Мадагаскар Республики
Repoblikan'i Madagasikara République de Madagascar Мадагаскар республики | |||||
| |||||
Патшалăх чĕлхисем | малагаси тата франци чĕлхи | ||||
---|---|---|---|---|---|
Тĕп хула | Антананариву | ||||
Чи пысăк хула | Антананариву | ||||
Президент тата Премьер министр | Андри Радзуэлина Омер Беризики | ||||
Лаптăкĕ - Пĕтĕмпе |
45 вырăнта 587 041 км2 | ||||
Халăх йышĕ - Пĕтĕмпе(2008) - Йышлăхĕ |
48 вырăнта 20 042 552 33/км² | ||||
Валюта ячĕ | ариари (MGA | ||||
Вăхăт тăрăхĕ | ГВ +3 пуçласа +3 таран | ||||
Патшалăх гимнĕ | Мадагаскар патшалăхĕн гимнĕ | ||||
Тетел доменĕ | [[.mg]] | ||||
Тел. префиксĕ | 261 |
Мадагаскар Республики ( Шаблон:Lang-mg, фр. République de Madagascar) - Инди океанĕн хĕвеланăç пайĕнчи Мадагаскар утравĕнче, Африкăн хĕвелтухăç çыранĕ патĕнче вырнаçнă патшалăх. Африкăри тинĕс патне тухакан çĕршыв.
Географи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Мадагаскар утравĕ Кăнтăр Африкăн хĕвелтухăç çыранĕпе юнашар вырнаçнă. Чи çÿллĕ вырăн - Марумукутру (2876 м) сÿннĕ вулкан. Утрав тăршшĕ 1600 çх, сарлакăш - 600 çх ытла. Утравăн варринчи пайне çуллĕ тулă Анджафи йышăнать. Вăл хăвеланăç еннелле сĕвек, хĕвелтухăç еннелле чăнкă çырсемпе анать.
Юханшывсемке кӳлĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Инди океанне юхса кĕрекен юханшывсем кĕске, чуллă, гидроресурссемпе пуян, çулталăкĕпех нумай шывлă. Хĕвелтухăç юханшывĕсем: Мананара, Мангуру, Манингури, Бемариву, Ивундру тата Манандзари. Анăçалла юхакан шывсем вăрăмрах, вĕсен шыв хăвăртлăхĕ пĕчĕкрех. Хĕвеланăç юханшывĕсем: Самбирану, Махаджамба, Бецибука, Маниа, Çурçĕр тата Кăнтăр Махавави, Мангуки, Унилахи, Икупа тата Мандраре. Мадагаскарта виçĕ пысăк кӳлĕ пур: Алаутра (900 км²), Кинкуни (100 км²) тата Ихутри (96-112 км²). Алаутра кӳллинчен Манингури юханшывĕ пуçланать.
Флорăпа фауна
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Биологсем хушшинче Мадагаскар эндемик биологи тĕсĕсем нумай пулнипе палăрса тăрать. Сăмахран утраври сĕтпе тӑрантаракан чӗрчунсен чи пысӑкки — фосса (лат. Cryptoprocta ferox), сăнран пăхсан вӑл кушак йышшисене евӗрлӗ, çавна май ăна малтан вӑл йыша кĕртнӗ пулнӑ. Анчах чи çывăх чĕрчун - мангуст. Ун нĕселĕсем араслан пекех пысăк пулнине палăртнă. Хальхи вăхăтра утравра пурăнакан тискер кайăксем 20-30 миллион çул каялла Мадагаскар проливĕ урлă каçнă пĕр нĕселтен пулнине çирĕплетнĕ [1].
Мадагаскар утравне çынсем килсен кунти чĕрчунсен, уйрăмăнах илсен пысăк чĕрчунсен нумай пайне пĕтернĕ. Мадагаскара тĕрлĕ йышши çĕр çинчи чĕрчунсем пилĕк хут колонизациленĕ. Колонистчен хушшинче çаксене уйăрма пулать: тенрексем, лемурсем, мадагаскар тискер кайăкĕсем, мулкач тутиллĕ арлансем тата халь вилнĕ пăрăхлăшăл. Утравра çара çерçисем нумай, тахçан бегемот йышшисем пурăннă.
