Сергеев Леонид Павлович: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Интерактивная навигация по истории
← Унчченхи тӳрлетӳМалалли тӳрлетӳ →
Контента кӑларса петӗмӗр Контента хушрӑмӑр
ВизуальныйВикитекст
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
Тӳрлетӗве ӑнлантарман
1-мĕш йĕрке: 1-мĕш йĕрке:
{{Анчах вилнĕ}}
{{Пĕр хушаматлисем|Фёдоров}}
{{Пĕр хушаматлисем|Сергеев}}
{{Ăсчах
{{Ăсчах
|Ят = Сергеев Леонид Павлович
|Ят = Сергеев Леонид Павлович
24-мĕш йĕрке: 25-мĕш йĕрке:
|Сайт =
|Сайт =
}}
}}
'''Сергеев Леонид Павлович''' ([[1929]], [[çĕртме, 3]], [[Çурлатăри]] ялĕ, [[Муркаш районĕ]], [[Чăваш АССР]] çур.) — чăваш чĕлхеçи, филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ. Раççей Федерацийĕн ([[2002]]) тата Чăваш Республикин ([[1990]]) тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ. Чăваш Енĕн Патшалăх парнин лауреачĕ ([[1992]]), Чăваш Енĕн Ăслăхпа ӳнер наци академийĕн Н. И. Ашмарин ячĕллĕ парне лауреачĕ ([[2002]]). [[2000]] çулта Раççей Федерацийĕн профессиллĕ аслă пĕлĕвĕн хисеплĕ ĕçченĕ ятне панă<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/issledovateli-jazyka/sergeev-leonid-pavlovich/ Исследователи чувашского языка : Сергеев Леонид Павлович]</ref>
'''Сергеев Леонид Павлович''' ([[1929]], [[çĕртме, 3]], [[Çурлатăри]] ялĕ, [[Муркаш районĕ]], [[Чăваш АССР]] çур.) — чăваш чĕлхеçи, филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ, чӑваш диалектологине тӗпчес ӗҫӗн пысӑк ӑсти.
Раççей Федерацийĕн тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ ([[2002]]) тата Чăваш Республикин ([[1990]]) тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ. Чăваш Енĕн Патшалăх премин лауреачĕ ([[1992]]), Чăваш Енĕн Ăслăхпа ӳнер наци академийĕн Н. И. Ашмарин ячĕллĕ премин лауреачĕ ([[2002]]). [[2000]] çулта Раççей Федерацийĕн профессиллĕ аслă пĕлĕвĕн хисеплĕ ĕçченĕ ятне панă<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/issledovateli-jazyka/sergeev-leonid-pavlovich/ Исследователи чувашского языка : Сергеев Леонид Павлович]</ref>


==Пурнăçĕ==
==Пурнăçĕ==
[[1929]] çулхи [[çĕртме, 3|çĕртме уйăхĕн 3]] [[Муркаш районĕ]]нчи [[Çурлатăри]] ялĕнче çуралнă.
[[1929]] çулхи [[çĕртме, 3|çĕртме уйăхĕн 3]] [[Муркаш районĕ]]нчи [[Çурлатăри]] ялĕнче çуралнă.


[[1950]] çулта Чăваш патшалăх пединститучĕн филологи факультетне, [[1964]] çулта чăваш чăлхипе литература кафедрин аспирантурине пĕтернĕ. Вĕрентекен, шкул директорĕ, районти çутĕç пайĕн пуçлăхĕ, ăслăлăх сотрудникĕ пулнă. Пĕр вăхăт Ăслăлăх тĕпчевĕсен институчĕн (халĕ ЧПГĂИ) чĕлхе пайне, вун икĕ çул ([[1972]]-[[1984]]) РСФСР Çутĕç министерствин Наци шкулĕсен ăслăлăх тĕпчев институчĕн [[Шупашкар]]ти лабораторине ертсе пынă.
[[1950]] çулта Чăваш патшалăх пединститучĕн филологи факультетне, [[1964]] çулта чăваш чăлхипе литература кафедрин аспирантуринче пĕлӳ илнĕ. Диплома алла илсен шулта ачасене вĕрентнĕ, шкул директорĕ, районти çутĕç пайĕн пуçлăхĕ пулса тăрăшнă.
Тепĕртакран ăслăх ĕçне кĕрсе кайнă. Пĕр вăхăт Ăслăх тĕпчевĕсен институчĕн (халĕ ЧПГĂИ) чĕлхе пайне, вун икĕ çул ([[1972]]-[[1984]]) РСФСР Çутĕç министерствин Наци шкулĕсен ăслăх тĕпчев институчĕн [[Шупашкар]]ти лабораторине ертсе пынă.


