Ĕшнеуй

Ял Ĕшнеуй Ĕшнеуй Ялав Герб Патшалăх РаççейРаççей Федераци субъекчĕ Сарăту облаçĕСарăту облаçĕ Муниципаллă район Пасарлă Карабулак Ял тăрăхĕ Ĕшнеуй Координатсем 52°34′12″ с. ш. 46°10′12″ в. д. Шалти пайлану урамсем Ял  Ял Наци йышĕ чăвашсем Конфесси йышĕ православсем Этнохороним ĕшнеуйсем Вăхăт тăрăхĕ UTC+4 Телефон кочĕ +7 84591 Почтă индексĕ 412612 Автомобиль кочĕ 64, 164 ОКАТО кочĕ 63 206 890 000

Ĕшнеуй (кĕскенрех Шнеуй, выр. Шняево) — Сарăту облаçĕн Пасарлă Карабулак районĕнчи ял, нумайрах чăвашсем пурăнаççĕ. Ку пурăнакан вырăн — районти пĕртен-пĕр чăваш ялĕ темелле мар. Истори тĕлĕшпе пăхсан та, хальхи тăрăмпа та чăваш ялĕсем татах пур (пулнă). Тата ăна, Ĕшнеуйне, таврари ытти чăваш ялĕсенчен ватăрах пулнине кура, Кивьял та теççĕ. Чи çывăхри чăваш ялĕ (Шурту) икĕ çухрăмра вырнаçнă.

Ял йышĕ тата тытăмĕ

2002-мĕш çулта 727, 2010-мĕш çулта 563 çын пурăннă.

Ялта тăхăр урам. Вĕсен вырăсла ячĕсем çакăн пек: Соловьиная улица (Шăпчăк урамĕ), Улица Коммунаров (Коммунарсен урамĕ), Улица Победы (Çĕнтерӳ урамĕ), Улица Дружбы (Туслăх урамĕ), Октябрьская улица (Октябрь урамĕ), Заречная улица (Çырмаен урамĕ), Улица Мира (Тăнăç урамĕ), Молодежная улица (Çамрăксен урамĕ), Улица Жданова (Жданов урамĕ). Чăвашла ячĕсем паллă мар.

Истори

Таврапĕлӳçĕсемпе ăславçăсем мĕн калани çине таянар:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  

Основано в 1692 г. отбывавшими трудовую повинность чувашами, отличившимися при постройке кораблей у Нижнего Новгорода. Им была пожалована грамота на поселение и использование земель в урочище р. Узы в Саратовской губ. царем Алексеем Михайловичем Романовым. 12 чувашских семей из трех сел Среднего Поволжья, а именно: из с. Убей Убейской волости, из с. Акса Городищенской волости Буинского у. Симбирской губ. и из с. Малые Яльчики Алексеевской волости Тетюшского у. Казанской губ. — под предводительством Миксина Иштубаева поселились возле речки на правом притоке Узы. Они же несли и караульную службу по охране окраин русского государства. Кроме того, эти крестьяне принадлежали Адмиралтейству, поэтому в их обязанности входила поставка корабельного леса для флота и посылка плотников для строительства кораблей.

<Куçару: 1692-мĕш çулта Чулхулара карапсем тăвассипе палăрнă чăвашсем никĕсленĕ. Алексей Михайлович Романов патша Сарăту кĕпĕрнинчи Уза шывĕ тĕлĕнчи вырăнпа усă курма грамота панă. Хусан кĕпĕрнинчи Теччĕ уесĕнчи Упи вулăсĕнчи Упи, Хулаçырми вулăсĕнчи Аксу, Алексеевка вулăсĕнчи Кĕçĕн Елчĕк ялĕсенчи 12 чăваш килйышĕ Миксин Иштубаев ертсе пынипе Уза шывĕн сылтăм юппи çине пырса вырнаçнă. Вырăс патшалăхне сыхлас тĕлĕшпе хурал хĕсметне тытса пыма пуçланă. Кунсăр пуçне ку хресченсемех Адмиралтействăн шутланнă, çавăнпа карап тума йывăçсем хатĕрленĕ, платниксемпе те вĕсен йышенченех тивĕçтернĕ.>

