Пагуош ăсчахĕсен юхăмĕ

Пагуош ăсчахĕсен юхăмĕ (акăл. Pugwash Conferences on Science and World Affairs) — лăпкăлăхшăн, хĕçпăшалсăрланасшăн тата тĕнчери хăрушсăрлăхшăн, тĕнчери термойетре вăрçине хирĕçле тата ăслăлăх пĕрĕçлĕхĕшĕн кĕрешекен ăслăхсен пĕрлешĕвĕ. Пагуош юхăмĕ 1955 çулта çуралать, ун чухне тĕнчери 11 паллă ăсчах, çав шутра А. Эйнштейн, Ф. Жолио-Кюри, Б. Рассел, М. Борн, П. У. Бриджмен, Л. Инфельд, Л. Полинг, Дж. Ротблат, йĕтре энергине вăрçă тĕлĕпе усă курассине чарас конференцие пуçтарас манифестпа Çĕр çинче пурăнан халăхсем умне тухаççĕ.

1987 çулта Тĕнчери студентсен тата çамрăксен Пагуош юхăмне йĕркеленĕ.

Пагуош юхăмне хутшăнакансен шухăшĕсен тĕнчипе сарас тĕллевпе периодика кăларăмĕсем тухаççĕ: «Proceedings of the Pugwash Conferences on Science and World Affairs» (çулсерен 1957 çултанпа), «Pugwash Newsletter» (кашни виçе уйăхра 1963 çултанпа), «Pugwash Occasional Papers» (кашни виççĕ уйăхра 2000 çултанпа), ятарлă монографисемпе евитсем.

Пагуош конференцисем

Пĕрремĕш конференци

Пĕрремĕш Пагуош конференцийĕ 1957 çулхи утăн 7—11-мĕшĕсенче канад миллиардерĕ тата этем пĕрлĕхĕн ĕçченĕ Сайрус Итон хастаррăн тăрăшнипе унăн çуралнă çĕрĕнче Пагуошра (Çĕнĕ Шотланди, Канада) пуçтарăнать. Конференцире 10 патшалăхран килнĕ 22 ăсчах пулнă (7-шĕ АПШ-ран, çав шутра Герман Мёллер, Лео Силард, 3-шĕ СССР-тан, 3-шĕ Японирен, çав шутра Синъитиро Томонага, Хидэки Юкава, 2-шĕ Аслă Британирен, çав шутра Сесил Фрэнк Пауэлл, 2-шĕ Канадăран, пĕррерĕн Австралирен (Марк Олифант), Австрирен, Китайран, Францирен тата Польшăран). Ытларахăшĕпе, вĕсем йĕтре физикĕсем пулнă. СССР-тан академик Топчиев А. В., профессор Кузин А. М., академик Скобельцын Д. В., çаплах СССР ĂА Президиумĕн тĕп ăсчах секретарĕн пулăшуçи Павличенко В. П. килнĕ. Пĕрремĕш Пагуош конференцийĕ йĕтре хĕçпăшалĕпе усă курни хăрушлăха кăларнине, вăл тĕнчипе сарăлнине тĕрĕслесе тăрассине сӳтсе явнă. Конференцинче Пагуош юхăмĕн пĕрмай ĕçлекен комитетне туса хураççĕ, вăл Лондонра вырнаçать.

1957 çултанпа Пагуош конференцисене çулне 1—2 ăстрăм ирттернĕ. Йĕркелĕвĕн канашĕ йышăннипе 2007 çултанпа Пагуош конференцисене 18 уйăхра пĕрре пухăнаççĕ.

Пагуош юхăмĕн конференцийĕсем хушшинче тĕрлĕ çĕр-шывра темăсемпе симпозиумсем тата семинарсем ирттереççĕ.

Конференцисен йăла-йĕрки

• Пур хутшăнакана пайăррăн чĕнсе илеççĕ, вĕсем епле те пулин патшалăхшăн е йĕркелĕвшĕн явапламаççĕ.
• Дискуссисене алăксене хупса ирттереççĕ, тĕлпулу вĕçленсен кăна пресса валли кĕске пĕлтерӳ параççĕ.