[[1984]]—[[1991]] çулсенче педагогика институчĕн пуçламăш вĕрентӳ кафедрин тата [[чăваш чĕлхи|чăвашпа]] [[вырăс чĕлхи]]сен кафедрин пуçлăхĕ пулнă. Халĕ — педуниверситетăн чăваш чĕлхи кафедрин профессорĕ.
[[1984]]—[[1991]] çулсенче педагогика институчĕн пуçламăш вĕрентӳ кафедрин тата [[чăваш чĕлхи|чăвашпа]] [[вырăс чĕлхи]]сен кафедрин пуçлăхĕ пулнă. Халĕ — педуниверситетăн чăваш чĕлхи кафедрин профессорĕ.


«Чăваш чĕлхин Вăрмар калаçăвĕ» темăпа кандидат [[диссертаци]]не ([[1965]]), «Чăваш чĕлхин диалект системи (Диалектологи атласĕ)» темăпа доктор [[диссертаци]]не ([[1973]]) хӳтĕленĕ. 300 ытла ăслăлăх, вĕренӳ, вĕрентӳпе меслетлĕх ĕçĕсен авторĕ. Наука шыравĕсен тĕп теми — тĕрлĕ вырăнти чăвашсен калаçу уйрăмлăхĕсем. Унăн ĕçĕсене В.М. Жирмунский, М.Ш. Ширалиев ([[Баку]]) академиксем, Ш.Ш. Сарыбаев профессор ([[Алма-Ата]]) тата ытти паллă ученăй-диалектологсем пысăк хак панă.
«Чăваш чĕлхин Вăрмар калаçăвĕ» темăпа кандидат [[диссертаци]]не ([[1965]]), «Чăваш чĕлхин диалект системи (Диалектологи атласĕ)» темăпа доктор [[диссертаци]]не ([[1973]]) хӳтĕленĕ. 300 ытла ăслăх, вĕренӳ, вĕрентӳпе меслетлĕх ĕçĕсен авторĕ. Ăслăх шыравĕсен тĕп теми — тĕрлĕ вырăнти чăвашсен калаçу уйрăмлăхĕсене тĕпчесси. Унăн ĕçĕсене В.М. Жирмунский, М.Ш. Ширалиев ([[Баку]]) академиксем, Ш.Ш. Сарыбаев профессор ([[Алма-Ата]]) тата диалектологипе паллă ытти ăсчахсем питĕ çӳллĕ хакланă.

⚫
Леонид Павлович чăваш [[лексикографи]]не те чылай пуянлатнă: «Чăваш чĕлхин тӳнтер словарьне», «Чĕлхе терминĕсен ăнлантаруллă словарьне», тĕрлĕ йышши [[фразеологи]], [[синонимсем]]пе [[антонимсем|антонимсен]] тата [[орфографи словарĕ]]сене пичетлесе кăларнă.


⚫
[[Ача сачĕ]]нчен пуçласа [[аслă шкул]] таранах Леонид Сергеев пухса хатĕрленĕ вĕренӳ кĕнекисемпе усă кураççĕ. Аслă шкулсем валли кăна 9 вĕренӳ кĕнеки пичетлесе кăларнă, вĕсенчен пĕри — «Чăваш чĕлхи» (ăна çырма В.И.Котлеев хутшăннă) Чăваш Республикин Патшалăх премине илме тивĕç пулнă.
⚫
Леонид Павлович чăваш [[лексикографи]]не те чылай пуянлатрĕ: «Чăваш чĕлхин тӳнтер словарьне», «Чĕлхе терминĕсен ăнлантаруллă словарьне», тĕрлĕ йышши [[фразеологи]], [[синонимсем]]пе [[антонимсем|антонимсен]] тата [[орфографи словарĕ]]сене пичетлесе кăларчĕ.


Леонид Сергеев гуманитари ăслăхĕсен институчĕн ăслăх канашĕн пайташĕ. Аспирантсене ăслăх ĕçĕ-хĕлне кĕртес енĕпе чылайвăй хунă.
⚫
[[Ача сачĕ]]нчен пуçласа [[аслă шкул]] таранах Леонид Сергеев ăсталанă вĕренӳ кĕнекисемпе усă кураççĕ. Аслă шкулсем валли кăна 9 вĕренӳ кĕнеки пичетлесе кăларнă, вĕсенчен пĕри — «Чăваш чĕлхи» (ăна çырма В.И.Котлеев хутшăннă) Чăваш Республикин Патшалăх премине илме тивĕç пулнă.