Ял ячĕ епле тухса кайни пирки халиччен темле верси те кăларса тăратнă. Хăшĕсем, сăмахран, "Шăна Йăви" тенипе пĕр пек янрав пуррине асăрханă. Калăпăр, Шупашкара "Комбинация" поп-ушкăнпа гастроле килнĕ Татьяна Иванова та çавăн пек версие пропогандăланă (1990-мĕш çулсенче). Теприсен шучĕпе вырăнти çынсем Таганрогра "Шняв" ятлă карапа тума хутшăннă тесе шутлаççĕ, çапла вара хăйсен тăван ялне те çавăн пек ят панă имĕш. Çапах та кун пек версисене пурне те халăх этимологийĕ тесе хакламалла пуль. Урăхла каласан, вĕсем ăнсăртран, ăслăх çинче никĕсленмесĕр çуралнăскерсем. Чăннипе вара ят Ĕшне Уй тенинчен тухнă пулмалла. Урăхла каласан, кунта куçса килекенсем пĕр ĕшнере уй курнă та, унта хăйсен ялне никĕсленĕ.

Кунтан аякрах та мар, Пенза облаçĕнче, Шнаево ял пур. Унта та малтан чăвашсемех пурăннă, ял ятне те хайхи Ĕшне Уй ăнлавпах çыхăнтараççĕ.

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  

Русская деревня Новозабалковского сельсовета, в 4 км к северу от него. На 1.1.2004 – 28 хозяйств, 65 жителей. В 1719 году – деревня Кашнаево, Шнаево. Основана в начале XVIII веке на одноименной речке. Среди первых землевладельцев были Фокин, Ховрин, Игошкин, Калошин, Ферлюдин, Гладков, Симонов. В 1745 году здесь значится Кашнаевский (Шнаевский) винокуренный завод московского купца первой гильдии Леонтия Ивановича Смирнова. В 1864 году в Шнаево 109 дворов. По другим сведениям, основано до 1725 года служилыми чувашами. В 1745-м упоминается как деревня Шнеево (Холмогоровы, 1891, с. 12). Гидроним Шнаево (правый приток Можаровки, бассейн Суры) впервые упоминается в писцовой книге под 1623 годом как речка Шкняева, на которой находились старинные мордовские бортные ухожаи, в 1635 году – Шная, в 1691 году – Шняе урочище. От чувашского шнауйе – «поляна-поле». Так именовались поляны, засеянные зерном на раскорчеванных участках. В 1864-77 годах имелась церковь, работал винокуренный завод, центр волости Городищенского уезда. В 1920-е годы в селе был образован плодосовхоз «Шнаевский». Численность населения: в 1864 – 910, 1877 – 784, 1926 – 828, 1959 – 303, 1979 – 130, 1989 – 87, 1996 – 82 жителя.

<Кĕскен куçарса ăнлантарни: Пĕрисен шучĕпе яла çав ятлă юханшыв ятне кура панă. Теприсем яла 1725-мĕш çулччен чăвашсем никĕсленĕ тесе шутлаççĕ. Ĕшне Уйĕ тенинчен пулса кайнă. Ку вăл вăрмантан тасатса тунă уй-хире пĕлтернĕ.>

Тепĕр енчен, халăх этимологийĕпе çуралнă версисене те халлĕхе тĕппипех катертме кирлĕ мар пуль. Ара, паллă вĕт-ха, сăмахран, ун чухнехи хресченсем чăнах та карап тăвассипе çыхăнни.

