Турккăсем

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Турккăсем
Тăван ячĕ туркк. Türkler
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ

Пурӗ: 65000000—81000000[53]
: 55500000—59000000[1][2][3][4]
Германи Германи: 2852000—3500000[5][6][7]
Сири Сири: 750000—3500000[8][9][10][11]
Ирак Ирак: 500000—3000000[12][13][14]
Пăлхари Пăлхари: 588000—800000[15][16][17]
АПШ: 500000[18][19][20]
Франци Франци: 500000[21][22]
Аслă Британи Аслă Британи: 500000[23][24][25]
Нидерланд Нидерланд: 400000—500000[26][27]
Австри Австри: 350000—500000[28][29][30]
Австрали Австрали: 300000[31]
Бельги Бельги: 200000[32][33]
Канада: 190000[34]
Греци Греци: 120000—130000[35][36][37]
Швейцари Швейцари: 120000[38]
Швеци Швеци: 100000—150000[39][40]
РФ: 105058 (2010)[41]
Казахстан: 107000 (2016)[42]
Çурçĕр Македони Çурçĕр Македони: 77959[43]
Дани Дани: 60000[44]
Кăркăсстан Кăркăсстан: 39534 (2011, хак.)[45]
Румыни Румыни: 28226—80000[46][47][48]
: 21000[49][50]
Азербайджан: 12000[51]

Украина: 8844 (2001)[52]
Чĕлхе турккă
Тĕн преимущественно ислам (суннизм, а также суфийские тарикаты)
Кĕрет  терĕк халăхĕсем
Турккăсем

Турккăсем (хăйсем тӳрк теççĕ, туркк. Türkler, пĕрремĕш хисеплĕ Türk) — 55-58 млн йышлă халăх, Турцин тĕп халăхĕ. Турккă чĕлхипе калаçаççĕ.

Пулса тухни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Турккă халăхĕн этногезĕнче XI—XIII ĕмĕрсенче Кĕçĕн Азие куçса килнĕ выльăх ĕрчетекен огуз тата туркмен йăхĕсем, çаплах вырăнта пурăнан йăхсем хутшăннă. Этногенезра çаплах грек, эрмен, грузин, арап, курд, кăнтăр славян, румын, албан тата урăх элементсем пур[54]. Турккă этносĕ XV ĕмĕрте чăмăртаннă, турккă нацийĕ XX ĕмĕрĕн пĕрремĕш вунçуллăхĕсенче йеркеленнĕ[54].

Этноним[тӳрлет | кодне тӳрлет]

1923 çулчен тăван ячĕ — османсем. Осман империйĕ аркансан Мустафа Кемаль халăхăн ятне улăштарма шутланă. Иккĕ варианта сĕннĕ — анатолисем тата турккăсем. Иккĕмĕш версине кăмăлланă, республикăна — Турккă Республикине куçарнă.


Пĕтĕм Раççейри халăх çыравĕпе Раççейре 2002 çулта 92 415 туркă-османĕ пурăннă[55].

Чĕлхе[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Турккă чĕлхи


Мĕнпур тĕнчери турккă диаспори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Турккă диаспори
Турккăсем 1911 çул тĕлнелле пурăннă территори


