Хунсем: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Интерактивная навигация по истории
← Унчченхи тӳрлетӳМалалли тӳрлетӳ →
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ВизуальныйВикитекст
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Andreevart (Сӳтсе яв | хушни)
12 915 тӳрлетӳ
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
15-мĕш йĕрке: 15-мĕш йĕрке:
'''Хунсем''', — [[II]]—[[IV ĕмĕр]]сенче Урал тăрăхĕнче [[укăрсем|укăр]] тата [[сарматсем|сармат йăхĕсенчен]] пулса тухнă, [[II ĕмĕр]]те ку вырăна Китай çеçенхирĕнчен куçнă тĕрĕк чĕлхипе калаçакан [[хуннусем|хуннусенчен]] йĕркеленнĕ [[халăх]].
'''Хунсем''', — [[II]]—[[IV ĕмĕр]]сенче Урал тăрăхĕнче [[укăрсем|укăр]] тата [[сарматсем|сармат йăхĕсенчен]] пулса тухнă, [[II ĕмĕр]]те ку вырăна Китай çеçенхирĕнчен куçнă тĕрĕк чĕлхипе калаçакан [[хуннусем|хуннусенчен]] йĕркеленнĕ [[халăх]].


II ĕмĕрте Вăта Азирен куçса килнĕ, IV ĕмĕрсенче [[Уралçи]]нче [тĕрĕксем|тĕрĕк чĕлхиллĕ]] [[хунну]] йăхĕсен тата вырăнти укăрсемпе сарматсен йăх пĕрлешĕвĕ<ref name="Гунны в БСЭ"/>, IV ĕмĕрĕн 70-мĕш çулĕсенче [[Тухăç Европа|Тухăç Европăна]] çĕмĕрсе кĕнĕскерсем. Хунсен патшалăхĕ [[Атăл]]ран [[Рейн]]а çити тытăнса тăнă. [[Аттила]] патша тата çарпуçĕ чухне (V ĕмĕрĕн варри) [[Анăç Рим империйĕ|романсен анăç енне]] туртса илесшĕн кĕрешнĕ. Хунсен тĕп вырнаçăвĕ [[Паннони]]ре пулнă, каярах кунта [[аварсем]], тепĕртакран — [[венгрсем]] вырнаçнă.
II ĕмĕрте Вăта Азирен куçса килнĕ, IV ĕмĕрсенче [[Уралçи]]нче [[тĕрĕксем|тĕрĕк чĕлхиллĕ]] [[хунну]] йăхĕсен тата вырăнти укăрсемпе сарматсен йăх пĕрлешĕвĕ<ref name="Гунны в БСЭ"/>, IV ĕмĕрĕн 70-мĕш çулĕсенче [[Тухăç Европа|Тухăç Европăна]] çĕмĕрсе кĕнĕскерсем. Хунсен патшалăхĕ [[Атăл]]ран [[Рейн]]а çити тытăнса тăнă. [[Аттила]] патша тата çарпуçĕ чухне (V ĕмĕрĕн варри) [[Анăç Рим империйĕ|романсен анăç енне]] туртса илесшĕн кĕрешнĕ. Хунсен тĕп вырнаçăвĕ [[Паннони]]ре пулнă, каярах кунта [[аварсем]], тепĕртакран — [[венгрсем]] вырнаçнă.


== Кун-çулĕ ==
== Кун-çулĕ ==
33-мĕш йĕрке: 33-мĕш йĕрке:
* [http://www.history.vuzlib.net/book_d064.html Дестунисъ Г. С. Сказанія Приска Панийскаго. Учёныя записки второго отд. Императорской Академии Наук]
* [http://www.history.vuzlib.net/book_d064.html Дестунисъ Г. С. Сказанія Приска Панийскаго. Учёныя записки второго отд. Императорской Академии Наук]
* Иностранцев К. А. Хунну и Гунны (разбор теорий о происхождении народа Хунну китайских летописей, о происхождении европейских Гуннов и о взаимных отношениях этих двух народов). Л.: 1926. 152+4 с. (Второе дополненное издание.
* Иностранцев К. А. Хунну и Гунны (разбор теорий о происхождении народа Хунну китайских летописей, о происхождении европейских Гуннов и о взаимных отношениях этих двух народов). Л.: 1926. 152+4 с. (Второе дополненное издание.
* Отто Дж. Маенхен-Гельфен. «[http://kitap.net.ru/archive/6.php Мир гуннов. Исследования их истории и культуры]», пер. с англ. В. С. Мирзоянова, [[Казань]], [[2010]] ISBN 978-5-98356-114-4
* Отто Дж. Маенхен-Гельфен. «[http://kitap.net.ru/archive/6.php Мир гуннов. Исследования их истории и культуры]», пер. с англ. В. С. Мирзоянова, [[Хусан]], [[2010]] ISBN 978-5-98356-114-4
* [[Крадин Николай Николаевич|Крадин Н. Н.]] Империя Хунну. Владивосток: Дальнаука, 1996. 164 с 2-е изд. перераб. и доп. М.: Логос, 2001/2002. 312 с.
* Крадин Н. Н. Империя Хунну. Владивосток: Дальнаука, 1996. 164 с 2-е изд. перераб. и доп. М.: Логос, 2001/2002. 312 с.
* [[Николаев Василий Васильевич|Николаев В. В.]] Чуваши. Этническая история и традиционная культура. [[Москва]], [[2000]].
* [[Николаев Василий Васильевич|Николаев В. В.]] Чуваши. Этническая история и традиционная культура. [[Мускав]], [[2000]].
* Николаев В. В. История предков чувашей. XXX в. до н. э. в. — XV в.н. э. [[Чебоксары]], [[2005]].
* Николаев В. В. История предков чувашей. XXX в. до н. э. в. — XV в.н. э. [[Шупашкар]], [[2005]].


