Пенза облаçĕ

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал

Пенза облаçĕ
Пензенская область

Пенза облаçĕн ялавĕ Пенза облаçĕн гербĕ
Тĕп хули Пенза
Лаптăкĕ

- Пĕтĕмпе
- шыв пайĕн %.

56

43 352 км²
6,4%

Халăх йышĕ

- Пĕтĕмпе
- Йышлăх

36

1 246 609 çын патнелле (2023)
28,76 çын çын/км² патнелле

Федераци тăрăхĕ Атăлçи федераци тăрăхĕ
Экономика регионĕ Атăл-Нухрат экономика районĕ
Регион номерĕ 58
Патшалăх чĕлхисем вырăс
Губернатор Мельниченко Олег Владимирович
Саккунлăх канашĕн председателĕ Супиков Вадим Николаевич
Гимн Пенза облаçĕн гимнĕ
Вăхăт тăрăхĕ ГВ +0300

Пенза облаçĕ (выр. Пензенская область) — Раççей Федерацин субъекчĕ[1]. РФ Европăри пайĕнче вырнаçнă, Атăлçи федераци тăрăхне тата Атăл-Нухрат экономика районне кĕрет.

Администраци центрĕ — Пенза хули.

Географи[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çак категорин тĕп статьи çук — Пенза облаçĕн географийĕ. Ăна çырса Эсир проекта пулăшма пултаратăр.

Лаптăкĕ 43,3 пин тăваткал çухрăм.

Пурăнан халăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Халăх йышĕ 1 млн 422,7 пинĕ çын (2005). Халăх йышлăхĕ: 32,9 çын/тăваткал çухрăм (2005), хулара: 65,6 % (2005).

Чăвашсен йышĕ — 8595 çын (2010 çул). Илемлĕ ту чăваш ялĕ вырнаçнă. "Асамат" фольклор ушкăнĕ пур. Пенза облаçĕн Чăваш наци тата культура центрĕ (2003 çултанпа) ĕçлет, ертӳçи — Николай Чирков.

Наци йышĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Пурăнан халăх йышĕнче чылайрахăшĕ — вырăссем. Пысăк этнос ушкăнĕсем — тутарсемпе ирçĕсем.

Тĕп халăхсем, 1939—2010 пурăнан халăха çырнипе

Халăх 1939[2] 1959[3] 1970[4] 1979[5] 1989[6] 2002[7] 2010[8]
Вырăссем 1 484 300 (86,8 %) 1 311 909 (86,9 %) 1 323 489 (86,2 %) 1 306 093 (86,5 %) 1 296 143 (86,1 %) 1 254 680 (86,4 %) 1 165 668 (86,8 %)
Ирçĕсем 132 752 (7,8 %) 109 442 (7,2 %) 106 485 (6,9 %) 95 718 (6,3 %) 86 370 (5,7 %) 70 739 (4,9 %) 54 703 (4,1 %)
Тутарсем 64 660 (3,8 %) 62 224 (4,2 %) 74 835 (4,9 %) 78 236 (5,2 %) 81 307 (5,4 %) 86 805 (6,0 %) 86 431 (6,4 %)
Чăвашсем 7535 (0,4 %) 6050 (0,4 %) 7433 (0,5 %) 7121 (0,5 %) 7075 (0,5 %) 6738 (0,5 %) 8595 (0,7 %)

Администрациллĕ-териториллĕ пайлану[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ӳкерчĕк:Penzenskaya oblast NN.png

Администрациллĕ-териториллĕ тытăмлăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Пенза облаçĕн «Об административно-территориальном устройстве Пензенской области» саккунĕпе тата Уставĕпе, Раççей субъекчĕнче малалла администрациллĕ-териториллĕ йĕркеленӳсем кĕреççĕ[9][10][11]:

