Мăссăльман чăвашсем

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Чăвашсем-мăсăльмансем
Тăван ячĕ чăваш
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ
Пурӗ: 3 пине яхăн
Чăваш Ен, Тутарстан
Чĕлхе чăваш, тутар, вырăс
Тĕн ислам
Тăван халăхсем чăвашсем
Bolghar gravestone

Чăвашсем-мăсăльмансем — ислам тĕнне тытакан чăвашсем. Чăваш Енре, Тутарстанра пурăнаççĕ[çăлкуç?].

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ислам тĕнĕ чăвашсемшĕн, истори енчен пăхсан, пачах та ют мар.

Чăвашсем — Атăлçи пăлхарсен тăхăмĕсем (çавна кура чăвашсемпе пăлхарсен çавахлăхне йышăнма тивет).

Атăлçи Пăлхарта вара ислам тĕнне 922-мĕш çултах йышăннă. Çав патшалăхри çынсен пĕр пайĕ мăссăлььмансем пулса тăнă.

Тĕпчевçĕсен шухăшĕпе, палеотĕрĕк r-чĕлхи пĕрлехи тĕрĕк z-чĕлхи типне куçасси XV ĕмĕрен вĕçĕнчен маларах пуçланман теме пулать[1] çак пулăм паянкуна та пырать.

Урал-Атăлçири хăшпĕр ялсенчи чăвашсем ислама тухса тĕн, чĕлхе тата этника енĕпе пĕтĕмпех ассимилиленнĕ хыççăн «çĕнĕ мăсăльмансем» — янга мусэлмэнлар — тутарла калаçакан тата тутар йăла-йĕркине тытса пыракан этнос пулса тăнă.

Ягафова Е. А. Чуваши-мусульмане в XVIII — начале XXI вв.: Монография. — Самара: ПГСГА, 2009. — С. 89.

Халĕ, тахçан мăсăльмансем пулса тăнă чăвашсем, тутарсем шутланаççĕ.

Тутарланнă[çăлкуçсем кирлĕ] чăваш ялĕсем[çăлкуçсем кирлĕ][тӳрлет | кодне тӳрлет]

Частарах ассимиляцие тутарсемпе тата пушкӑртсем хушшинче пĕрле пĕр ялта пурăнакан чăвашсем лекнĕ. Нумай чăвашсем Пушкăрта çырăннă патшалăхран çĕр илес тесе - Вотчинное право башкир, тата хăшĕ пĕри Ясачный тутарсем патне кĕнĕ.

Тутарстан[çăлкуçсем кирлĕ][тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ар тӑрӑхӗпе Чӑваш (Зюри) тӑрӑхӗ[çăлкуçсем кирлĕ][тӳрлет | кодне тӳрлет]

Хальхи тăрăм[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çавăн пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Литература[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ История башкирских родов. Гирей. Том 2. / С. И. Хамидуллин и др. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2014

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]