== Асăрхавсем ==
== Асăрхавсем ==

10:44, 12 Ҫурла уйӑхӗн 2020 вӑхӑтри верси

Хунсем

Хунсем алансемпе çапăçаççĕ (Петер Гайгер ӳкерчĕкĕ)
Чĕлхе Хун чĕлхи[1]
Тĕн хунсен тĕнĕ[2]
Расă тĕсĕ монголоидсем[3]
Кĕрет  прототĕрĕксем[4]
Пулса кайни хунну, укăрсем, сарматсем[5]

Хунсем, — II—IV ĕмĕрсенче Урал тăрăхĕнче укăр тата сармат йăхĕсенчен пулса тухнă, II ĕмĕрте ку вырăна Китай çеçенхирĕнчен куçнă тĕрĕк чĕлхипе калаçакан хуннусенчен йĕркеленнĕ халăх.

II ĕмĕрте Вăта Азирен куçса килнĕ, IV ĕмĕрсенче Уралçинче тĕрĕк чĕлхиллĕ хунну йăхĕсен тата вырăнти укăрсемпе сарматсен йăх пĕрлешĕвĕ[5], IV ĕмĕрĕн 70-мĕш çулĕсенче Тухăç Европăна çĕмĕрсе кĕнĕскерсем. Хунсен патшалăхĕ Атăлран Рейна çити тытăнса тăнă. Аттила патша тата çарпуçĕ чухне (V ĕмĕрĕн варри) романсен анăç енне туртса илесшĕн кĕрешнĕ. Хунсен тĕп вырнаçăвĕ Паннонире пулнă, каярах кунта аварсем, тепĕртакран — венгрсем вырнаçнă.

Кун-çулĕ

Пирĕн эрăччен хунсем Монголи çеçенхирĕсенче пурăннă.

Хунсем Вăтам Азирен Çурçĕр Кавказпа Меоти (Азов) кӳлли таврашне пирĕн эрăри 370-374-мĕш çулсенче хăпса тухнă. Вĕсене ун чухне Паламар патша ертсе пынă.

Ку хушăра Туранра пурăнакан авалхи чăваш йăхĕсем пурте: чăвашсем те, сăкăтсем те, сăварсем те, массакетсем те, шăхальсем те, уписем те, саккисем те, эссекӳльсем те хунсен уртине кĕнĕ. Çак 374 çултан пуçласа вара Халăхсен Аслă Куçса Кайăвĕ (Великое Переселение Народов) пуçланнă.

"Весь Восток задрожал при внезапно разнесшихся вестях, что от крайних пределов Меотиды, между ледяным Танаидом и свирепыми народами Массагетов, где Александровы запоры сдерживают дикие племена скалами Кавказа, вырвались рои гуннов, которые, летая туда и сюда на быстрых конях, все наполняли резней и ужасом".—

çырать IV — V ĕмĕрсенче пурăннă христиан çыравçи Иероним.


Хунсен ĕмпĕвĕсем
Атăл | Ирнак | Моте | Пӳçӳйттан | Çиликкат | Çинçипул | Тинĕс | Улат | Хуханье | Эллак |

Çавăн пекех

Вуламалли

Асăрхавсем

  1. ^ Тенишев Э. Р. Гуннов язык // Языки мира: Тюркские языки. - М., 1997. - С. 52-53
  2. ^ Артамонов М. И. История хазар. Л.: Изд-во Гос. Эрмитажа, 1962.
  3. ^ Кляшторный С. Г., Савинов Д. Г. Степные империи древней Евразии. СПб: 2005. 346 с.
  4. ^ Бернштам А. Н. Очерк истории гуннов. Л.: ЛГУ. 1951. 256 с.
  5. ^ 1 тата 2 Гунны в БСЭ

Каçăсем

Хунсем Викиампарта?
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Хунсем&oldid=679425»