Агрыз

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Агрыз
Әгерҗе
Герб
Coat of Arms of Agryz rayon (Tatarstan).png
Agryz town, Republic of Tatarstan, Russia. Train station hall. Main view.jpg
Дата основания / создания / возникновения 1646
Официальное название Әгерҗе, Арыз
Название на языке оригинала Әгерҗе
Государство Раççей Патшалăхĕ
Является административным центром Агрыз районĕ, Муниципальное образование «Город Агрыз»
Административно-территориальная единица Агрыз районĕ
Географические координаты 56°31′0″N 52°59′0″E
Численность населения 19 794
Высота над уровнем моря 90 метр
Часовой пояс UTC+3
Площадь 8,6 квадратный километр
Почтовый индекс 422230
Coat of Arms of Agryz rayon (Tatarstan).png
Описывается в источниках Большая советская энциклопедия, 1926—1947
Первое письменное упоминание 1646
Местный телефонный код 85551
Категория на Викискладе Agryz
Основная категория по теме Категория:Агрыз
Категория для людей, связанных с местностью Категория:Персоналии:Агрыз
Категория для людей, родившихся здесь Категория:Родившиеся в Агрызе
Карта
Agryz

56°31′0″N 52°59′0″E

Агры́з (тут. Әгерҗе, Əgerce) — Тутарстанăн Агрыз районĕн тĕпĕ, район тытăмĕнчи хула. Лаптăкĕ — 8,6 çм².

Пĕрлехи хыпарсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Хула Тутарстанăн çурçĕр-тухăçĕнче, Удмурти чикки çумĕнче, Сарапул сăртлăхĕ умĕнче, Агрызка юханшывĕ çинче, вырнаçнă. Хусантан тухăçалла 304 çм.

1646 çултанпа палăрнă. XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче Вятка кĕпернине кĕнĕ Сарапул уесĕнчи Агрыз вулăсăн центрĕ пулнă, шкул, 2 мечет ĕçленĕ. 1920 çулчен вулăс центрĕ пулнă. 1921 çултанпа центр ТАССР Агрыз кантонĕн центрĕ, 1924 çултанпа Алапӳ кантонĕн ĕçтăвкомне пăхăнса тăнă. 1926 çулта хула йышĕнчен кăларнă, 1927 çулхи нарăсăн 14-мĕшĕнче Агрыз районĕн администрации центрĕ пулса тăрать. 1928 çулта ĕçтеш паççулкисен категорине кĕртнĕ, 1938 çулхи çурлан 28-мĕшĕнче район пăхăнăвĕнчи хула шайне кĕртнĕ. 1963 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ТАССР администраци-территориллĕ пайланăвне улăштарнă май Алапӳ хула канашне кĕнĕ, 1963 çулхи пушăн -мĕшĕнче — каллех район центрĕ.

Хусан, Екатеринбург, Ижевск, Акбаш çине каякан чукун çул йĕрĕсен пысăк транспорт çыхăвĕ. Чукун çулăн ăста лаççисем, çурт-йĕр тăвăм материалĕсен савучĕ, сĕт-çу комбиначĕ, çакăр савучĕ, типографи, апат-çимĕç комбиначĕ. 4 вăтам, ачасен мусăк шкулĕ, 2 профессиллĕ училищĕ, тăван ен тĕпчев музейĕ, район тĕп пульници, чукун çул пульници. Мечет.

Халăх йышĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

2005 çулта хулара 18,6 çын пурăннă.

1859 — 2 340, в 1890 — 2 758, 1920 — 4 543, 1926 — 7 339, 1938 — 12 376 çын, 1959 — 20,3, 1979 — 18,9, 1989 — 19,7 пин çын).

1989 çулхи халăх çыравĕпе хулара тутарсем — 50,1 %, вырăссем — 38,6 %, удмуртсем — 7,2 %.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]