Широкое (Сарӑту облаҫӗ)
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Широкое пăхăр.| Сала
Широкое
|
Широкое — Сарӑту облаҫӗн (РФ) Татищево районӗнчи Идолга муниципаллӑ йӗркеленӗвӗнче сала.
Тавралӑх
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Сала Сарӑтуран ҫурҫӗр-анӑҫалла 24 ҫухрӑм тата Татищевӑран ҫурҫӗр-тухӑҫалла 13 ҫухрӑм, пӗр ятлӑ (Широкое) халӗ типсе ларнӑ ҫырма хӗрринче вырнаҫнӑ. Сала урлӑ пысӑк автотрасса Р158 иртет (Сарӑту — Петровск трасси)[2]. Широкое умӗнчи "Сосновый островок" вӑрман массивӗ пур, вӑл Сарӑту облаҫӗн пӗлтерӗшлӗ ботаника палӑкӗ (ахаль, крым хырӗсем 1931 ҫулта лартнӑ)[3]. Широкойӗпе юнашар ялсем: Мӑн Каменка, Губарёвка, Новополье, Кӗҫӗн Скатовка, Сторожёвка, Зеленкино, Курдюм, Идолга.
Кунҫул
[тӳрлет | кодне тӳрлет]1831 ҫулта никӗсленӗ[4]. Урӑх шухӑшпа XVIII ӗмӗр пӗрремӗш пайра[5], пӗчӗк пӗр ятлӑ юханшыв хӗрринче никӗсленӗ[6]. 1831 ҫулта Покров чиркӗвӗ тунӑ (1931 ҫулта совет влаҫӗн тӗне хирӗҫхи политикине пула аркатнӑ)[2]. Чиркӗвӗн ячӗ хисеплесе тӑрса яла Покровское ятне панӑ. Чиркӳ ҫурчӗ чуллӑ пулнӑ, унта чанпа Таса Турӑ амӑшӗн Пукравӗ ячӗ хисеплесе тӑнӑ престол тунӑ[7]. 1837 ҫулта Сарӑту кӗпӗрни тӑрӑх курса ҫӳресе Сарӑтуран Петровска кайса Раҫҫей империйӗн патша ывӑлӗ Александр Николаевич Анлӑ Буеракра чарнӑ, ӑҫта кӑнтӑрлахи кӗлӗ итленӗ те чухӑнпа чиркӗве пулӑшнӑ[8]. 1856 ҫулта земски вӗрентӗшӗ уҫнӑ[6]. Вӗрентӗш кӗнеке фондӗнче 435 вӗрентмелли кӗнеке пулнӑ[9]. Ҫав вӑхӑтра Широкое сали Сарӑту кӗпӗрнин Сарӑту уесӗнчи Широкое вулӑсӗн центрӗ пулнӑ[2]. Хресченсен ирӗкленӗвӗн самантӗнче ялта 132 ҫуртпа 900 ҫын пулнӑ. Салара ял ертсе пынин ҫурчӗ, почта, ҫу савучӗ, пиллӗк арман ӗҫленӗ. 1905 шкула ахаль вӗрентӗшрен чиркӳллӗ-прихутлӗ шкул тунӑ[10]. 1906 иккӗмӗш земски шкулӗ тунӑ. 1910 ҫулхи халӑх ҫырса тухнипе ялта 322 ҫуртпа 1720 ҫын пурӑннӑ, салара ветеринар вырӑнӗ уҫнӑ[11]. Революцичченхи Широкойӗре икӗ арман тата икӗ ҫиле илекен хатӗр пулнӑ[12]. Пӗрремӗш вырӑс революцине тата Октябрь пӑтӑрмахне ял ҫыннисем килӗшнӗ, элтеш вӑрҫин вӑхӑтӗнче Хӗрлӗ Гварди хӗсметне саларан 31 ҫын кайнӑ[13]. ССРП-н тапхӑрӗнче "Ильич астӑвӑмӗ" колхоз ӗҫленӗ[14]. Совет вӑхӑтӗнче Широкое сали пӗр ятлӑ ял канашӗн центрӗ пулса тӑнӑ. 1928 ҫулта тепре йӗркеленӗ Татищево районӗн йышне кӗртнӗ. Икӗ кивӗ шкул вырӑнне ҫӗнӗ пӗр шкул тунӑ. Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинчен 103 ҫын таврӑнман. 2004—2013 ҫулсенче халӗ пӑрахӑҫланӑ Широкое муниципалӑ йӗркеленӗвӗн администрациллӗ центрӗ пулнӑ. Хальхи вӑхӑтра Широкойӗре шкул, культура ҫурчӗ, фельдшер-акушер вырӑнӗ, ҫыхӑну уйрӑмӗ, лавккасемпе ҫулҫум кафесем пур[2]. Ӗлӗкхи колхоз вырӑнне пӗтӗм ял хуҫалӑх предприятийӗ ӗҫлет[15].
