Чулман

Чулман Атăл
Пермьри автомбиль кĕперĕ
Характеристика
Тăршшĕ	1805 км
Бассейн  лаптăкĕ	507 000 км²
Шыв системи	Атăл → Каспи тинĕсĕ
Шыв тăкакĕ	4100 м³/ç (Чистай патĕнче)
Шыв юххи
Шыв пуçламăшĕ	Тури Чулман Атăл сăртлăхĕ
• Вырнаçу	Кулига (Удмурти Республикин Кез районĕ )
• Çӳллĕшĕ	335
· Координатсем	58°11′42″ с. ш. 53°45′15″ в. д.Шаблон:Карттă/Бк/O
Шыв вăрри	Куйбышев шыв усравĕ
• Çӳллĕшĕ	36 м
· Координатсем	55°21′50″ с. ш. 49°59′52″ в. д.Шаблон:Карттă/Бк/N
Юханшыв тайлăмĕ	0,11 м/км
Вырнаçни
Патшалăх	Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ
Регион	Удмурт Республики, Перĕм Ен, Киров облаçĕ, Тутарстан
РПШР
— шыв пуçламăшĕ, — шыв вăрри

Чулман (тут. Чулман Идель, çаран мари Чолман, удм. Кам, пушк. Кама) — Атăлăн сулахай юппи. Атăлăн чи пысăк юппи.

Юханшыв тăршшĕ 1 805 çухрăм, бассейн лаптăкĕ 507 км². Тури Чулман сăртлăхĕнче юхма пуçлать те Куйбышев шывуправĕн Чулман кӳлмекне юхса кĕрет.

Юпписем

Пурĕ юханшыв бассейнĕнче 73 718 юханшыв, вĕсенчен 94,5 % — 10 çухрăмран та пĕчĕкрех юханшывсем. Тĕп юпписем:

• Кăнтăр Кельтма;
• Вишера (Колвăпа пĕрле);
• Чусовой (Сылвăпа пĕрле);
• Шур Атăл (Ӗпхӳпе пĕрле)
• Ик;
• Зай;
• Коса
• Обва

Атăл е Чулма çырма

Атăлпа Чулма çырма пысăкăшĕ пĕр пек, анчах та тĕп юханшыв вырăнне Атăла шутлаççĕ. Ку вăл историпе çыхăннă пулăм. Гидрологи уйрăмлăхĕсене пăхсан вара тĕп юханшыв вырăнне Чулма шутланмалла: унăн бассейн лаптăкĕ пысăкрах, вăтамран шыв калăпăшĕ ытларах юхать, тинĕс шайĕнчи вăтамри çӳллĕшĕ пысăкрах. Çапла вара гидрологи уйрăмлăхĕсене тĕпе хурсан Каспи тинĕсне Чулма юхса кĕрет теме май пур.

Упоминания в источниках

Выдающийся русский историк, этнограф и географ ХVII в. В.Н. Татищев в своей «Истории Российской»:

«Вниз по Каме жили биляры, или болгары, и Чолматы… ныне остатки их чуваша, которых и вниз по Волге довольно, наполняли весь уезд Казанской и Симбирской!»

Милкович

«О болгарском народе, коль назывался чолматы, и живали внизъ по Каме реке, изъявляя, что они реку Каму именуютъ Чолма, а татары Чолманъ Идель.

Закамские чуваши Чистопольского района Республики Татарстан до сих пор называют реку Каму - Чулма , от него и город Набережные Челны (Чаллы Яр, Чуллă Çыр).