Чăваш Енĕн экономики
Чăваш Енĕн экономики «вăтаммисемпе» аутсайдерсем хушшшинче шутланать. Кашни çын шутне РШЯ (регионри пурнăç хакĕпе танлаштарнăскер), Раççейри вăтамринчен 54% шутланать. Атăлçи федераци тăрăхĕнче кăтартусемпе начар аталаннă кӳршĕ Пензăпа Киров облаçĕсемпе, Атăл-Нухрат экономика районĕнчи Мордва тата Мари Эл республикисенчен лайăхрах пулать. Ял хуçалăх индустринче РШЯ Раççей Федерацирин вăтам кăтартăвенчен икĕ хут лайăхрах (9,4 тата 4,9% танлаштарсан), РШЯ промăçлаха 31% парать (РФ вăтамран – 33,2%).
Пĕрлехи хыпар[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Республика промăçлăхĕн тĕп отраçлĕ — машинăтаваслăх тата металлообработка:
Шупашкарта:[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Прибор тăвакан савут, Шупашкарти В. И. Чапаев ячĕллĕ ĕçлев пĕрлешĕвĕ, Электроникăпа механика савучĕ, «Контур» савут (микросваркăпа микропайка валли инструмент, алмаз инструменчĕ, видеокассетăсем тата ур.), «Текстильмаш» (тĕрт станокĕсем), Шупашкарти промăçлăх тракторĕсен савучĕ[1], ХАО НПВФ "Сварка[2], Электросила[3], агрегат савучĕ[4], цистернăсем тăвакан "Çеçпĕл" фирма, Суту-илӳ хатĕрсемтăвакан "Торгтехника", "Элинокс" ; урăх хуласенче: «Чăвашкабель»[5], Элара[6], Электроаппаратура савучĕ[7], Электроникăпа механика савучĕ[8]Шупашкарти электромеханика савучĕ[9], Электровиçев приборĕсен савучĕ «Электроприбор»[10], Пăрăх савучĕ[11], Меркурий НПК[12]
Сĕнтĕрвăррире[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Кабель савучĕ Сĕнтĕрвăрри хули;
Çĕмĕрлере[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен савучĕ (промăçлă тракторсем, ял хуçалăх машинисемпе автомобильсем валли янтă пайсем)[13][14], УАО «Çĕмĕрлери сăран-тир Фабрики».
Канашра[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Канашри автоагрегат савучĕ[15], Канашри электропогрузчиксен савучĕ[16], Канашри вакун юсав савучĕ, Канашри технологи оснасткин савучĕ[17] тата ур.
Куславкка[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Куславккари автофургонсен комбиначĕ[18] вырнаçнă.
Улатăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Улатăрта механика савучĕ ĕçлет.
Хими промăçлăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Çĕнĕ Шупашкар[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хими промăçлăхĕ аталаннă («Химпром»[19] , Çĕнĕ Шупашкар), Вăрнарти хутăш препартсен савучĕ;
Çăмăл промăçлăх:[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Атăл текстиль компанийĕ[20] («Шупашкарти мамăк-хут комбиначĕ», «Лента»[21], «Шупашкар трикотажĕ»), Шупашкарти мамăк фабрики, * УАО «Çĕнĕ Шупашкарти мамăк тĕртев фабрики „Пике“», Паха тĕрĕ[22].
Энергетика[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Атăл çинче Чăвашэнерго шутне кĕрекен Шупашкар ГЭСĕ 800 МВт (проект хăвачĕ 1404 МВт) ĕçлет (халиччен те проектри хăватне çитермен).
Çаплах, Чăвашэнерго шутне Шупашкарти ТЭЦ-2 (çитнĕ хăвачĕ 460 МВт, 1270 Гкал/сех), Çĕнĕ Шупашкарти ТЭЦ-3 (430 МВт, 1339 Гкал/сех), Шупашкарти ТЭЦ-1 (12 МВт, 260 Гкал/сех), Улатăрти ТЭЦ (40 Гкал/сех) кĕрет.
Апат-çимĕç промăçлăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Апат-çимĕç промыçлăхĕнче "Акконд" Архивленĕ 5 Раштав уйӑхӗн 2010 çулта. кондитер фабрики палăрса тăрать. Шупашкарпа Вăрнарта аш-какай тирпейлекен комбинатсем ĕçлеççĕ.
«Чебоксарский» ликёрпа-водка савучĕ, Етĕрнери тата Сĕнтĕрвăрри спирт савучĕсем халь ĕçлемеççĕ.
Транспорт[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Республикăра Шупашкар аэропорчĕ[23] ĕçлет.