Халӑх йышӗ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]| Халăх йышĕ | |
|---|---|
| 2002[16] | 2010[1] |
| 783 | ↗836 |
Фотогалерей
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Сала курӑмӗсем
-
Шкулӑн 1 корпусӗ -
Шкулӑн 2 корпусӗ -
Стадион -
Ял администрацийӗ -
Ача-пӑча лаптӑкӗ
- Сала кунҫулӗ
-
Ентеш ҫар ҫыннисене палӑк -
Вилнӗ салтаксек ят-йышӗ -
Вилнӗ ветерансен ят-йышӗ -
Культура ҫурчӗ -
Килти чиркӳ
- Салари пурнӑҫ
-
Ҫурт -
24 лавкка -
Изобилие лавкка -
Совет урамӗ -
Пурӑнмалли ҫурт
Асӑрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ 1 тата 2 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Саратовской области. çăлкуçран архивланă 6 Утӑ уйӑхӗн 2014. Тĕрĕсленĕ 6 Утӑ уйӑхӗн 2014.
- ^ 1, 2, 3 тата 4 Широкое – село в Татищевском районе. Большая Саратовская Энциклопедия
- ^ Татищевский муниципальный район. История и современность. 2008
- ^ Козинец С.Б. Сарӑту облаҫӗн топонимиллӗ сӑмахсарӗ. — Сарӑту: "Саратовский справочник", 2015. — ISBN 978-5-91879-282-7
- ^ План генерального межевания Саратовской губернии (1780—1790)
- ^ 1 тата 2 Списки населённых мест. Саратовская губерния, Санкт-Петербург, Центральный статистический комитет министерства внутренних дел. 1862
- ^ Справочная книга Саратовской епархии. 1912
- ^ Леопольдов А. Ф. Исторический очерк Саратовского края. — М., 1848.
- ^ Краткое описание школ Саратовского уезда. Н. П. Раев, Саратов, Типография Губернской Земской Управы, 1888
- ^ Саратовский духовный вестник 1906.09.18 №3
- ^ Списки населённых мест Саратовской губернии, 10 томов (по уездам), Саратов, Земская типография, 1912
- ^ Списки промышленных заведений Саратовской губернии с краткой характеристикой оборудования и оценочной стоимостью, выпуск 1 (обработка пищевых и вкусовых веществ), часть 1 (мукомольные мельницы), Саратов, 1920.
- ^ Посадский А. В. Крестьянское добровольчество в Красную Армию 1918 года : опыт регионального анализа. — Сарӑту: "Социологические исследования", 2006.
- ^ И. Козловский Широкое – село в Татищевском районе (2013).
- ^ Энциклопедия саратовского края, А. Аврус, Е. Максимов и др., Саратов, Приволжское книжное издательство, 2002.
- ^ Коряков Ю. Б. Этно-языковой состав населённых пунктов России. — 2016.2020 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ.
Татищево районӗнчи пурӑнан вырӑнсем |
|||
|---|---|---|---|
.png) |
Агарёвка • Беседка • Бурловино • Вязовка • Гартовка • Глядковка • Губарёвка • Докторовка • Елшанка • Зеленкино • Идолга • Ильиновка • Каменский • Карамышка • Карякино • Козий Лоб • Кологривовка (сала) • Кологривовка (станци) • Кологривовка вӑрманлӑхӗ • Коминтерн • Константиновка • Корсаковка • Кривопавловка • Кувыка • Куликовка • Курдюм (сала) • Курдюм (станци) • Македоновка • Мӑн Ивановка • Мӑн Каменка • Мӑн Фёдоровка • Мизино-Лапшиновка • Нееловка • Никольский • Новополье • Новоскатовка • Октябрьский Городок • Первомайская • Петров • Полчаниновка • Поляков • Полянское • Садовый • Слепцовка • Сокур • Сторожёвка • Ҫӗнӗ Тёпловка • Çырла Уçланки • Тимирязевский • Труд • Федуловка • Хлебновка • Ченыкаевка • Шевырёвка • Широкое • Шлыковка |  | |