Татищево районӗ
Татищево районӗ выр. Татищевский район | |||
| |||
Патшалăх | РФ | ||
---|---|---|---|
Статус | муниципаллă район | ||
Кĕрет | Сарăту облаçĕ | ||
Администраци центрĕ | Татищево поселокӗ | ||
Йĕркеленĕ вăхăт | 1928, утӑ, 23 | ||
Муниципаллă районăн пуçлăхĕ | Мордвинцев Александр Владимирович[3] | ||
Официаллă чĕлхе | вырăсла | ||
Пурăнан халăх (2021) |
28 258 (1,1 %) | ||
Йышлăх | 13,6 çын/çм² | ||
Лаптăк | 2077,1 çм² | ||
Вăхăт тăрăхĕ | Самар вӑхӑчӗ | ||
Телефон кочĕ | +74549 | ||
Сайчĕ | |||
Татищево районӗ (выр. Тати́щевский район) — Сарӑту облаҫӗн (РФ) администрациллӗ-территориллӗ виҫи (район) тата муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (муниципаллӑ район).
Администрациллӗ центр — Татищево ӗҫ поселокӗ (хула евӗр поселок).
Географи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Район Атӑл сӑртлӑхӗн сылтӑм хӗрринче, Сарӑтуран ҫурҫӗр-анӑҫӑлла вырнаҫнӑ. Рельеф уйлӑ, вӑрманлӑ. Чукун ҫул айккипе дача массивӗ итрет. Ҫулталӑкӑн нӳрӗкӗсен вӑта йышӗ 375-360 ҫулта миллиметр.
Район центрӗ Татищево (1965 ҫулччен ял пек) Медведицӑн сулахай юппин Идолга юханшывӗн хӗрринче лартнӑ. Районӑн кӑнтӑр енче унӑн йышне кӗмен Светлый поселокӗ вырнаҫнӑ, вӑл хупнӑ администрациллӗ-территориллӗ йӗркеленӳ шутланать.
Пӗтӗм усӑ курнин автоҫулӗсен вӑрӑмӑшӗ — 242 ҫухрӑм.
Истори
[тӳрлет | кодне тӳрлет]1928 ҫулхи утӑн 23-мӗшӗнче Анатри Атӑл крайӗн Сарӑту округӗн йышӗнчи Татищево районӗ туса хунӑ.
1934 ҫултан Сарӑту крайӗн, 1936 ҫултан Сарӑту облаҫӗн йышне кӗрет.
1959 ҫулхи ҫӗртмен 10-мӗшӗнче пӑрахӑҫланӑ Вязовка районӗн[4] территорийӗн пайӗ, 1960 ҫулхи ҫӑвӑн 19-мӗшӗнче пӑрахӑҫланӑ Анлӑ-Карамыш районӗн[5]. территорийӗн пайӗ район йышне кӗнӗ.
1963 ҫулта район пӑрахӑҫланӑ, 1965 ҫулта тепре йӗркеленӗ[6].
Халӑх
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Халăх йышĕ | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
1989[7] | 2002[8] | 2009[9] | 2010[7] | 2011[10] | 2012[11] | 2013[12] |
36 689 | ↘29 506 | ↘28 285 | ↗28 405 | ↗28 464 | ↗28 687 | ↘28 671 |
2014[13] | 2015[14] | 2016[15] | 2017[16] | 2018[17] | 2019[18] | 2020[19] |
↗28 676 | ↗28 889 | ↗29 309 | ↗29 504 | ↘29 396 | ↘29 149 | ↘28 968 |
2023 ҫулхи кӑрлачӑн 1 пӗлӗмпе районта 30,1 пин ҫын пурӑнчӗ, вӗсенчен 7,6 пин ҫын (25,6 %) — Татищево ӗҫ поселокӗнче, 22,5 пин ҫын — ял пурӑнан вырăнӗсенче[20].
