Чулхула чукун çулĕ

	Горький чукун çулĕ
Тулли ячĕ:	Горьковская железная дорога
Ӗç çулĕсем:	1953 çултанпа
Патшалăх:	Раççей
Управлени хули:	Чулхула
Статус:	ĕçлекен
Пăхăнăвĕ:	УАО «РЖД»
Телеграф кодĕ:	ГОРЬК
Хисеп кодĕ:	24
Тасăлăвĕ:	7987 км
	Çулăн веб-сайчĕ

Го́рький чукун çулĕ (ГЧÇ — УАО «РЖД» филиалĕ) Чулхула, Улатимĕр, Киров, Кисан облаçĕсен тата Мордови, Чăваш Ен, Удмурти, Тутарстан, Мари Эл республикисен территорипе пырать. Агрыз-Солдатка турачĕ Пермь Енĕн, Свердловск облаçĕсем тата Пушкăртстан çĕрĕсем витĕр пырать. Çул управленийĕ Чулхулара.

Çулăн хальхи чиккине малтан Мускав-Чулхула, Мускав-Хусан, Вятка-Двина чукун çулĕнче пулнă Горькипе Хусан чукун çулĕсен пайĕсем кĕнĕ.

Пĕтĕм тăсăлăвĕ — 7987 км. Çулсен пур вăрăммăшĕ — &&&&&&&&&&012066.40000012 066,4 км^[1].

2007 çулта чукун çул 112441 контейнер, (вĕсенчен 30980 нумай тоннăллă) тиесе куçарнă. Контейнерсене 907,6 пин тоннă япала (вĕсенчен 621,3 пин тоннă нумай тоннăлли).^[2]

Кун-çулĕ

Чулхула чукун çулне тăвас пĕрремĕш проекчĕсем XIX ĕмĕрĕн 30-мĕш çулсенче çуралнă. Чукун çул эрешне тума, унăн пĕрремĕшĕ Мускав-Чулхула пайĕ, Раççей 1850-мĕш çулсен вĕçĕнче кăна пикенет.

Çул тума иккĕ пайĕнче тапратаççĕ. Мускав — Улатимĕр йĕрĕнче ĕçсене 1858 çулхи çу уйăхăн пĕрремĕш пайĕнче пуçланă. Улатимĕр — Чулхула пайне тăвас ĕç 1859 çулхи çуркунне çеç чĕрĕлет. Официаллă пуйăссен куçăмĕ Мускавран Улатимĕре çити 177 çухрăм пайĕнче 1861 çулхи çулла уçăлать. Ытларах мăран çул-йĕр тăвасси Улатимĕр-Чулхула хушшинче пынă. Тепĕр çул ытларах вăхăт иртсен тин вĕçленет. Пĕтĕмпех Мускав-Чулхула чукун çулне 1862 çулхи я çурла, 1 тĕлне ĕçе яраççĕ. Тепĕр 30 çултан Мускав — Чулхула пайĕ иккĕ енлĕ çуллă пулса тăрать.

1864 çулта кунсерен икĕ мăшăр пассажир пуйăсĕ Мускав ←→ Улатимĕр тата Мускав ←→ Чулхула курсĕпе çӳренĕ. Мускавран Улатимĕре çитесси хĕлле 6 сех. 30 мин. яхăн тата çулла 6 сех. 15 мин. яхăн, Чулхулана çити хĕлле 15 сех. 15 мин. яхăн тата çулла 14 сех. 35 мин. яхăн пулнă . Чулхула ярмăрки ĕçленĕ вăхăтра хушма пуйăса çула янă^[3].

1880 çулхи çу уйăхĕнче Чулхула чукун çулне çыпçăннă Мурăм йĕрĕнче куçăм тапранать.

1894 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче правительство Мускав-Чулхула çулне хыснана тӳлесе илет.

Çав çултах Мурăм çулне Мускав-Курск тата Мускав-Чулхула чукун çулĕсен пĕрлехи тытăмне кĕртеççĕ.