Малалла каллех асăннă çăлкуçран:

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  

Чуваши сел Шняево и Белая Гора были за редким исключением язычниками, и их крещение в XVIII, XIX и даже в начале XX вв. связано с притеснением некрещеного населения и предоставлением разного рода льгот крещеному населению царским правительством. При крещении и переписи населения при царствовании Петра I языческие имена и фамилии были переделаны на русский лад. Церковь в селе была построена в 1909 г. В годы Великой Отечественной войны на фронтах воевали свыше 400 уроженцев сел Шняево и Белая Гора, из которых погибли около 150. Многие фронтовики были награждены орденами и медалями. В 1967 г. в центре села установлен обелиск с именами погибших во время войны.

<Куçару: Ĕшнеуй тата Шурту чăвашĕсем, тĕпрен илсен, киреметçĕсем пулнă, вĕсене XVIII, XIX тата çавăн пекех XX ĕмĕрсенче те тĕне кĕртни пăрăнакансене хĕсĕрленипе, ыттисене çăмăллăхсем панипе çыхăннă. I Петĕр астулра чухне тĕне кĕртсе çырса тухсан киреметçĕлле ятсене вырăс ячĕсемпе улăштарнă. 1909-мĕш çулта ялта чиркÿ лартнă. Аслă Атилĕх вăрçинче 400 ытла Ĕшнеуй тата Шурту çынни çапăçнă, вĕсенчен 150-шĕ пуçне хунă. Чылай фронтовика орденсемпе, медальсемпе чысланă. Вăрçăра вилнисене асăнса 1967-мĕш çулта обелиск çĕкленнĕ.>

Ҫӑлкуҫри текст(выр.)  

<Куçару: >

Паллă çынсем тата ытти харкамлăхсем

• Мурзакова Мария Егоровна (06.10.1945 çур.) — Шупашкарти операпа балет театрĕнче ĕçлекен юрăçă.

Кăсăклă фактсем

• Саратов облаçĕнчи Ĕшнеуй чăваш ялĕнче — Раççейĕпех питĕ вăйлă палăрнă "Комбинация" поп-ушкăнăн яланхи юрăçин Татьяна Иванован тымарĕсем. (Хăй вăл Сарăту хулинче çуралса ӳснĕ).

Вуламалли

• Научный отчет по проекту "Чуваши Приволжского округа", Шупашкар, 2002. 192 с.
• Матвеев Г.Б. Чуваши саратовские. — Электронла чăваш энциклопедийĕнчи статья.
• Акимова Т.М. Эволюция женского костюма у саратовских чуваш // Труды Нижневолжского областного научного общества краеведения. Саратов, 1928. Вып. 35. Ч. 5.
• СИМБИРСКО-САРАТОВСКИЕ ЧУВАШИ 2021 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ. / Монографическое исследование / Под общей редакцией проф. М.Г.Кондратьева. — Чебоксары: Чу­вашский государственный институт гуманитарных наук, 2004. — 274 с., илл. — (Чуваши в современном мире. История и культура).
• Иванов В. П., «Этническая география чувашского народа», Чебоксары, 2003, ISBN 5-7670-1404-3.
• Юрату, А. Килти яшка тутлă-ши е аякри тăванăн-ши? : [чăваш делегацийĕ Саратов облаçĕнче пурăнакан чăвашсем патĕнче хăнара пулнă хыççăн çуралнă шухăшсем] / А. Юрату // Чăваш хĕрарăмĕ, 2005. — 30 çĕртме-9 утă (№ 25-26). — С. 2.
• Филиппова, Л. Саратовсем чăваш лавкки уçасшăн : [Чăваш Республикипе Саратов хушшинчи культурăпа экономика çыхăнăвĕсем çинчен] / Л. Филиппова // Хыпар. — 1999.- 23 ака.

Каçăсем

• Кивĕ "чăваш халăх канашлавĕнче Шнейÿ ялĕ пирки калаçни(ĕçлемен каçă)
• Саратов облаçĕнчи Ĕшнеуй.
• Çеньял пирки кĕске информаци.
• Россия, Саратовская область, Хвалынский район, село Еремкино.