  • 3 облаç пĕлтерешпе хула (Пенза, Кузнецк тата Заречный ХАТЙ)
    • Пенза хулинчи 4 хула районĕсем пур (Чукун Çул районĕ, Ленин районĕ, Юпа районĕ, Пĕрремĕш Çу районĕ).
  • 27 район (ял районĕ), вĕсенче:
    • 8 район пĕлтерешпе хула (Белинский, Городище, Сурск, Каменка, Анат Ломов, Никольск, Сердобск, Спасск)
    • 16 ĕç паççулки е хула евĕрле паççулкă (Башмаково, Беково, Чаадаевка, Земетчино, Исса, Колышлей, Верхозим, Евлашево, Лунино, Мокшан, Сура, Пачелма, Золотаревка, Сосновоборск, Тамала, Шемышейка)
    • 264 ял канашĕ.

Муниципаллă тытăмлăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Пенза облаçĕнче 318 муниципаллă йĕркеленӳсем пур (2020 çулта, Кăрлачăн 1-мĕшĕ)[12]:

  • 3 хула округĕ
  • 27 муниципаллă район, вĕсенче
    • 24 хула тăрăхĕ
    • 264 ял тăрăхĕ

Районсем тата облаç пĕлтерешпе хуласем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. Башмаково районĕБашмаково хеп
  2. Беково районĕБеково хеп
  3. Белинский районĕБелинский хули
  4. Бессоновка районĕБессоновка ялĕ
  5. Ватă районĕВатă ялĕ
  6. Городище районĕГородище хули
  7. Заметчино районĕЗаметчино хеп
  8. Исса районĕИсса хеп
  9. Каменка районĕКаменка хули
  10. Камешкир районĕВырăс Камешкир ялĕ
  11. Колышлей районĕКолышлей хеп
  12. Кухнецк районĕКузнецк хули
  13. Лопатино районĕЛопатино ялĕ
  14. Лунино районĕЛунино хеп
  15. Пĕчĕк Сердоба районĕПĕчĕк Сердоба ялĕ
  16. Мăкшă районĕМăкшă хеп
  17. Наровчат районĕНаровчат ялĕ
  18. Çăрттанлă районĕÇăрттанлă ялĕ
  19. Анатри Ломов районĕАнатри Ломов хули
  20. Никольск районĕНикольск хули
  21. Пачелма районĕПачелма хеп
  22. Пенза районĕКондоль ялĕ
  23. Сердобск районĕСердобск хули
  24. Сосновоборск районĕСосновоборск хеп
  25. Сăпас районĕСăпас хули
  26. Тамала районĕТамала хеп
  27. Шемышейка районĕШемышейка хеп
  1. Заречный (ХАТЙ)
  2. Кузнецк
  3. Пенза

Хулисем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Паллă çынсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Скумин, Виктор Андреевич – вырӑс ăсчахĕ, пĕрлĕхлĕх ĕçченĕ, медицина ăслăхĕсен тухтăрĕ, педагогика тата психологи профессорĕ, „Сывлӑх патне культура урлӑ“ халӑхсен хушшинчи пĕрлĕхлĕ юхӑмăн президенчĕпе пуçласа яраканĕ.

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Калуцкова Н.Н., Горячко М.Д. и др Пе́нзенская о́бласть / председ. Ю.С. Осипов и др., отв. ред. С.Л. Кравец. — Большая Российская Энциклопедия (в 35 т.). — Мускав: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2014. — Т. 25. П - Пертурбационная функция. — 26000 экз. — ISBN 978-585270-362-0
  2. ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  3. ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  4. ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  5. ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  6. ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  7. ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  8. ^ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2012 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.
  9. ^ Закон Пензенской области от 09 марта 2005 года N 774-ЗПО «Об административно-территориальном устройстве Пензенской области».
  10. ^ Реестр административно-территориальных образований Пензенской области.
  11. ^ Устав Пензенской области.
  12. ^ Росстат. Распределение муниципальных учреждений по типам муниципальных образований на 1 января 2020 года..

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]