Айриш чĕлхи

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
(Ирланд чĕлхи ҫинчен куҫарнӑ)
Айриш чĕлхи
Тăван ячĕ: Gaeilge
Патшалăхсем: Ирланди Ирланди
Çурçĕр Ирланди ялавĕ Çурçĕр Ирланди
Официаллă статус: Ирланди, Çурçĕр Ирланди, ЕП
Йĕркелекен: Ирланд чĕлхи канашĕ (Bord na Gaeilge)
Калаçакансен пур йышĕ: 1,6 млн (2002, халăх çыравĕ)
Классификаци
Категори: Еврази чĕлхисем
Инди-европа çемьи
Кельт турачĕ
Гойдел ушкăнĕ
Çырулăх: латиница
Чĕлхе кочĕсем
ISO 639-1: ga
ISO 639-2: gle
ISO 639-3: gle
Çавăн пекех пăхăр: Проект:Лингвистика

Айриш чĕлхи (айр. Gaeilge) — айришсен чĕлхи, кельт чĕлхисенчен пĕри; шотландпа мэн чĕлхисем гойдел ушкăн пайне кĕреççĕ.

Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ӳкерчĕк:Gaeltachtai le hainmneacha as Ruisis.svg
Ирландири гэлтахтсем (айриш чĕлхи упранса юлнă регионсем)

Лингвистика характеристики[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Антропонимика[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Айриш ячĕ


Фразăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕлпулу:

  • Dia dhuit! [Диа ғыть!] = Здравствуйте! (примерный перевод (пп.) Господь с тобой!)
  • Dia’s Muire dhuit! [Диас Мыри ғыть!] = (в ответ на приветствие) [и вы] Здравствуйте! (пп. Господь и Мария с тобой!)
  • Dia dhuit ar maidin! [Диа ғыть эрь мадинь!] ~ Доброе утро! (пп. Господь с тобой в это утро)
  • Cén chaoi a bhfuil tú? [Кен хы э уыль ту?] = Как у тебя дела?
  • Cén chaoi a bhfuil tú féin? [Кен хы а уыль ту hень?] = А как у тебя самого дела? (в ответ на предыдущий вопрос)
  • Tá mé go maith/dona [Та ме го ма/дона] = Хорошо/плохо
  • An bhfuil aon scéal agat? [Э уыль эн щкел агут?] ~ Ну, что нового? (пп. Есть у тебя новость чтобы рассказать?)
  • Tada = Ничего или Diabhail-scéal = Ничего (пп. Чёртова история)
  • Conas tánn tú? = (в Мюнстере) Как дела?
  • Goidé mar atá tú? = (в Ольстере) Как дела?

Сывпуллашни:

  • Slán agat = До свидания, счастливо оставаться (говорит уходящий) (пп. Будь здоров)
  • Slán leat = До свидания (говорит остающийся)
  • Slán anois! = Тепреччен!
  • Slán go fóill! = Тепреччен!
  • Oíche mhaith = Ырă каç пултăр!
  • Go n-éirí do bhóthar leat! = Телейлĕ çул пултăр!

Пехиллени

  • Go ngnothaí Dia dhuit = Да благословит тебя Господь
  • Bail ó Dhia ort = Господь тебя благослови
  • Nár lagaí Dia do lámh! = Бог в помощь! (пп. Да не ослабит Господь твою руку!)

Пĕрремĕш калаçу:

  • Cén t-ainm atá ort? = Эсĕ мĕн ятлă?
  • Cad is ainm duit? = Санаа епле чĕнеççĕ?
  • Cé as thú? = Эсĕ ăçтан?
  • Cérb as duit? = (Ольстерте) Эсĕ ăçтан?
  • Cad as duit? = (Мюнстерте) Эсĕ ăçтан?
  • Cá bhfuil tú i do chónaí? = Эсĕ ăçта пурăнатăн?
  • Cén aois thú? = Эсĕ миçе çулта?

Тав сăмахĕсем:

  • Go raibh maith agat! = Тавтапуç!
  • Go raibh míle maith agat! = Пин хутчен тав!
  • Sonas ort! = Спасибо! (пп. Счастья тебе!)

Похвала:

  • Fáinne óir ort! = Спасибо! Браво! (пп. Золотое кольцо тебе!)
  • Maith thú! = Молодец!
  • Mo cheol thu! = Молодец! (пп. Мою музыку играешь!)
  • Mo sheacht mbeannacht ort! = Молодец! Отлично сделано! (пп. Мои семь благословений тебе!)

Пожелания:

  • Go maire tú! = Долгой жизни!
  • Go dté tú an céad! = Долгой жизни! (пп. Доживи до сотни!)
  • Rath Dé ort! = Благослови тебя Господь! (пп. Божьих даров тебе!)
  • Go gcuire Dia an t-ádh ort! = Пошли тебе Господь удачи!
  • Beannacht Dé leat! = Божьих благословений! (пп. Скорость Божья тебе!)

Проклятия:

  • Go hifreann leat! = Иди к чёрту!
  • Téigh i dtigh diabhail! = Иди к чёрту! (пп. Уйди к дьяволу домой!)
  • Go mbeire an diabhal leis thú! = Черт тебя подери! (пп. Пусть тебя чёрт заберёт с собой!)
  • D’anam don diabhal! = Душу твою к чёрту!
  • Do chorp don diabhal! = Черт тебя подери! (пп. Тело твоё к черту!)
  • Imigh sa diabhal! = Пошёл к чёрту!

Ругательства:

  • Damnú ort! = Будь ты проклят!
  • Loscadh is dó ort! = Будь ты проклят! (пп. Выжечь и спалить тебя!)
  • Múchadh is bá ort! = Чтоб ты задохнулся и утонул!
  • Marbhfháisc ort! = Чтобы ты сдох! (пп. Саван на тебя!)
  • Go dtachta an diabhal thú! = Чтоб тебя чёрт удушил!
  • Focáil leat! = Отвали!

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Грамматики нового И. яз.: O’Donovan, A Grammar of the Irish language, Dublin, 1845; O’Grownev, Revised simple lessons in Irish, N.-Y., 1902; Ó Siadhail, Learning Irish, Dublin, 1988.
  • Словари: Dinneen, An Irish-English Dictionary, Dublin, 1903; Lane, English-Irish Dictionary, London, 1904; Tomás De Bhaldraithe, English-Irish Dictionary, Baile Átha Cliath, 1959; Collins Irish Dictionary, Glasgow, 2006², ISBN 978-0-06-089106-0; Foclóir Póca, Baile Átha Cliath, 1986; Irish-English English-Irish Dictionary, New Lanark, 2001, ISBN 1-85534-375-4; Thomas Feito Caldas, Clemens Schleicher, Woerterbuch Irisch-Deutsch, Hamburg, 1999, ISBN 3-87548-124-0.
  • Грамматики старого яз.: Thurneysen R., Handbuch des altirischen, 2 Bde, Heidelberg, 1904; Dottin G., Manuel d’irlandais moyen, 2 vv., P., 1910. Этимологический словарь: Macbain A., An Etymological Dictionary of the Gaelic Language, 1906.
  • Описание кельтских языков: Martin J. Ball, The Celtic Languages, N.-Y., 2004.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Wikipedia
Wikipedia
Википедин [[:{{{code}}}:|ga уйрăмĕ]].