Халӑх йышӗ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]2023 ҫулхи кӑрлачӑн 1 пӗлӗмпе районта 43 халӑх пурӑнать[20]:
Татищево районӗн халӑхӗсем | |||
№ | Халӑх | % | |
1 | Вырӑссем | 83,2 | |
2 | Украинсем | 3 | |
3 | Мордвасем (Ирҫесемпе мӑкшӑсем) | 2,1 | |
4 | Эрменсем | 2 | |
5 | Чӑвашсем, Тутарсем, Чеченсем |
1,3 | |
Ыттисем | 8,4 |
Ҫул-Ӳсӗм йышӗ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]2023 ҫулхи кӑрлачӑн 1 пӗлӗмпе район ҫул-ӳсӗм йышӗ[20]:
- 14 — 18 ҫулсенче 1433 ҫын
- 19 — 34 ҫулсенче 5662 ҫын
- 35 — 60 ҫулсенче 10 652 ҫын
- 60 тата ватӑрах 7443 ҫын
- Вӗсенчен
- 5488 ҫын — ӗҫлеме пултаракан ҫул-ӳсӗмӗн ҫамрӑкрах
- 16879 ҫын — ӗҫлеме пултаракан ҫул-ӳсӗмре
- 7689 ҫын — ӗҫлеме пултаракан ҫул-ӳсӗмӗн ватӑрах
Муниципаллӑ тытӑмлӑх
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Татищево муниципаллӑ районне 7 муниципаллӑ йӗркеленӳ кӗрет: 1 хула тӑрӑхӗ тата 6 ял тӑрӑхӗ[21][22].
Татищево районĕн муниципаллă йĕркеленĕвĕсем[21] | |||||
№ | Муниципаллӑ йӗркеленӳ | Администрациллӗ центр | Пурӑнан вырӑнсен йышӗ | Халӑх йышӗ[23] | Лаптӑк, ҫм2[24] |
Хула тӑрӑхӗ | |||||
1 | Татищево муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ | Татищево ӗҫ поселокӗ | 1 | ▼7235 | 59,16 |
Ял тӑрӑхӗсем | |||||
2 | Вязовка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ | Вязовка ял | 17 | ▼4985 | 541,65 |
3 | Идолга муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ | Идолга ял | 8 | ▼3079 | 404,62 |
4 | Октябрьский муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ | Октябрьский Городок ял | 8 | ▼3514 | 379,31 |
5 | Садовый муниципаллă йĕркеленĕвĕ | Садовый ял | 8 | ▼1654 | 74,08 |
6 | Сторожовка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ | Сторожовка ял | 10 | ▼5307 | 223,59 |
7 | Ҫырла Уҫланки муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ | Ҫырла Уҫланки ял | 5 | ▼2484 | 394,69 |
Муниципаллӑ пайланӑвӑн кунҫулӗ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]2005 ҫулта вырӑнти хӑйтытӑмлӑх тунишӗн муниципаллӑ районта 1 хула тата 10 ял тӑрӑхӗ йӗркеленӗ. 2013 ҫулта вӗсенчен малалла муниципаллӑ йӗркеленӳсем (МЙ) пӑрахӑҫланӑ: Мӑн Ивановка МЙ (Ҫырла Уҫланки МЙ-н йышне кӗнӗ)[25], Карамышка МЙ (Октябрьский МЙ-н йышне кӗнӗ)[26], Мизино-Лапшиновка МЙ (Вязовка МЙ-н йышне кӗнӗ)[27], Широкое МЙ (Идолга МЙ-н йышне кӗнӗ)[28]. 2025 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче Сторожовка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ пӑрахӑҫланать тата унӑн территори Сарӑту хулин хула округӗн йышне кӗрет[29][30][31][32].
Пурӑнан вырӑнсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Татищево районӗнче 57 пурӑнан вырӑн пур, вӗсенчен 1 хула (ӗҫ поселокӗ) тата 56 ял пурӑнан вырӑнӗ.
2025 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче пӑрахӑҫлакан Сторожовка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗн пур пурӑнан вырӑнӗсем Сарӑту хулин хула округӗн йышне кӗреҫҫӗ[29][30][31][32].
Вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Муниципаллӑ пуху — вырӑнти хӑйтытӑмлӑхӑн кӑтартакан органӗ. Муниципаллӑ районӑн пуҫлӑхӗ — Новикова Алефтина Сергеевна.
Татищево муниципаллӑ районӗн администрацийӗ — вырӑнти хӑйтытӑмлӑхӑн ӗҫ тӑвакан органӗ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ — Александр Владимирович Мордвинцев[3].