Çавăн пекех пăхăр[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Milliyet. 55 milyon kişi 'etnik olarak' Türk. Тĕрĕсленĕ 21 Утӑ уйӑхӗн 2011.
  2. ^ KONDA Research and Consultancy, Social Structure Survey 2006
  3. ^ Library of Congress – Federal Research Division Country Profile: Turkey. çăлкуçран архивланă 4 Нарӑс уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 6 Нарӑс уйӑхӗн 2010.
  4. ^ CIA. The World Factbook. Тĕрĕсленĕ 27 Утӑ уйӑхӗн 2011.
  5. ^ European Institute Merkel Stokes Immigration Debate in Germany. çăлкуçран архивланă 22 Утӑ уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 15 Чӳк уйӑхӗн 2010.
  6. ^ Kötter, I; Vonthein, R; Günaydin, I & Müller, C (2003), "Behçet's Disease in Patients of German and Turkish Origin- A Comparative Study", in Zouboulis, Christos (ed.), Advances in Experimental Medicine and Biology, Volume 528, Springer, p. 55, ISBN 0306477572 
  7. ^ Haviland, William A.; Prins, Harald E. L.; Walrath, Dana & McBride, Bunny (2010), Anthropology: The Human Challenge, Cengage Learning, p. 675, ISBN 0495810843 
  8. ^ Özkaya 2007, 112.
  9. ^ International Strategic Research Organization, An Aspect that Gets Overlooked: The Turks of Syria and Turkey, <http://www.usak.org.tr/EN/myazdir.asp?id=2784>. Проверено 2 Нарӑс уйӑхӗн 2013.  Архиври копи, 11 Пуш уйӑхӗн 2016 Wayback Machine çинче.
  10. ^ A unified Syria without Assad is what Turkmen are after, <http://www.todayszaman.com/news-289267-a-unified-syria-without-assad-is-what-turkmen--are-after.html=>. Проверено 2 Нарӑс уйӑхӗн 2013. Шаблон:Недоступная ссылка.
  11. ^ ORSAM Report No: 83, The Turkmens of Syria, Quoted from page 16 (in Turkish): "Değişik kaynaklar ve saha çalışmasında elde edilen verilerden yola çıkarak Suriye Türkmenlerinin toplam nüfusu 3,5 milyon civarındadır."
  12. ^ Park 2005, 37.
  13. ^ Phillips 2006, 112.
  14. ^ Taylor 2004, 28.
  15. ^ National Statistical Institute of Bulgaria 2011 Population Census in the Republic of Bulgaria (Final data). National Statistical Institute of Bulgaria (2011).
  16. ^ Sosyal 2011, 369.
  17. ^ Bokova 2010, 170.
  18. ^ Encyclopedia of Cleveland History Immigration and Ethnicity: Turks. Тĕрĕсленĕ 7 Нарӑс уйӑхӗн 2010.
  19. ^ The Washington Diplomat Census Takes Aim to Tally'Hard to Count' Populations. Тĕрĕсленĕ 5 Ҫу уйӑхӗн 2011.
  20. ^ Farkas 2003, 40.
  21. ^ Leveau & Hunter 2002, 6.
  22. ^ Fransa Diyanet İşleri Türk İslam Birliği 2011 YILI DİTİB KADIN KOLLARI GENEL TOPLANTISI PARİS DİTİB’DE YAPILDI. çăлкуçран архивланă 7 Кӑрлач уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 15 Нарӑс уйӑхӗн 2012.
  23. ^ Шаблон:Harvard citation no brackets
  24. ^ UK immigration analysis needed on Turkish legal migration, say MPs, The Guardian (2011-08-01). Тĕрĕсленĕ 1 Ҫурла уйӑхӗн 2011.
  25. ^ Federation of Turkish Associations UK Short history of the Federation of Turkish Associations in UK (2008-06-19). çăлкуçран архивланă 13 Ака уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 13 Ака уйӑхӗн 2011.
  26. ^ Netherlands Info Services Dutch Queen Tells Turkey 'First Steps Taken' On EU Membership Road. çăлкуçран архивланă 13 Кӑрлач уйӑхӗн 2009. Тĕрĕсленĕ 16 Раштав уйӑхӗн 2008.
  27. ^ Dutch News Dutch Turks swindled, AFM to investigate. Тĕрĕсленĕ 16 Раштав уйӑхӗн 2008.
  28. ^ Turkey's ambassador to Austria prompts immigration spat, BBC News (2010-11-10). Тĕрĕсленĕ 10 Чӳк уйӑхӗн 2010.
