Агрыз
| Агрыз | |
|---|---|
| тут. Әгерҗе | |
| Герб | |
.png) | |
 | |
| Никӗсленӗ/йӗркеленӗ дата | 1646 |
| Официаллӑ ят |
тут. Әгерҗе выр. Арыз |
| Патшалӑх | |
| Администрацин тӗп вырӑнӗ | Агрыз районĕ и Муниципальное образование «Город Агрыз»[d][1] |
| Административлӑ-территориллӗ пай | Агрыз районĕ и Тутарстан |
| Халӑх йышӗ |
|
| Тинӗс шайӗнчи ҫӳллӗш | 90 метр |
| Вӑхӑт тӑрӑхӗ | UTC+3 |
| Лаптӑк |
|
| Почта индексӗ | 422230 |
| Пӗрремӗш хут асӑнни | 1646 |
| Вырӑнти телефон кочӗ | 85551 |
 Медиафайлы на Викиампар | |
.svg)
Агры́з (тут. Әгерҗе, Əgerce) — Тутарстанăн Агрыз районĕн тĕпĕ, район тытăмĕнчи хула. Лаптăкĕ — 8,6 çм².
Пĕрлехи хыпарсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хула Тутарстанăн çурçĕр-тухăçĕнче, Удмурти чикки çумĕнче, Сарапул сăртлăхĕ умĕнче, Агрызка юханшывĕ çинче, вырнаçнă. Хусантан тухăçалла 304 çм.
1646 çултанпа палăрнă. XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче Вятка кĕпернине кĕнĕ Сарапул уесĕнчи Агрыз вулăсăн центрĕ пулнă, шкул, 2 мечет ĕçленĕ. 1920 çулчен вулăс центрĕ пулнă. 1921 çултанпа центр ТАССР Агрыз кантонĕн центрĕ, 1924 çултанпа Алапӳ кантонĕн ĕçтăвкомне пăхăнса тăнă. 1926 çулта хула йышĕнчен кăларнă, 1927 çулхи нарăсăн 14-мĕшĕнче Агрыз районĕн администрации центрĕ пулса тăрать. 1928 çулта ĕçтеш паççулкисен категорине кĕртнĕ, 1938 çулхи çурлан 28-мĕшĕнче район пăхăнăвĕнчи хула шайне кĕртнĕ. 1963 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ТАССР администраци-территориллĕ пайланăвне улăштарнă май Алапӳ хула канашне кĕнĕ, 1963 çулхи пушăн -мĕшĕнче — каллех район центрĕ.
Хусан, Екатеринбург, Ижевск, Акбаш çине каякан чукун çул йĕрĕсен пысăк транспорт çыхăвĕ. Чукун çулăн ăста лаççисем, çурт-йĕр тăвăм материалĕсен савучĕ, сĕт-çу комбиначĕ, çакăр савучĕ, типографи, апат-çимĕç комбиначĕ. 4 вăтам, ачасен мусăк шкулĕ, 2 профессиллĕ училищĕ, тăван ен тĕпчев музейĕ, район тĕп пульници, чукун çул пульници. Мечет.
Халăх йышĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
2005 çулта хулара 18,6 çын пурăннă.
1859 — 2 340, в 1890 — 2 758, 1920 — 4 543, 1926 — 7 339, 1938 — 12 376 çын, 1959 — 20,3, 1979 — 18,9, 1989 — 19,7 пин çын).
1989 çулхи халăх çыравĕпе хулара тутарсем — 50,1 %, вырăссем — 38,6 %, удмуртсем — 7,2 %.
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Тутарстанăн Агрыз районĕн официаллă сайчĕ Архивленĕ 27 Утӑ уйӑхӗн 2008 çулта.