Уйрăмĕсем

Ертӳçлĕхĕ

Çул пуçлăхĕсем

Тĕп инженерсем

Перспективăсем

Горький чукун çулĕн Чулхула ←→Мускав сывлăш транспортне йыхăр сĕнесшĕн план пур.

Чулхуларан Мускава пассажирсене 3,5 сехетре (халĕ чи хăвăрт пуйăс 4 сех. 38 м. пырать) пĕрремĕш хăвăрт пуйăса 2010 çулхи ака уйăхĕнче ĕçе ярасшăн.^[4]

Йĕр çине ултă мăшăр Siemens хăвăрт пуйăссене: ирпе, кăнтăрла тата каçхине кăларасшăн. Пуйăссен вăтам хăвăртлăхĕ 160 км/сех. пулмаллла. Куçăм хăвăртлăхне тивĕçтерес тĕллевпе ГЧÇ Чулхуларан Петушки чарăнăвне çити тата 28 чарăнăва çĕнетмелле. Çулсене модернизацилес хакĕ — 10 млрд тенкĕ. 2008 çулта «Чулхула — Мускав» çулне çĕнетес ĕçе 4,6 млрд тенкĕ тăкаклама палăртнă. Петушки — Улатимĕр, Улатимĕр — Федулово, Федулово — Сарыево çул пайĕсене, çаплах çул çинчи икĕ туртăм хушăри электростанцинине çĕнетесшĕн.^[5]

Кунсăр пуçне, пачах урăхла çав тери хăвăрт Мускав←→Чулхула çĕнĕ йĕре Япони инвесторĕсен укçипе тăвас ĕмĕт те пур^[6].

Асăрхавсем

^ http://www.grw.ru/wps/portal/gzd?STRUCTURE_ID=4152 2009 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ. Цифрăсемпе фактсем] Горький чукун çулĕн сайтĕнче
^ «Горьковская магистраль перевезла за год 112441 контейнеров»(ĕçлемен каçă) «Деловой Петербург» ISSN 1606-1829 (Online) 10 января 2008 года
^ Памятная книжка Нижегородской губернии на 1865 г. Нижний Новгород, 1864. С. XIX
^ http://www.regnum.ru/news/1189612.html
^ «ГЖД вложит в скоростную дорогу до Москвы 4,6 млрд руб»(ĕçлемен каçă) «Деловой Петербург» ISSN 1606-1829 (Online), 11 января 2008 года
^ «До Москвы поездом за 3,5 часа»(ĕçлемен каçă) «Деловой Петербург» ISSN 1606—1829 (Online) 2 октября 2007 года

Каçăсем

Горький чукун çулĕ 2009 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ. — филиалăн официаллă сайчĕ
Схема дороги на сайте РЖД(ĕçлемен каçă)
ГЧÇ фирма пуйăсĕсем 2009 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче архивланӑ.
Строительство главного железнодорожного пути на участке Киров-Котельнич Горьковской железной дороги, sevstroyput.ru, 16 сентября 2008(ĕçлемен каçă)

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

[1] ttp://www.grw.ru/wps/portal/gzd?STRUCTURE_ID=4152 2009 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ. Цифрăсемпе фактсем] Горький чукун çулĕн сайтĕнче

[2] «Горьковская магистраль перевезла за год 112441 контейнеров»(ĕçлемен каçă) «Деловой Петербург» ISSN 1606-1829 (Online) 10 января 2008 года

[3] Памятная книжка Нижегородской губернии на 1865 г. Нижний Новгород, 1864. С. XIX

[4] ttp://www.regnum.ru/news/1189612.html

[5] «ГЖД вложит в скоростную дорогу до Москвы 4,6 млрд руб»(ĕçлемен каçă) «Деловой Петербург» ISSN 1606-1829 (Online), 11 января 2008 года

[6] «До Москвы поездом за 3,5 часа»(ĕçлемен каçă) «Деловой Петербург» ISSN 1606—1829 (Online) 2 октября 2007 года

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]