Экономика
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Хулаҫум тӗсӗн ял хуҫалӑхӗ. Тӗп кӑларакан таварпа тивӗҫтерӳ: сӗт, чӑх ашӗ, апат-ҫимӗҫ. Промышленоҫӑн тӗп пайӗ - тунишӗн материалсен (тимӗр бетонӗ, йывӑҫран тунишӗн материалсем, тавар бетонӗ, стена материалӗ) тата апат-ҫимӗҫ продукцийӗн кӑларни (ҫӑкӑр, аш, сӗт, кӑлпасси, кондитер япали).
Массӑллӑ информаци хатӗрӗсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Районти МИХ — "Ял пурнӑҫӗ" (выр. Сельская жизнь) хаҫат, вӑл Татищево районӗн официаллӑ органӗ. Хаҫатӑн хӑйӗн сайчӗ пур — «Сельская жизнь», унта районӑн юлашки хыпарӗсем кӑлараҫҫӗ.
Паллӑ вырӑнсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Историн, культурӑн, ҫутҫанталӑкӑн паллӑ вырӑнӗсем: Мӑн Ивановка улпут ҫурчӗ ҫумӗнчи парк[34], Вязовкӑн ӗмӗр юманлӑхӗ[35], Вязовка хура ҫирӗклӗхӗ[36], 1902 ҫулта тунӑ Сокурти Таса Турӑ амӑшӗн Пукравӗн чиркӗвӗ[37], Губаревкӑри Шахматовсен улпут ҫурчӗ[38] — Раҫҫей академикӗн, лингвисчӗн Алексей Шахматовӑн мемориалӗ, Полчаниновкӑри Сарӑтӑвӑн паллӑ ен пӗлӳҫин, кунҫулҫин, халӑх пӗлӳҫин А. Н. Минхӗн улпут ҫурчӗ[39], Побочное вӑрман дачи[40].
Курдюм сали патне Ылтӑн Уртан авалхи хули пулнӑ, ӑна 1915 ҫулта А. А. Коротков тӗпченӗ. Унта Ылтӑн Уртан керамикин пайӗсем, Укекре тунӑ дирхем (1266 — 1322 ҫулсенче кӑларнӑ), авалхи вырӑс савӑчӗн пайӗ уҫнӑ.
Паллӑ ентешсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Васильев Владимир Андреевич (1925—1945) — Совет ҫар ӗҫченӗ, лейтенант, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945).
- Григорьев Дмитрий Яковлевич (1897—1970) — Совет ҫар ӗҫченӗ, Генерал-майор (1942).
- Евтеев Иван Алексеевич (1918—1944) — Совет ҫар ӗҫченӗ, хӗрлӗ флотҫӑ, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945).
- Князевская Ольга Александровна (1920—2011) — Раҫҫей филологӗ, археографӗ тата кӗнеке кунҫулӗн ӑстаҫи.
- Коннов Василий Дмитриевич (1913—1945) — Совет ҫар ӗҫченӗ, капитан, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1944).
- Мясников Евгений Александрович (1920—1991) — Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945), полковник (1957), 1 класслӑ ҫар вӗҫевҫӗ (1959).
- Лапшёв Анатолий Алексеевич (1924—1945) — лейтенант, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1945).
- Передреев Анатолий Константинович (1932—1987) — вырӑс сӑвӑҫӗ, куҫаруçă.
- Пономарёв Пётр Тихонович (1924—1943) — Совет ҫар ӗҫченӗ. Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1944, вилни хыççăн). Хӗрлӗ гвардин ҫӑрҫи.
- Пресняков Иван Васильевич (1916—1988) — Совет ҫар ӗҫченӗ, лейтенант. Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ (1944).
- Путилин Николай Георгиевич (çур. 1954) — Совет тата Раҫҫей опера юрăçи, Тутар АССР халӑх артисчӗ (1986) тата РФ халӑх артисчӗ (2003).
- Семихатов Николай Александрович (1918—2002) — Совет инженер-конструкторӗ тата ăслăхçи. ССРП Ăслăхсен Академийĕн академикĕ.
- Ульянов Пётр Лаврентьевич (1928—2006) — Совет тата Раҫҫей математикӑҫи, ССРП ӐА-н корреспондент-пайташӗ тата РĂА-н академикĕ, профессор.
- Хохлачёв Василий Фёдорович (1918—1983) — Совет ҫар ӗҫченӗ, авиаци генерал-лейтенанчĕ, Совет Пӗрлешӗвӗн Паттӑрӗ.
