Чулхула облаçĕ

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал

Чулхула облаçĕ
Нижегородская область  

Чулхула облаçĕн ялавĕ Чулхула облаçĕн гербĕ
Тĕп хули Чулхула
Лаптăкĕ

- Пĕтĕмпе
- шыв пайĕн %.

40

76 624 км²
кăштах кăна

Халăх йышĕ

- Пĕтĕмпе
- Йышлăх

13

3 081 817 çын патнелле (2023)
40,22 çын/км² патнелле

Федераци тăрăхĕ Атăлçи федераци тăрăхĕ
Экономика регионĕ Атăл-Вятка районĕ
Регион номерĕ 52,152
Патшалăх чĕлхисем вырăс
Губернатор Никитин Глеб Сергеевич
Саккун тăвакан Каншĕн ертӳçи Люлин Евгений Борисович
Гимн Чулхула облаçĕн гимнĕ
Вăхăт тăрăхĕ ГВ MSK, UTC+3

Чулхула облаçĕ (выр. Нижегородская область) — Раççей Федерацийĕн Европа пайĕнчи субъекчĕ. 1929 çулхи нарăсăн 14-мĕшĕнче йĕркеленĕ. Тӗп хули - Чулхула. Атăлçи федераци тăрăхне кĕрет[1].

Çурçĕр-анăçра Кострома, çурçĕр-тухăçра — Киров облаçĕпе, тухăçра — Мари Эл тата Чăваш Ен республикисемпе, кăнтăрта — Мордва Республикипе, кăнтăр-анăçра — Кисан облаҫӗпе, анăçра — Улатимĕр тата Иваново облаҫӗсемпе чикӗленет.

Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Мезолит эпохинче Чулхула облаçĕнче Пустынь I этем тăнă тата Наумовка I, Красный Бор 5 тата ур. пурăнан вырăнсем пулнă. Бронза эпохинчи Фатьян культурин тапхăрĕнчи виле вырăнĕсене Чкаловск, Ветлуга тата Краснобаки районĕсенче чакаласа тупнă[2].

I Петĕрĕн облаç реформи хыççăн, 1708 çулта Чулхулана таврашĕнчи çĕрсемпе пĕрле Хусан кĕпĕрнине кĕртнĕ. 1714 çулта Чулхула кĕпĕрнине туса хунă.

РСФСР йышĕнче Чулхула облаçне 1929 çулхи кăрлачăн 14-мĕшĕнче йĕркелесе янă. Çав çӳлтах, утăн 15-мĕшĕнче облаçĕ Чулхула Ен ята куçарнă (1932 çулхи юпан 7-мĕшĕнче — Горький Ен тенĕ).

1936 çулхи раштавăн 5-мĕшĕнче Ене Чулхула облаçĕ (унтан Мари тата Чăваш ресубликисем уйрăлса тухнă) ята куçарнă.

1954 çулхи кăрлачăн 7-мĕшĕнче Чулхула облаçĕнчен Арзамас облаçне кăларнă. 1957 çулхи акан 23-мĕшĕнче Арзамас облаçне пăрахăçланă, территорине Чулхула облаçне тавăрнă.

1990 çулхи юпан 22-мĕшĕнче РСФСР Аслă Канашĕн Президиумĕн Хутайĕпе[3][4] облаçе вырăслаНижегородскую область ята тавăрнă.1992 çулхи акан 21-мĕшĕнче РСФСР халăх депутачĕсен съезчĕ облаçе урăх ят панине çирĕплетнĕ, РСФСР 1978 çулхи Конституцин 71 статьине улшăну кĕртнĕ, çак саккун 1992 çулхи çăвăн 16-мĕшĕнче вăя кĕнĕ[5].

1994 çулта облаç йышне Иваново облаçĕнчен Сокольски районне панă.

Хуçалăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Пурăнан халăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çак категорин тĕп статьи çук — Чулхула облаçĕнчи пурăнан халăх. Ăна çырса Эсир проекта пулăшма пултаратăр.
  1. Н/Д[6]


  1. Н/Д[7]


Нацисен йышĕ
Национальноç Йышĕ
1926[8] 1939[9] 1959[10] 1970[11] 1979[12] 1989[13] 2002[14] 2010[15]
Вырăссем 2 553 230 3 619 463 3 381 991 3 477 331 3 513 494 3 522 148 3 346 398 3 109 661
Тутарсем 79 897 88 241 66 996 71 794 68 632 58 603 50 609 44 103
Мордва 84 920 83 095 63 861 51 628 45 028 36 709 25 022 19 138
Украинсем 2 537 28 187 29 314 29 807 29 112 33 344 24 241 17 657
Эрменсем 93 1 201 1 086 880 1 111 1 822 10 786 13 294
Чăвашсем 1 176 4 895 4 282 6 015 7 517 12 206 11 364 9 765
Азербайджансем х.ç. 241 662 469 1 053 3 153 8 309 8 494
Марисем 3 935 5 807 5 177 8 793 8 027 7 942 7 757 6 415
Беларуссем 1 316 6 264 7 519 7 776 8 441 9 265 6 833 4 673
Чикансем 679 839 1 165 2 351 3 819 4 316 4 373 4 469
Езидсем х.ç. х.ç. х.ç. х.ç. х.ç. х.ç. 3 076 3 781
Еврейсем 10 679 17 530 18 274 16 838 15 110 12 198 5 312 3 769
Узбексем 2 198 761 522 523 1 667 1 103 3 504
Таджиксем х.ç. 36 179 170 199 528 963 2 145
Молдавансем 7 176 1 993 1 207 1 481 2 429 1 812 1 894
Грузинсем 29 539 744 449 597 1 238 2 183 1 792
Нимĕçсем 600 4 758 682 611 671 924 1 574 1 248
Урăх национальноçсем 2 562 5 667 4 905 4 792 5 811 9 796 12 160 54 195
Пĕтĕмпех 2 743 344 3 869 887 3 590 813 3 682 484 3 711 617 3 719 614 3 524 028 3 310 597

Асăрхав: 1 пин ытларах йышлă халăхсене кăтартнă.

Паллă вырăнсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Самойлова Г.С., Горячко М.Д. и др Нижегоро́дская о́бласть / председ. Ю.С. Осипов и др., отв. ред. С.Л. Кравец. — Мăн Раççей Энциклопедийĕ (в 35 т.). — Мускав: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2013. — Т. 22. Нанонаука - Николай Кавасила. — 26000 экз. — ISBN 978-5-85270-358-3
  2. ^ Т. Д. Николаенко. «Археологическая карта России: Нижегородская область» // Москва, 2004.
  3. ^ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 22 октября 1990 года «О переименовании города Горького в город Нижний Новгород и Горьковской области в Нижегородскую область». çăлкуçран архивланă 13 Кӑрлач уйӑхӗн 2016.
  4. ^ Общество | Информация о Нижегородской области | История Нижегородского края | Советский период | Административно-территориальное устройство. Правительство Нижегородской области. çăлкуçран архивланă 30 Кӑрлач уйӑхӗн 2016. Тĕрĕсленĕ 13 Кӑрлач уйӑхӗн 2016.
  5. ^ Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики» // Ведомости Съезда народных депутатов РСФСР и Верховного Совета РСФСР. — 1992. — № 20. — ст. 1084. Данный закон вступил в силу с момента опубликования в Российской газете 16 мая 1992 года.
  6. ^ Чулхула облаçĕ > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
  7. ^ Чулхула облаçĕ > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
  8. ^ Сайт Демоскоп - Всесоюзная перепись населения 1926 года..
  9. ^ Сайт Демоскоп - Всесоюзная перепись населения 1939 года..
  10. ^ Сайт Демоскоп - Всесоюзная перепись населения 1959 года..
  11. ^ Сайт Демоскоп - Всесоюзная перепись населения 1970 года..
  12. ^ Сайт Демоскоп - Всесоюзная перепись населения 1979 года..
  13. ^ Сайт Демоскоп - Всесоюзная перепись населения 1989 года..
  14. ^ Сайт Демоскоп - Всероссийская перепись населения 2002 года..
  15. ^ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]