Хусан кĕпĕрни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Чăваш Ен кун-çулĕ Чăваш Республикин гербĕ
Авалхи тĕнчере
Баланово культури
Пура культури
Апаш культури
Анань культури
Хулаш культури
Вăтам ĕмĕрсенче
Хунсен империйĕ (434 — VI ĕмĕр)
Аслă Пăлхар (632 — 671)
Атăлçи Пăлхар (X ĕмĕр — 1240)
Ылтăн Урта (1240 — 1438)
Хусан ханлăхĕ (1438 — 1552)
Хусан патшалăхĕ (1452 — 1708)
Раççей империнче
Хусан кĕперни (1708 — 1920)
Чĕмпĕр кĕперни (1796 — 1924)
РСФСР, (СССР)
Чăваш автономи облаçĕ (1920 — 1925)
Чăваш АССР (1925 — 1990)
Чăваш ССР (1990 — 1992)
СССР аркансан
Чăваш Республики (1992-па)
Чăваш Ен хронологийĕ
Авалхи чăваш хулисем
Хусан кĕпĕрни гербĕ

Хусан кĕпĕрнине 1708 çулта Пётр I хутайĕпе туса хунă. Малтан Хусан кĕперни Чулхулапа Аçтăрхана çити сарăлса выртнă. Унăн çĕрĕсене Атăлăн сылтăмпа сулахай енчи çĕрĕсем кĕнĕ. Хусан, Сĕве, Пенза, Чĕмпĕр, Ĕпхӳ, Аçтăрхан тата ытти вăйпутлăхсенчен тытăнса тăнă. Вăйпутлăхсене 1719 çултан пуçласа провинцисем теме пуçланă. XVIII ĕмĕрте Хусан кĕпернинчен çĕнĕ тăватă кĕпĕрнене - Чулхула, Пенза, Чĕмпĕр, Аçтăрхан - уйăрнă.

Администрациллĕ пайлану[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ӳкерчĕк:Kazanskaya gubernia.png
Хусан кĕпĕрнин администрациллĕ пайланăвĕ

1781 çулта Хусан кĕпĕрнинчен Хусан енлĕхне туса хунă. 1796 çулта вара каллех кĕпĕрне ятне панă. Ку вăхăтра кĕпĕрнене çак уессем кĕнĕ: Хусан уесĕ, Арча уесĕ, Чикмĕ уесĕ, Лаиш уесĕ, Маматăш уесĕ, Сĕве уесĕ, Сăпас уесĕ, Теччĕ уесĕ, Царевококшайск уесĕ, Çĕрпӳ уесĕ, Шупашкар уесĕ, Чистай уесĕ, Етĕрне уесĕ.

1795 çулта Арск, Сăпас тата Тетюш уесĕсем çухалнă, 1802 çӳлта вара вĕсене каллех туса хунă.

Çапла, 1802 çултанпа кĕпĕрнене пĕтеричченех 12 уес пулнă:

№ п/п Уес Уес хули Лаптăк,
кв.çухрăм²
Пурăнан халăх[1]
(1897), çын
1 Хусан Хусан (129 959 çын) 5012,4 350 719
2 Чикмĕ Чикмĕ (5284 çын) 4610,7 105 633
3 Лайăш Лайăш (3743 çын) 5033,1 172 460
4 Маматăш Маматăш (4195 çын) 4887,9 189 795
5 Сĕве Сĕве (2365 çын) 2774,2 126 603
6 Сăпас Сăпас (2770 çын) 5247,2 175 198
7 Теччĕ Теччĕ (4754 çын) 3480,2 185 865
8 Чархула Чархула (1658 çын) 7118,4 112 631
9 Çĕрпӳ Çĕрпӳ (2336 çын) 3044,9 164 284
10 Шупашкар Шупашкар (4738 çын) 3696,7 127 273
11 Чистай Чистай (20 104 çын) 8167,2 305 711
12 Етĕрне Етĕрне (2454 çын) 2881,9 154 493

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег <ref>; для сносок Демоскоп Weekly не указан текст

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Раççей империн Патшалăх думинчи Хусан кĕпĕрнин депутачĕсем