- Фомичёв Василий Осипович (1924—1992) — вырӑс ӳкерӳҫи, реалисчӗ, пейзажист.
Ҫар объекчӗсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Районӑн территорийӗнче РФ стратеги ракет вӑйӗсен 60-мӗш ракет дивизийӗ, Татищево аэродромӗ (ӑҫта 69 УР-100Н тата 40 Тополь-М пур) вырнаҫнӑ[41][42][43].
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ ОКТМО (рус.)
- ^ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) (рус.)
- ^ 1 тата 2 Глава Татищевского муниципального района
- ^ Ведомости Верховного Совета СССР. № 24 (956), 1959 г.
- ^ Ведомости Верховного Совета СССР. № 20 (1004), 1960 г.
- ^ Саратовская область на сайте «Всемирный исторический проект». çăлкуçран архивланă 3 Раштав уйӑхӗн 2010.
- ^ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56 тата 57 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Саратовской области. çăлкуçран архивланă 6 Утӑ уйӑхӗн 2014. Тĕрĕсленĕ 6 Утӑ уйӑхӗн 2014.
- ^ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. çăлкуçран архивланă 3 Нарӑс уйӑхӗн 2012.
- ^ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. çăлкуçран архивланă 2 Кӑрлач уйӑхӗн 2014. Тĕрĕсленĕ 2 Кӑрлач уйӑхӗн 2014.
- ^ Саратовская область. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2009-2015 гг.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. çăлкуçран архивланă 31 Ҫу уйӑхӗн 2014. Тĕрĕсленĕ 31 Ҫу уйӑхӗн 2014.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). çăлкуçран архивланă 16 Чӳк уйӑхӗн 2013. Тĕрĕсленĕ 16 Чӳк уйӑхӗн 2013.
- ^ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. çăлкуçран архивланă 2 Ҫурла уйӑхӗн 2014. Тĕрĕсленĕ 2 Ҫурла уйӑхӗн 2014.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. çăлкуçран архивланă 6 Ҫурла уйӑхӗн 2015. Тĕрĕсленĕ 6 Ҫурла уйӑхӗн 2015.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (выр.) (2018-10-05). çăлкуçран архивланă 8 Ҫу уйӑхӗн 2021. Тĕрĕсленĕ 15 Ҫу уйӑхӗн 2021.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (выр.) (2017-07-31). çăлкуçран архивланă 31 Утӑ уйӑхӗн 2017. Тĕрĕсленĕ 31 Утӑ уйӑхӗн 2017.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (выр.). çăлкуçран архивланă 26 Утӑ уйӑхӗн 2018. Тĕрĕсленĕ 25 Утӑ уйӑхӗн 2018.
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (выр.).
- ^ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (выр.).
- ^ 1, 2 тата 3 Халӑхпа территори ҫинчен район официаллӑ сайтӗнче
- ^ 1 тата 2 Закон Саратовской области от 27 декабря 2004 года № 108-ЗСО «О муниципальных образованиях, входящих в состав Татищевского муниципального района».
- ^ Устав Татищевского муниципального района.
- ^ 2023 Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более
- ^ Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования
- ^ Закон Саратовской области от 16 мая 2013 г. N 79-ЗСО «О преобразовании Большеивановского и Ягодно-Полянского муниципальных образований Татищевского муниципального района Саратовской области и внесении изменений в Закон Саратовской области "О муниципальных образованиях, входящих в состав Татищевского муниципального района"».
- ^ Закон Саратовской области от 16 мая 2013 г. N 87-ЗСО «О преобразовании Карамышского и Октябрьского муниципальных образований Татищевского муниципального района Саратовской области и внесении изменений в Закон Саратовской области „О муниципальных образованиях, входящих в состав Татищевского муниципального района”».
- ^ Закон Саратовской области от 16 мая 2013 г. N 80-ЗСО «О преобразовании Вязовского и Мизино-Лапшиновского муниципальных образований Татищевского муниципального района Саратовской области и внесении изменений в Закон Саратовской области „О муниципальных образованиях, входящих в состав Татищевского муниципального района”».