  29. ^ Andreas Mölzer In Österreich leben geschätzte 500.000 Türken, aber kaum mehr als 10–12.000 Slowenen. çăлкуçран архивланă 21 Авӑн уйӑхӗн 2008. Тĕрĕсленĕ 16 Юпа уйӑхӗн 2011.
  30. ^ CBN Turkey's Islamic Ambitions Grip Austria. Тĕрĕсленĕ 16 Юпа уйӑхӗн 2011.
  31. ^ Avustralya’dan THY’ye çağrı var, Milliyet (2013-03-12). Тĕрĕсленĕ 8 Ҫу уйӑхӗн 2013.
  32. ^ King Baudouin Foundation 2008, 5.
  33. ^ De Morgen Koning Boudewijnstichting doorprikt clichés rond Belgische Turken. çăлкуçран архивланă 29 Утӑ уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 15 Чӳк уйӑхӗн 2010.
  34. ^ 2006 Census of Canada: Topic-based tabulations | Ethnic Origin (247), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3) and Sex (3) for the Population of Canada, Provinces, Terr … // statcan.ca
  35. ^ Republic of Macedonia State Statistical Office 2005, 34.
  36. ^ Knowlton 2005, 66.
  37. ^ Abrahams 1996, 53.
  38. ^ The Federal Authorities of the Swiss Confederation Diaspora und Migrantengemeinschaften aus der Türkei in der Schweiz. Тĕрĕсленĕ 16 Раштав уйӑхӗн 2008.
  39. ^ Swedish International Development Cooperation Agency Turkiet är en viktig bro mellan Öst och Väst. çăлкуçран архивланă 11 Авӑн уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 14 Ака уйӑхӗн 2011.
  40. ^ Businessman invites Swedes for cheap labor, regional access. Hürriyet Daily News. Тĕрĕсленĕ 14 Ака уйӑхӗн 2011.
  41. ^ Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010
  42. ^ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2016. Архиври копи, 1 Ҫу уйӑхӗн 2012 Wayback Machine çинче (Национальный состав населения.rar)
  43. ^ Перепись населения Республики Македонии (макед.). Государственное статистическое управление Республики Македонии (2002). Тĕрĕсленĕ 23 Утӑ уйӑхӗн 2015.
  44. ^ Statistikbanken Danmarks Statistik. çăлкуçран архивланă 14 Утӑ уйӑхӗн 2012. Тĕрĕсленĕ 17 Раштав уйӑхӗн 2011.
  45. ^ National Statistical Committee of Kyrgyz Republic 2009.
  46. ^ Romania – National Institute of Statistics 2011, 10.
  47. ^ Phinnemore 2006, 157.
  48. ^ Constantin, Goschin & Dragusin 2008, 59.
  49. ^ Sabah Eyvah Türkler geldi!. Тĕрĕсленĕ 24 Юпа уйӑхӗн 2011.
  50. ^ ntvmsnbc Roma'da bir Türk Film Festivali. Тĕрĕсленĕ 24 Юпа уйӑхӗн 2011.
  51. ^ Turk in Azerbaijan (акăлч.). Шаблон:Нп5. Тĕрĕсленĕ 3 Авӑн уйӑхӗн 2019.
  52. ^ &n_page=5 Всеукраинская перепись населения 2001 года. Распределение населения по национальности и родному языку. Государственный комитет статистики Украины.
  53. ^ CIA The World Factbook Turkey. Тĕрĕсленĕ 13 Ҫӗртме уйӑхӗн 2011.
  54. ^ 1 тата 2 Турки(ĕçлемен каçă)
  55. ^ Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения - Федеральная служба государственной статистики 2016 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.

Литература[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Кураков, Л. П. Чăвашсемпе турккăсем хушшинчи çыхăнусем: ĕлĕххи тата хальхи : [монографи] / Л. П. Кураков, Н. Г. Краснов, А. Р. Губанов ; Раççей Федерацийĕн вĕрентÿпе ăслăлăх министерстви, И. Н. Ульянов ячĕллĕ Чăваш патшалăх университечĕ. - Шупашкар : Чăваш университечĕн изд-ви, 2010. - 135 с., [10] л. ил. : фот. ; 20 см. - Библиогр.: с. 126-134 (134 ят). - 3000 экз. - ISBN 978-5-7677-1382-0. - [2010-1096]

Чувашско-турецкие связи : прошлое и настоящее : монография.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]