшĕнчи 93 № СССР проезиденчĕн хутайĕ «О присвоении генералу армии Язову Д. Т. воинского звания Маршала Советского Союза»
^ Указ Президента СССР от 1 марта 1991 года № УП-1571 «О назначении тов. Язова Д. Т. Министром обороны СССР»
^ УКАЗ Президента СССР от 22.08.1991 г. № УП-2447а 2013 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Указ Президента РФ от 07.02.1994 г. № 250 «Об увольнении с военной службы в отставку Язова Д. Т. и Варенникова В. И.» 2009 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.
^ Язов Дмитрий Тимофеевич//VIPERSON.ru
^ Биография Дмитрия Язова: консультирует Академию Генштаба 2013 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.

Каçăсем

Шаблон:Раççей Вăрçă ведомстви ертӳçисем

[_9340beb47304929b-1] ttps://dbpedia.org/page/Dmitry_Yazov

[_3cfd5322834e793a-2] Last marshal of Soviet Union Dmitry Yazov passes away

[3] 1990 çулхи акан 28-мĕшĕнчи 93 № СССР проезиденчĕн хутайĕ «О присвоении генералу армии Язову Д. Т. воинского звания Маршала Советского Союза»

[4] Указ Президента СССР от 1 марта 1991 года № УП-1571 «О назначении тов. Язова Д. Т. Министром обороны СССР»

[5] УКАЗ Президента СССР от 22.08.1991 г. № УП-2447а 2013 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.

[6] Указ Президента РФ от 07.02.1994 г. № 250 «Об увольнении с военной службы в отставку Язова Д. Т. и Варенникова В. И.» 2009 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.

[7] Язов Дмитрий Тимофеевич//VIPERSON.ru

[8] Биография Дмитрия Язова: консультирует Академию Генштаба 2013 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]