- ^ Закон Саратовской области от 16 мая 2013 г. N 75-ЗСО «О преобразовании Идолгского и Широкинского муниципальных образований Татищевского муниципального района Саратовской области и внесении изменений в Закон Саратовской области „О муниципальных образованиях, входящих в состав Татищевского муниципального района”».
- ^ 1 тата 2 Закон Саратовской области от 28.03.2022 № 43-ЗСО "О преобразовании Сторожевского муниципального образования Татищевского муниципального района Саратовской области, муниципального образования "Город Саратов" и внесении изменений в некоторые законодательные акты Саратовской области".
- ^ 1 тата 2 Закон Саратовской области от 15.12.2022 № 155-ЗСО «О внесении изменений в закон Саратовской области "О преобразовании Сторожевского муниципального образования Татищевского муниципального района Саратовской области, муниципального образования "Город Саратов" и внесении изменений в некоторые законодательные акты Саратовской области"».
- ^ 1 тата 2 Закон Саратовской области № 88-ЗСО от 26.07.2023 г. «О внесении изменений в Закон Саратовской области «О преобразовании Сторожевского муниципального образования Татищевского муниципального района Саратовской области, муниципального образования «Город Саратов» и внесении изменений в некоторые законодательные акты Саратовской области».
- ^ 1 тата 2 Закон Саратовской области от 26.07.2023 № 88-ЗСО «О внесении изменений в Закон Саратовской области "О преобразовании Сторожевского муниципального образования Татищевского муниципального района Саратовской области, муниципального образования "Город Саратов" и внесении изменений в некоторые законодательные акты Саратовской области».
- ^ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (выр.).
- ^ Большеивановский приусадебный парк. Tursar
- ^ Вязовская вековая дубрава. Tursar
- ^ Вязовские заповедники. Газета "Сельская жизнь"
- ^ Храм Покрова Божией Матери с. Сокур Татищевского р-на. Саратовская епархия
- ^ Приусадебный парк усадьбы Шахматовых. Tursar
- ^ Полчаниновский приусадебный парк. Tursar
- ^ Побочинская дача. Tursar
- ^ 60-я ракетная Таманская ордена Октябрьской Революции Краснознамённая дивизия имени 60-летия СССР (в/ч 89553).
- ^ 60-я Таманская ракетная дивизия (в/ч 89553).
- ^ 60-я ракетная дивизия (г. Татищево).
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000.
- Татищевский муниципальный район. История и современность. Саратов, 2008.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Официальный сайт администрации Татищевского муниципального района
- Сайт муниципального района
- Официальный сайт газеты «Сельская жизнь» Татищевского муниципального района
- Татищевский край (сайт, посвящённый истории района)
- Информация о районе на сайте правительства Саратовской области. çăлкуçран архивланă 26 Ҫурла уйӑхӗн 2011.
- Неофициальный сайт р.п. Татищево
Татищево районĕн муниципаллă йĕркеленĕвĕсем |
|||
---|---|---|---|
|
Татищево районĕнчи пурăнан вырăнсем |
|||
---|---|---|---|
Агаревка • Беседка • Бурловино • Вязовка • Гартовка • Глядковка • Губаревка • Докторовка • Елшанка • Зеленкино • Идолга • Ильиновка • Каменский • Карамышка • Карякино • Козий Лоб • Кологривовка (ял) • Кологривовка (станци) • Кологривовка вӑрманлӑхӗ • Коминтерн • Константиновка • Корсаковка • Кривопавловка • Кувыка • Куликовка • Курдюм • Курдюм • Македоновка • Мӑн Ивановка • Мӑн Каменка • Мӑн Фёдоровка • Мизино-Лапшиновка • Нееловка • Никольский • Новая Тепловка • Новополье • Новоскатовка • Октябрьский Городок • Первомайская • Петров • Полчаниновка • Поляков • Полянское • Садовый • Слепцовка • Сокур • Сторожевка • Çырла Уçланки • Тимирязевский • Труд • Федуловка • Хлебновка • Ченыкаевка • Шевыревка • Широкое • Шлыковка |
Сарăту облаçĕ | |||
---|---|---|---|
Администраци центрĕ: Сарăту Хула тăрăхĕсем: Сарăту хули | Шиханы хули | ЗАТО Светлый | Михайловский ялӗ Статьясем: Географи | Гербĕ | Гимнĕ | Историйĕ | Халăхĕ | Администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ | Ялавĕ |