Авалхи тĕрĕк çырулăхĕн палăкĕсем

Кÿл-Текĕн палăкĕ (Монголи). 735-мĕш çул

Бильге-Каган палăкĕн (732-мĕш çул) копийĕ (Анкара хули)

Авалхи тĕрĕк çырулăхĕн палăкĕсем — рунăлла меслетпе ăсталанă VII-IX ĕмĕрсенчи тĕрĕк çырулăхĕн палăкĕсем. Вĕсене ăславра урăхла Орхон-Енисей палăкĕсем теççĕ, мĕншĕн тесе йышăн ытларах пайне шăпах çав тăрăхра тупса палартнă.

Чăн малтан тупса палăртаканĕ (1889) — Никола́й Миха́йлович Я́дринцев (1842-1894).

Палăксене вуламалли меслете шыраса тупаканĕ (1893-1896) — Вильге́льм Лю́двиг Пе́тер То́мсен (1842-1927).

Пуринчен малтан В.Томсен меслечĕпе вуласа пĕлнĕ (1899) çын — Васи́лий Васи́льевич Ра́длов (1837-1918).

Орхон, Енисей, Селенга, Лена, Онгин тăрăхĕсемсĕр пуçне, кун пек палăксене çавăн пекех Талас, Сырдарья, Ертис, Иле шывĕсем çинче те тупса палăртнă.

Паллă артефактсем

• Бильге-каган палăкĕ (732-мĕш çул)
• Культегин палăкĕ (735-мĕш çул)
• Тоньюкук палăкĕ (716-мĕш çул)

Вуламалли

• Орхонские надписи. Кюльтегин. Бильге-каган. Тоньюкук, Семипалатинск, 2001.
• Радлов В. В., Атлас древности Монголии. Труды Орхонской экспедиции, I—IV. СПБ., 1892, 1893, 1896, 1899;
• Малов С. Е., Памятник древнетюркской письменности Монголии и Киргизии, М.—Л., 1959;
• Кляшторный С. Г., Древнетюркские рунические памятники как источник по истории Средней Азии, М., 1964;
• Айдаров Ғ., Курышжанов Ә., Томанов М., Көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі, А.,
• Аманжолов А. С., Tүpкі философиясы және жазу тарихы, А., 1990;
• Аманжолов А. С., История и теория древнетюркского письма, А., 2003.
• Древнетюркские письменные памятники // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. II. — ISBN 9965-9746-3-2.

Каçăсем

• Протопăлхарсен алфавичĕ, çырулăх палăкĕсем, Петр Добрев (акăлчанла)
• http://www.protobulgarians.com/Russian%20translations/Zhivko%20Voynikov%20-%20Alano-drevnebolgarskoe%20pismo/Zhivko%20Voynikov%20-%20Alano-drevnebolgarskoe%20pismo.htm Ж.Войников, "Алано-Древнебулгарское письмо"