Конференцисен ят-йышĕ

Номер	Ирттернĕ вăхăт	Хула	Патштлăх	Асăрхавсем
1-мĕш	Утă 1957	Пагуош	Канада
2-мĕш	Çу 1958	Лак-Бопор	Канада
3-мĕш	Авăн 1958	Кицбюэль	Австри
4-мĕш	Çĕртме — утă 1959	Баден-Баден	ФРГ
5-мĕш	Çурла 1959	Пагуош	Канада
6-мĕш	Раштав 1960	Мускав	СССР
7-мĕш	Авăн 1961	Стоу	АПШ
8-мĕш	Авăн 1961	Стоу	АПШ
9-мĕш	Çурла 1962	Кембридж	Аслă Британи
10-мĕш	Авăн 1962	Лондон	Аслă Британи
11-мĕш	Авăн 1963	Дубровник	Югослави
12-мĕш	Кăрлач 1964	Удайпур	Инди
13-мĕш	Авăн 1964	Карл Варĕсем	Чехословаки
14-мĕш	Ака 1965	Венеци	Итали
15-мĕш	Раштав 1965 — кăрлач 1966	Аддис-Абеба	Эфиопи
16-мĕш	Авăн 1966	Сопот	Польша
17-мĕш	Авăн 1967	Роннебю	Швеци
18-мĕш	Авăн 1968	Ницца	Франци
19-мĕш	Юпа 1969	Сочи	СССР
20-мĕш	Авăн 1970	Фонтана	АПШ
21-мĕш	Çурла — авăн 1971	Синай	Румыни
22-мĕш	Авăн 1972	Оксфорд	Аслă Британи
23-мĕш	Çурла — авăн 1973	Ауланко	Финлянди
24-мĕш	Çурла — авăн 1974	Баден	Австри
25-мĕш	Кăрлач 1976	Мадрас	Инди
26-мĕш	Çурла 1976	Мюльхаузен	ГДР
27-мĕш	Çурла 1977	Мюнхен	ФРГ
28-мĕш	Авăн 1978	Варна	Болгари
29-мĕш	Утă 1979	Мехико	Мексика
30-мĕш	Çурла 1980	Брекелен	Нидерландсем
31-мĕш	Çурла 1981	Банфф	Канада
32-мĕш	Çурла 1982	Варшава	Польша
33-мĕш	Август 1983	Венеци	Итали
34-мĕш	Утă 1984	Бьёрклиден	Швеци
35-мĕш	Утă 1985	Кампинас	Бразили
36-мĕш	Авăн 1986	Будапешт	Венгри
37-мĕш	Авăн 1987	Гмунден	Австри
38-мĕш	Çурла — авăн 1988	Дагомыс	СССР
39-мĕш	Утă 1989	Кембридж	АПШ
40-мĕш	Авăн 1990	Эгем	Аслă Британи
41-мĕш	Авăн 1991	Пекин	Китай
42-мĕш	Авăн 1992	Берлин	Германи
43-мĕш	Çĕртме 1993	Хасслуден	Швеци
44-мĕш	Çĕртме — утă 1994	Колимбари	Греци
45-мĕш	Утă 1995	Хиросима	Япони
46-мĕш	Авăн 1996	Лахти	Финлянди
47-мĕш	Çурла 1997	Лиллехаммер	Норвеги
48-мĕш	Авăн — юпа 1998	Хурика	Мексика
49-мĕш	Авăн 1999	Рустенбург	КАР
50-мĕш	Çурла 2000	Кембридж	Аслă Британи
51-мĕш	Пуш 2002	Агра	Инди
52-мĕш	Çурла 2002	Сан-Диего	АПШ
53-мĕш	Утă 2003	Галифакс, Пагуош	Канада
54-мĕш	Юпа 2004	Сеул	Кăнтăр Корей
55-мĕш	Утă 2005	Хиросима	Япони
56-мĕш	Чӳк 2006	Каир	Икĕпат
57-мĕш	Юпа 2007	Бари	Италия
58-мĕш	Ака 2009	Гаага	Нидерландсем
59-мĕш	Утă 2011	Берлин	Германи

Тĕнчери хисепĕ

1995 çулта Пагуош юхăмĕ Лăпкăлăх Нобель парнине «Йĕтре хĕçпăшалĕн шайне тĕнчери политикăра пĕчĕклетес енĕпе çитĕнӳ тунăшăн тата нумай çул хушши çак хĕçпăшала чарасшăн тăрăшнăшăн» тесе тивĕçет.

Çавăн пекех пăхăр

• Раççейри Пагуош комитечĕ

Вуламалли

• Пагуошские конференции — ПСЭ
• Рыжов Ю. А., Лебедев М. А. Ученые Академии наук в Пагуошском движении // Вестник РАН.-2005.-Т. 75, № 6.
• Рыжов Ю. А., Лебедев М. А. Юбилей Пагуошского движения // Вестник РАН.-2007.-Т.77, № 10.
• Лебедев М. А. К 50-летию Пагуошского движения // Экология и жизнь.-2007.-№ 10, 11.

Каçăсем

• Пагуош ăсчахĕсен юхăмĕн официаллă сайчĕ
• На сайте Хиросима
• Российский Пагуошский комитет при Президиуме РАН
• Лебедев М. А. Научиться мыслить по-новому: О происхождении Пагуошского движения ученых // Мир и согласие. — 2004. — № 1.
• Манифест Рассела — Эйнштейна, 1955 г.