Чăваш Ен çĕрĕ витĕр федераци шайĕнчи М7 «Атăл» автомобиль çулĕ иртет. Çаплах, «Шупашкар—Чĕмпĕр», «Çĕрпӳ—Хусан» тата республика автоçулсем (2342 çм) пур.
- «Транссибăн Кăнтăр тĕлĕ»
- Нефть пăрăхĕ Элмет — Чулхула-2,3 138000 тонна/тлк
- Нижнекамск НПЗ — Элмет — Чулхула нефть пăрăхĕ - 1 2500 тн/тлк
- Ямбург — Анăç чикĕ, Ямбург — Елец-1,2, Уренгой — Ужгород, Уренгой — Центр-1,2, Ямбург — Тулă-1,2 тата Анат Турă — Пермь — Чулхула магистраль газ пăрăхĕсем. Пĕтĕм ĕçлевĕ — 810 млн м³/çек
ЛЭПăн «Кострома ГРЭСĕ—Чулхула—Хусан—[[Зая ГРЭСĕ] инçе магистралĕ ĕçлет.
Банксем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Чăваш Енре пысăк Раççей банксем хăвăн филиалсем уçнă : Сбербанк РФ, ВТБ, Альфа-банк, Уралсиб т.ыт. Вырăнти банксем :
| Банк ячĕ | Хула | Актив ( млн. тенке ), 1 ака 2011 | Вырăн |
|---|---|---|---|
| Чувашкредитпромбанк | Шупашкар | 3 881 | 366 |
| Мегаполис | Шупашкар | 1 567 | 579 |
| ОБР | Шупашкар | 1 271 | 636 |
| Шумерлинский | Çĕмĕрле | 1 160 | 647 |
| Бизнес для бизнеса | Етĕрне | 674 | 760 |
Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ УАО «Шупашкарти промăçлă тракторсен савучĕ»
- ^ ХАО НПВФ "Сварка"
- ^ "Электросила"(ĕçлемен каçă)
- ^ УАО «Шупашкарти агрегат завочĕ» Архивленĕ 25 Ҫӗртме уйӑхӗн 2010 çулта.
- ^ АО «Шупашкарти кабель япалисен савучĕ Чăвашкабель»
- ^ Шупашкарти прибор тăвакан савут — УАО НПК «Элара» Архивленĕ 16 Нарӑс уйӑхӗн 2011 çулта.
- ^ ХАО «Шупашкарти электроаппаратура савучĕ»
- ^ УАО «Электроникăпа механика савучĕ»
- ^ ХАО «Шупашкарти электромеханика савучĕ»
- ^ Шупашкарти электроаппаратура савучĕ Электроприбор"
- ^ Шупашкарти пăрăх савучĕ
- ^ НПК "Меркурий
- ^ УАО «Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен завочĕ» Архивленĕ 27 Юпа уйӑхӗн 2010 çулта.
- ^ УАО «Çĕмĕрлери ятарлă автомобильсен завочĕ» Архивленĕ 23 Чӳк уйӑхӗн 2017 çулта.
- ^ УАО «Канашри автоагрегат завочĕ» Архивленĕ 20 Нарӑс уйӑхӗн 2009 çулта.
- ^ УАО «Канашри электропогрузчик завочĕ» Архивленĕ 28 Нарӑс уйӑхӗн 2011 çулта.
- ^ Канашри технологи оснасткин савучĕ
- ^ АУОТ «Куславккари автофургон комбиначĕ»
- ^ Шупашкарти ĔП «Химпром» Архивленĕ 19 Ака уйӑхӗн 2008 çулта.
- ^ УАО «Текстильмаш» Архивленĕ 23 Утӑ уйӑхӗн 2008 çулта.
- ^ АО «Лента»
- ^ ООО «Паха тĕрĕ» Архивленĕ 15 Чӳк уйӑхӗн 2018 çулта.
- ^ Шупашкар авиапредприятийĕ Архивленĕ 8 Ака уйӑхӗн 2009 çулта.
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Чăваш Республикин экономика ататланăвĕн, промăçлăхăн тата суту-илӳ министерстви
- Чăваш Енĕн социаллă-экономикăллă портречĕ Архивленĕ 26 Авӑн уйӑхӗн 2013 çулта.
- Чăваш Ен экономики тĕрĕс çулпа пырать
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
| Чăваш Ен темăсенче | ||
|---|---|---|
Тӳре-шара • Президент • Герб • Ялав • Гимн • Административлă пайлану • Географи • Хуласем • Халăх • Истори • Экономика • Театрсем • Архитектура • Садсемпе парксем • Музейсем • Спорт • Пĕлӳлĕх • Ăслăх • Тĕн • Паллă вырăнсем • Транспорт • Радио • Телевидени • Климат • Экологи • Юханшывсем • Чăваш Енĕн чи аслă пуçлăхĕсен йышĕ |  | |