Пăри
| Пăри | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Пăри пучахĕ | ||||||||||||||
| Ăслăх классификацийĕ | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Латинла çырни | ||||||||||||||
| Triticum dicoccum Шаблон:Ботаниксем | ||||||||||||||
|
Пăри тесе туллăн хăшпĕр тĕсĕсене калаççĕ.
 |
Çак статьяна е уйрăма çĕнĕрен çырмалла, чăваш чĕлхин йĕркисене пăхăнмалла, ытти кăлтăксенчен те хăтăлмалла. Статьяна тата унăн уйрăмне статьясене çырмалли йĕркепе хатĕрлемелле, ăнланманлăха пĕтермелле.
|
Пăри (Triticum dicoccum)— пĕр çул ӳсекен курăк, тулă ăраченчи хӑй тӗллӗн ӳсекен биологи тĕсĕ.
Тачă тăвăр хуçăнакан пучахĕсем вăрăм хылчăклă. Пучахĕсем нумайрах чухне пилĕк чечеклĕ.
Шăрăха чăтать, вутпуççи тата ҫулҫӑ янкарӗпе сахал чирлет, тӳнмест.
Пĕр пĕрчĕллĕ пăрипе Triticum Triticum boeoticum пĕрле неолит вăхатĕнче культурăна кĕртнĕ. Хăшпĕр хыпарсемпе пĕр пĕрчĕлле пăри (п.т.3500 ç. акма тытăннă).
Çĕнĕрех тĕпчевсем пăрине тискер пăрин тăхăме тесе пăхса ун пулса кайнине акалрах тесе калаççĕ (7000 çул каярах)[1].
Мезолитпа — неолит тапхарĕсенче пари Кивĕ Тĕнчере пуранакансен тĕп апачĕсенчен пĕри пулнă. Унтан селекципе хытă тулă туса кăларнă. [2].Пирĕн тапхăр пуçламăшĕнче ытти Тула культурисем ăна хĕссе хăварнă [2].
Хальхи вăхăтра сайра выранта ÿстереççĕ. Тулăн çĕне сорчĕсене тума усă кураççĕ.. Вăтаçĕр регионĕнче тĕл пулать, Атăлçи тăрахĕнче, сăмахран Тутарстанта, Пенза облаçĕнче, Чăваш Енре, тата Арамаçи Лешьенче. Тырринчен çăнăх, кĕрпе тăваççĕ, вылăха çитереççĕ.
- Синонимсем
- Triticum aestivum subsp. dicoccum (Schrank) Thell.
- Triticum aestivum var. dicoccum (Schrank) L.H.Bailey
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Куданова З.М. Определитель высших растений Чувашской АССР. — Шупашкар: Чуваш. кн.изд-во, 1965.
- Ростовцев С. И., Эммер // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
- Двузернянка // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Perkins, John H. Wheat, People, and Plant Breeding // Geopolitics and the Green Revolution: Wheat, Genes, and the Cold War. — Oxford University Press, 1997. — P. 26-27. — ISBN 0-19-511013-7
Peng, J., Sun, D., and Nevo, E. Wild emmer wheat, Triticum dicoccoides, occupies a pivotal position in wheat domestication process // Australian Journal of Crop Science. — 2011. — Vol. 5. — № 9. — P. 1127-1143. - ^ 1 тата 2 http://books.google.com/books?id=dH6S9MwTupUC&pg=PA183
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Тырă культурисем |
|
|---|---|
| Тырпул | |
| Пăрçалла тĕш культурăсем | Адзуки • Нимĕç пăрçи • Вигна • Пăрçа • Гуар • Каян • Лобия • Маш • Нут • Соя • Урд • Шалçа пăрçи • Карчăк шăлĕ |
| Кĕрпелĕх культурăсем | |
| Псевдотырă культурисем | |