Чăваш Çармăс
| Ял
Чăваш Çармăс
Чăваш Çармăс
|
.svg)
Чăваш Çармăс (выр. Кубня) — Чăваш Енĕн Йĕпреç районĕнчи чăваш ялĕ. Шупашкартан — 139 км, Йĕпреçрен — 25 км, чукун çул станцийĕнчен — 12 км. Ялта икĕ лавкка, суту-илÿ павильонĕ пур.
Халăх йышĕ, ял тытăмĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]2010-мĕш çулхи çыравпа ялта 533 çын, çав шутра 249 арçын, 284 хĕрарăм пурăннă[2].
Истори
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Чăваш Çармăсне XVII ĕмĕрĕн 20-мĕш çулĕсенче Хусан уесĕнчи Галиц Çулĕ çинчен куçса килнĕ чăвашсем никĕсленĕ[3]. 1678-1679-мĕш çулсенче ку ялта 8,5 чухлĕ ясак тÿлекен 19 кил пулнă. XVII тата XVIII ĕмĕрсен чиккинче вĕсен патне тата Хусан уесĕнчи "Кильни" ялĕнчи (чăвашла ят паллă мар) чăваш хресченĕсем пырса вырнаçнă[3].
XVIII ĕмĕрĕн малтанхи çурринче çак ялпа Хурамал ялĕ хушшинче "Исеево поле" текен вырăншăн (чăвашла ят паллă мар) тавлашусем пулса иртнĕ. Хурамалтан Кĕçĕн Хурамал уйрăлса тухсан ку тавлашусем вĕçленнĕ. Вăл вăхăтсем хыççăн ял Кĕтне юппи Аутла шывĕ çинче вырнаçнă пулнă, 36 кил (116 арçын, 120 хĕрарăм) шутланнă.
Унтан вара Кĕçĕн Хурамал чăвашĕсем Çĕнĕ Шуртана куçса кайнă, ирçесем килсе вырнаçнă. Вĕсен ялне чăвашсем Ирçе Çармăс, хайсенне Чăваш Çармăс теме пуçланă (унччен Çармăс тенĕ пулнă).
Халăх халлапĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Документсенче, ытти çавăн пек историлле çăлкуçсенче палăракан историсĕр пуçне, халăх халапĕсем пĕлтерекен хыпарсем пур. Ун пек япаласемпе паллашни усăллă пулма тивĕç, анчах чăнлăхпа суяна, ытарлă каланисене пĕр-пĕринчен уйăрса илме пĕлмелле.
Халапсем тăрăх, Çармăс малтан урăх тĕлте вырнаçнă пулнă имĕш. Ултă килйыш (Шаймановсен йăхĕ) Çут çырма çинче çурт-йĕр çавăрнă тет, ялне вара Çут Çармăс тенĕ тет. Пĕррехинче пĕрин вăкăрĕ çухалнă та пурте ăна шырама тухнă. Аутла шывĕ тĕленче тупнă. Вăкăра тупнă вырăна пурте куçса ларнă тет, мĕншĕн тесен çапла туни телей кÿрессе шаннă.
Ку халапа камсенчен тата хăçан çырса илни паллă мар. Анчах та В.Д.Димитриев прахвиссăр вĕсене А.С.Яковлев ярса панă çыруран пĕлнĕ[4].
Каярахри истори
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Мăн Йĕпреç районне кĕнĕ. 1935 çулхи пуш уйăхĕн 1 хыççăн Турхан районне кĕнĕ. 1939 çулхи пуш уйăхеĕн 7 хыççăн Первомайски районне, 1959 çулхи утă уйăхĕн 14 хыççăн Комсомольски районне, 1959 çулхи юпа уйăхĕн 9 хыççăн Йĕпреç райоарнне]], 1962 çулхи раштавăн 20-мĕшĕ хыççăн Патăръел районне кĕнĕ. 1965 çулхи пуш уйăхĕн 14 хыççăн хальхи вăхăт таран Йĕпреç районне кĕрет.
Паллă çынсем тата ытти харкамлăхсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет] |
Статьян çак пайне халлĕхе çырман. Википедине хутшăнакан ĕмĕчĕпе, çак вырăнтаятарлă пай.
Эсир çак пая çырса проекта пулăшма пултаратăр. |
Çавăн пекех пăхăр
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Ирçе Çармăс
- Çармăс (Теччĕ районĕ)
- Атав-Тăлăмпай
- Туçи Çармăс
- Хорăнсор Çармăс (Вăрнар районĕ)
- Хорăнсор Çармăс (Элĕк районĕ)
- Çармăскасси
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ 2002 çулхи çыравăн бази.
- ^ Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской Республики 2018 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ.
- ^ 1 тата 2 Димитриев В.Д Чувашские исторические предания. Чебоксары, 1993. — С.180-181
- ^ Димитриев В.Д Чувашские исторические предания. Чебоксары, 1993. — С.181,408
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Чăваш Ен пурăнан вырăнсем 2016 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче архивланӑ.
- Чăваш энциклопедийĕ
Кĕтне ялĕн сайчĕ(ĕçлемен каçă)
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
Йĕпреç районĕнчи пурăнан вырăнĕсем |
||
|---|---|---|
Район центрĕ — Йĕпреç хула евĕр паçулкă Хула евĕр паçулкă: Пăвакасси Ялсем: 11 лет Чувашии • Алшик • Анатри Кĕлешкасси • Анатриял • Вăтаел • Вырăс Тимешĕ • Ирçе Малиновки • Ирçе Çармăс • Йĕпреç • Калиновка • Кăшмас • Кĕлĕмкасси • Кĕтне • Костёр • Красная Заря • Кушакпуç • Мереçен • Мирный • Ленинкасси • Огонёк • Орёл • Паральша • Пăвакасси • Пăкăян • Первомайски • Пĕчĕк Патăрьел • Пĕчĕк Упакасси • Пучинке • Пысăк Упакасси • Савкка • Сехнер • Смычка • Спотара • Çăкалăх • Çĕнĕ Кĕлĕмкасси • Çĕнĕ Пурнăç • Çĕрпӳел • Çирĕклĕ • Çиçĕмкасси • Тарăнвар • Тури Кĕлешкасси • Туçа • Тымар • Хумпуç Патăръел • Хумри Выçли • Хумри Ишек • Хумри Юнтапа • Хурамал • Хурăнлăх • Хыркасси • Чăваш Тимеш • Чăваш Çармăс • Чăрăшкасси • Шăрттан • Шĕпекеч • Шуркасси • Эйпеç • Эконом • Энтриел |  | |