Самар кĕпĕрни

Самар кĕпӗрни — Раççей империн 1851—1928 çулсенчи администрациллĕ-территориллĕ виçи. Кĕперне тӗп хули — Самар.

Кун-çулĕ

18-мӗш раштав уйӑхӗнче 1850 ҫулта Николай I указӗпе никӗсленӗ.

Администрациллĕ пайланăвĕ

Самар кĕпернин 1851—1918 çулсенчи администрациллĕ пайланăвĕн картти

Йĕркеленĕренпе 1918 çулчен кĕпернене 7 уес кĕнĕ:

№	Уес	Уес хули	Лаптăк, çухрăм²	Пурăнан халăх (1897), çын
1	Пĕкĕлме	Пĕкĕлме (7581 çын)	10 803,1	299 884
2	Бугуруслан	Бугуруслан (12 109 чел.)	17 068,7	405 994
3	Бузулук	Бузулук (14 362 çын)	22 427,0	492 952
4	Николаев	Николаевск (12 504 çын)	28 196,9	494 736
5	Çĕнĕ Ӳсен	Çĕнĕ Ӳсен (13 261 çын)	34 585,9	417 376
6	Самар	Самар (89 999 çын)	13 155,4	357 018
7	Ставрополь	Атăл-çинчи-Ставрополь (5969 çын)	10 476,5	283 376

Пурĕпе кĕпернере 305 вулăс, 4 хулаçум, 14 слобода, 5 карман, 634 чиркӳллĕ ял, 1376 ял, 29 пĕчĕк ял, 498 хутор, 141 нимĕç колони кĕнĕ. 500 ытла кил-картиллĕ ялсен шучĕ — 76.

1918 çулта Николаев уесне Пугачёв ята куçарнă.

1919 çулта Ставрополь уесен пайĕнчен Мелекес уесĕ туса хунă. Çав çултах Çĕнĕ Ӳсен уесне Сарăту кĕпернине куçарнă.

1920 çулта Пĕкĕльме уесĕн чылайăшĕ Тутар АССР территорине хушăннă, сахалраххи — Бугуруслан уесне кĕнĕ.

1921 çулта Пугачёв уесне пайласа Балаково уесне уйăрнă, Балаково хулинче центр тунă.

1924 çулта Ставрополь уесне пĕтернĕ, унăн территорине юнашар уессене пайласа панă. Çав çултах Балаково уесне пăрахăçланă, вулăсĕсене Пугачёв уесне куçарнă.

Литература

• И. Краснопёров. Самарская губерния // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
• Алабин, «Трёхсотлетие гор. Самары» (1877);
• Иванин, «Описание закамской линии» («Вестн. Имп. Рус. геогр. общ.», 1851, т. I);
• Перетяткович, «Поволжье в XVII и начале XVIII в.»;
• Haxthausen, «Studien über die innern Zustände, das Volksleben und insbesondere die lä ndlichen Einrichtungen Russlands» (III),
• П. А. Соколовский, «Экономический быт России»;
• В. В. Докучаев, «Русский чернозём»; «Список населённых мест Самар. губ.» (1865); «Городские поселения Рос. Имп.» (т. IV); «Путешествие Палласа» (т. III);
• П. А. Осоков, «Геолог. очерк окрестностей г. Самары» (1886);
• Клаус, «Наши колонии» (1869);
• Wolga-Bote, «Die deutschen Ansiedelungen in Russland» (1885);
• Лясковский, «Материалы для статистического описания С. губ.» (1860).

Хыпарлă кăларăмсем

• Список населённых мест Самарской губернии по сведениям 1859 г. XXXVI. — СПб., 1864. — XLII, 134 с.
• Список населённых мест Самарской губернии по сведениям 1889 года / сост. П. В. Кругликов. — Самара : Тип. И. П. Новикова, 1890. — XXVIII, 243, [2], 18, V, [2].
• Список населённых мест Самарской губернии / сост. в 1900 г. секр. Самар. губ. стат. ком. И. А. Протопоповым. — Самара : Губ. тип., 1900. — XXXIX, 520 с.
• Список населённых мест Самарской губернии / сост. в 1910 г. секр. Самар. губ. стат. ком. Н. Г. Подковыровым. — Самара, 1910. — XXVI, 425, [34] с.

Каçăсем

• ЭСБЕ:Самарская губерния
• Карта Самарской губернии из «Атласа» А. А. Ильина 1876 года (просмотр на движке Google на сайте runivers.ru)
• Списки населённых мест Самарской губернии 1864,1910,1928, HTML,DJVU 2013 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.
• Библиотека Царское Село, книги по истории Самарской губернии, PDF 2016 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.
• Краеведческий портал «Самарская губерния. История и Культура» История края, фото, 3D-Панорамы
• Краткая справка по истории административно-территориального деления Самарской губернии — области(ĕçлемен каçă)