Николаев Андриян Григорьевич

Андриян Григорьевич Николаев
	Андриян Григорьевич Николаев
	Шаблон:Карточка/тăван ят
Патшалăх:	СССР
Специальнăç:	пилот, карап командирĕ
Çарти хисеп:	СССР СÇВ генерал-майорĕ
Экспедицисем:	Восток-3; Союз-9
Çуралнă вăхăт:	5 авăн 1929
Çуралнă вырăн:	Шуршăл, Сĕнтĕрвăрри районĕ, Чăваш АССР, РСФСР, СССР
	3 утă 2004
Вилнĕ вырăн:	Шупашкар, РФ
Автограф:
Шаблон:Орден Знамени ВНР с алмазами
Шаблон:Индонези Çăлтăрĕн 2 степеньлĕ орденĕ	Шаблон:Гуркка Сылтăм аллин 1 класри орден
	Медиафайлы на Викиампар

Николаев хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.

Андрия́н Григо́рьевич Никола́ев (1929 çулхи авăнăн 5-мĕшĕ, Шуршăл, Сĕнтĕрвăрри районĕ, Чăваш АССР, РСФСР, СССР — утă, 3 2004, Шупашкар, Раççей Федерацийĕ) — совет 3-мĕш космонавчĕ, икĕ хутчен Совет Союзĕн Паттăрĕ, авиаци генерал-майорĕ, чăваш.

Пурнăçĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

1947 çулта Сĕнтĕрвăрринчи вăрман хуçалăх техникумĕнчен вĕренсе тухсан Карелире «Южкареллес» трестра вăрман каснă. 1950 çулта çар хĕсметне кайнă. 1951 çулта Фрунзери çар авиаци летчикĕсен училищинче вĕренме пуçланă. 1954 çулта училище хыççăн Мускав çывăхĕнчи авиаци пайĕсенче хĕсметре тăнă. 1960 çулта совет космонавчĕсен ушкăнне чĕнсе илнĕ. «Восток» ятлă карапсем çинче вĕçев ĕçĕсене вĕреннĕ.

1961 çулхи çурла уйăхĕнче Г. С. Титов «Восток-2» космос карапĕ çинче вĕçнĕ чухне унăн дублёрĕ пулнă.

1962 çулхи авăнăн 11-15-мĕшĕсенче «Восток-3» космос карапĕ çинче хăйĕн пĕрремĕш космос вĕçевне тухнă. Тĕнчере пĕрремĕш ушкăнлă космос карапĕсен («Восток-3» и «Восток-4») вĕçевне хутшăннă. Космосра 3 талăк та 22 сехет те 22 минут ирттернĕ. Ун хыççăн пулас вĕçевсене хатĕрленет, 1963-1968 çулсенче космонавтсен ушкăнĕн командирĕ. Ĕçленĕ чухнех 1968 çулта Çар-вĕçевçĕ инженерсен Н. Е. Жуковский ячĕллĕ академинчен вĕренсе тухнă. 1968 - 1974 çулсенче - космонавтсене хатĕрлекен Ю. А. Гагарин ячĕллĕ Тĕпĕн пуçлăхĕн çумĕ. Уйăх çине вĕçме хатĕрленнĕ.

1969 çулхи кăрлачăн 22-мĕшĕнче Николаева тепĕр икĕ космонавтпа — В.В. Терешковăпа тата Г.Т. Береговойпа Кремльте автомобильпе пынă чухне Совет Çарĕн çар çынĕ — Виктор Ильин — ССКП ТК Тĕп секретарĕ Л.И. Брежнев вырăнне йышăнса — пăшалран пенĕ. Николаева пуля çурăмран сĕртĕнсе кайнă, çапах та вăл вилĕмле суранланнă шоферăн рульне ярса илнĕ те автомобиле чарнă.

1969 çулхи чӳк уйăхĕнче Союз-8 карапăн дубль экипажĕн командирĕ пулнă. 1970 çулхи çĕртме уйăхĕн 1 - 19-мĕшĕсенче Союз-9 карап экипажĕн командирĕ пулса Виталий Севостьянов борт-инженерпа пĕрле вăл вăхăтри чи вӑрах космос вĕçевне ирттернĕ. Çĕр çине ансан космонавтсем хăйсене питĕ начар туйнă, урисемпе утайми пулнă. Çак амаклăха медицина литературинче «Николаев эффекчĕ» теме йышăннă. Вĕçевĕ 17 талăк та 16 сехет те 58 минут та 55 секунд пынă. Пĕтĕмпе космосра - икĕ хут хăпарса -21 талăк та 15 сехет те 20 минут та 55 секунд . В 1974 çултанпа - космонавтсене хатĕрлекен Ю. А. Гагарин ячĕллĕ Тĕпĕн пуçлăхĕн пĕрремĕш çумĕ.

РСФСР Аслă Канашлăвĕн 6 - 11 чĕнĕвĕсен депутачĕ. 1990 - 1993 çулсенче РСФСР халăх депутачĕ.

Чăваш Ен президенчĕн Н.В. Фёдоровăн йышăнăвĕпе мăнаçлăн тăван енӗнче — Шуршăл ялĕн çăви ҫине пытарнă, çакăнпа хĕрĕ — Елена Майорова — килĕшмен, вăл ашшĕн виллине Çăлтăр хулине куçарасшăн пулнă.

Çемье[тӳрлет | кодне тӳрлет]

8 çул хушши Валентина Терешкова — тĕнчери пĕрремĕш космонавт-хĕрарăмпа мăшăрлă пурăннă (Нумай хутчен совет прессинче çырса кăтартнă «Космос туйĕ»).

Чыслани[тӳрлет | кодне тӳрлет]

2 хутчен Совет Союзĕн Паттăрĕ.
2 хутчен Ленин орденĕ,
Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ,
Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ,
медальсем.
К. Э. Циолковский ячĕллĕ ылтăн медаль,

«Космос» медалĕ,

де Лаво тата Ю. А. Гагарин ячĕллĕ ылтăн медалĕ
ПХР Социализм Ĕçĕн Паттăрĕ
ДВР Ĕç Паттăрĕ
МХР Паттăрĕ
Георгий Димитров орденĕ,
Кирилл тата Мефодий (Пăлхари) орденĕ,
Бриллиантсемпе I степеньлĕ Ялав (Хункăри),
Сухэ-Батор (Монголи) орденĕ,
II класри орден (Индонези),
Нил шӳлкеми (Икĕпат) орденĕ.
Даниэль ттаа Флоренс Гуггенхеймсен премийĕ.
Тĕнчери астронавтика академин хисеплĕ пайташĕ.
ССРП патшалăх премин лауреачĕ (1981).
Калуга, Смулен, Ржев, Махачкала, Нальчик, Каспийск (Раççей), Караганда (Казахстан), Дархан (Монголи), София, Петрич, Стара-Загора, Варна, Плевен (Болгари), Карлови-Вари (Чехи), Буира (Алжир) хулисен хисеплĕ гражданинĕ.
Николаев кратерĕ (Уйăх).