Ӳсентăрансен 8 килйышĕ утравра эндемиксем шутланаççĕ:астеропейные (лат. Asteropeiaceae), дидимелесоцветные (лат. Didymelaceae), дидиереевые (лат. Didiereaceae), Kaliphoraceae, Melanophyllaceae, физеновые (лат. Physenaceae), сарколеновые (лат. Sarcolaenaceae) тата сферосепаловые (лат. Sphaerosepalaceae).
Административла пайлану
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Провинцисем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Мадагаскар провинцийĕсем:
№ | Провинци | Тĕпĕ | Лаптăк км² | Лаптăк % | Халăх йышĕ | Халăх йышĕ % |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Антананариву | Антананариву | 58 283 | 9,9 % | 4 580 788 | 29,2 % |
2 | Анциранана | Анциранана | 43 046 | 7,4 % | 1 188 425 | 7,6 % |
3 | Фианаранцуа | Фианаранцуа | 102 373 | 17,6 % | 3 366 291 | 21,5 % |
4 | Махадзанга | Махадзанга | 150 023 | 25,5 % | 1 733 917 | 11,0 % |
5 | Туамасина | Туамасина | 71 911 | 12,2 % | 2 593 063 | 16,5 % |
6 | Тулиара | Тулиара | 161 405 | 27,4 % | 2 229 550 | 14,2 % |
Çĕршыв 6 автономла провинципе (Шаблон:Lang-mg) 22 региона пайланать. Провинцисем çине 1946-мĕш çулта Франци инициативипе пайланă, начах малтан 5 провинчи çеç пулнă. Анциранана 50-мĕш çулсенче анчах автономи илнĕ.
2007-мĕш çулта провинцисене пĕтерес тесе ăнăçлă референдум ирттернĕ, çапла май малалла çĕршыв регионсем çине пайланать.
Регионсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Мадагаскар регионĕсен списокĕ:
№ | Ячĕ | Тĕп хули | Халăх йышĕ | Лаптăк км² |
---|---|---|---|---|
1 | Диана | Анциранана | 485 800 | 19 266 |
2 | Сава | Самбава | 805 300 | 25 518 |
3 | Итаси | Миаринариву | 643 000 | 6993 |
4 | Аналаманга | Антананариву | 2 811 500 | 16 911 |
5 | Вакинанкаратра | Анцирабе | 1 589 800 | 16 599 |
6 | Бунгулава | Цируанумандиди | 326 600 | 16 688 |
7 | Суфия | Анцухихи | 940 800 | 50 100 |
8 | Буени | Махадзанга | 543 200 | 31 046 |
9 | Бецибука | Маэватанана | 236 500 | 30 025 |
10 | Мелаки | Маинтирану | 175 500 | 38 852 |
11 | Алаутра-Мангуру | Амбатундразака | 877 700 | 31 948 |
12 | Ацинанана | Туамасина | 1 117 100 | 21 934 |
13 | Аналанджируфу | Фенуариву | 860 800 | 21 930 |
14 | Амурун’и Маниа | Амбуситра | 693 200 | 16 141 |
15 | Верхняя Мациатра | Фианаранцуа | 1 128 900 | 21 080 |
16 | Ватувави-Фитувинани | Манакара | 1 097 700 | 19 605 |
17 | Ациму-Ацинанана | Фарафангана | 621 200 | 18 863 |
18 | Ихурумбе | Ихуси | 189 200 | 26 391 |
19 | Менабе | Мурундава | 390 800 | 46 121 |
20 | Ациму-Андрефана | Тулиара | 1 018 500 | 66 236 |
21 | Андруи | Амбувумбе-Андруи | 476 600 | 19 317 |
22 | Ануси | Таулантару | 544 200 | 25 731 |
Халăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]2010-мĕш çулта 21,3 млн çын пурăнать. Çулталăка халăх йышĕ 3 % ÿсет (тĕнчере 12-мĕш вырăн). Пĕр хĕрарăм пуçне — 5,1 ача çурăлать (тĕнчере 20-мĕш вырăн).
Вăтам пурнăç тăрршĕ — 61 çул арçынсен, 65 çул хĕрарăмсен.
Хулара пурăнакансен шайĕ — 29 %.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Мадагаскар Республики Викиампарта? |
- Правительство
- Правительство Мадагаскара 2008 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
- Национальная Ассамблея Магаскара 2007 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
- Министерство иностранных дел Магаскара
- Посольства и представительства
- Глава государство и члены кабинета, с ЦРУ 2009 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
- Тĕп информаци
- Madagascar 2012 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ. from UCB Libraries GovPubs
- Мадагаскар Республики DMOZ-ра
- Викисклад: Атлас: Мадагаскар Республики
- Шаблон:Wikitravel
- МИХ
- Madagascar Новости online на allAfrica.com
- Экологи
- Madagascar’s National Parks and Reserves Официальный веб-сайт парков и заповедников Мадагаскара
- Conservation International — Madagascar overview pages
- New York Academy of Sciences 2016 ҫулхи Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ. Conserving Madagascar — Podcast by Helen Crowley
- Journal Madagascar Conservation & Development 2009 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.
- WildMadagascar.org Обзоры, новости, фотографии, история культуры. (акăлч.) (фр.)
- Madagascar 2008 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ. Фотографии Магаскара
- The Palmarium reserve 2009 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче архивланӑ., is situated on the East coast of Madagascar.
Франкофони |
||
---|---|---|
Чăн пайташсем | Албани | Андорра | Армени | Бельги (Бельгири франци пĕрлĕхĕ) | Бенин | Болгари | Буркина-Фасо | Бурунди | Вануату | Вьетнам | Габон | Гаити | Гана1 | Гвиней | Гвиней-Бисау | Греци | Джибути | Доминика | Икĕпат | Кабо-Верде | Камбоджа | Камерун | Канада (Нью-Брансуик, Квебек) | Кипр1 | Коморсем | Конго Демократиллĕ Республики | Конго Республики | Кот-д’Ивуар | Лаос | Ливан | Люксембург | Маврикий | Мавритани | Мадагаскар | Мали | Марокко | Молдави | Монако | Нигер | Руанда | Румыни | Сан-Томе тата Принсипи | Сейшелсем | Сенегал | Сент-Люси | Çурçĕр Македони | Того | Тунис | Франци (Франци Гвиани, Гваделупа, Мартиника, Сен-Пьер тата Микелон) | Вăтам Африка Республики | Чад | Швейцари | Экваторти Гвиней Căнакан патшалăхсем: Австри | Армени | Венгри | Грузи | Латви | Литва | Мозамбик | Польша | Серби | Словаки | Словени | Таиланд | Украина | Хорвати | Чехи 1Ассоциациленĕ пайташ |
Африка пĕрлешĕвĕ |
|
---|---|
Чăн пайташсем |
Алжир • Ангола • Бенин • Ботсвана • Буркина Фасо • Бурунди • Габон • Гамби • Гана • Гвиней • Гвинея-Бисау • Конго Демократи Республики • Джибути • Икĕпат • Замби • Анăç Сахара • Зимбабве • Кабо-Верде • Камерун • Кени • Коморсем • Конго • Кот-д’Ивуар • Лесото • Либери • Ливи • Маврикий • Мавритани • Малави • Мали • Мозамбик • Намиби • Нигер • Нигери • Руанда • Сан-Томе тата Принсипи • Свазиленд • Сейшел Утравĕсем • Сенегал • Сомали • Судан • Сьерра-Леоне • Танзани • Того • Тунис • Уганда • Вăта Африка Республики • Чад • Экваторти Гвиней • Эритрей • Эфиопи • Кăнтăр-Африка Республики • Кăнтăр Судан |
Пайташлăхне чаракланă | |
Кĕме пăрахнă |