2021 çулхи кăрлачăн 29-мĕшĕнче Сергей Павлович Шупашкар хулара вилсе кайнă<ref>[http://www.chgign.ru/a/news/3875.html Леонид Сергеев чӗлхеҫӗ куҫне ӗмӗрлӗхе хупнӑ]</ref>.
Леонид Сергеев гуманитари ăслăлăхĕсен институчĕн ăслăлăх канашĕн йышне кĕрет, аспирантсене ертсе пырать.


== Ăслăх ĕçĕсем ==
== Ăслăх ĕçĕсем ==

07:58, 31 Кӑрлач уйӑхӗн 2021 вӑхӑтри верси

 Çак статья анчахрах вилнĕ çын пирки.
Çак статьяна пăсăк тӳрлетӳсем кĕртнĕ пулсан, тархасшăн,  администраторсене пĕлтерĕр.
Сергеев хушаматлă урăх çынсем çинчен Википедире статьясем пур.
Сергеев Леонид Павлович
Çуралнă вăхăт: 1929, çĕртме, 3
Çуралнă вырăн: Çурлатăри ялĕ, Муркаш районĕ, Чăваш АССР, РСФСР, ССРП
Вилнĕ вăхăт: 2021, кăрлач, 21
Вилнĕ вырăн: Шупашкар, Чăваш Республики
Патшалăх:

Раççей Федерацийĕ

Ăслăх сфери: Филологи, диалектологи
Ăсчах степенĕ: филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ
Альма-матер: Чăваш патшалăх педагогика университечĕ

Сергеев Леонид Павлович (1929, çĕртме, 3, Çурлатăри ялĕ, Муркаш районĕ, Чăваш АССР çур.) — чăваш чĕлхеçи, филологи ăслăхĕсен тухтăрĕ, чӑваш диалектологине тӗпчес ӗҫӗн пысӑк ӑсти.

Раççей Федерацийĕн тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ (2002) тата Чăваш Республикин (1990) тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ. Чăваш Енĕн Патшалăх премин лауреачĕ (1992), Чăваш Енĕн Ăслăхпа ӳнер наци академийĕн Н. И. Ашмарин ячĕллĕ премин лауреачĕ (2002). 2000 çулта Раççей Федерацийĕн профессиллĕ аслă пĕлĕвĕн хисеплĕ ĕçченĕ ятне панă[1]

Пурнăçĕ

1929 çулхи çĕртме уйăхĕн 3 Муркаш районĕнчи Çурлатăри ялĕнче çуралнă.

1950 çулта Чăваш патшалăх пединститучĕн филологи факультетне, 1964 çулта чăваш чăлхипе литература кафедрин аспирантуринче пĕлӳ илнĕ. Диплома алла илсен шулта ачасене вĕрентнĕ, шкул директорĕ, районти çутĕç пайĕн пуçлăхĕ пулса тăрăшнă.

Тепĕртакран ăслăх ĕçне кĕрсе кайнă. Пĕр вăхăт Ăслăх тĕпчевĕсен институчĕн (халĕ ЧПГĂИ) чĕлхе пайне, вун икĕ çул (1972-1984) РСФСР Çутĕç министерствин Наци шкулĕсен ăслăх тĕпчев институчĕн Шупашкарти лабораторине ертсе пынă.

1984—1991 çулсенче педагогика институчĕн пуçламăш вĕрентӳ кафедрин тата чăвашпа вырăс чĕлхисен кафедрин пуçлăхĕ пулнă. Халĕ — педуниверситетăн чăваш чĕлхи кафедрин профессорĕ.

«Чăваш чĕлхин Вăрмар калаçăвĕ» темăпа кандидат диссертацине (1965), «Чăваш чĕлхин диалект системи (Диалектологи атласĕ)» темăпа доктор диссертацине (1973) хӳтĕленĕ. 300 ытла ăслăх, вĕренӳ, вĕрентӳпе меслетлĕх ĕçĕсен авторĕ. Ăслăх шыравĕсен тĕп теми — тĕрлĕ вырăнти чăвашсен калаçу уйрăмлăхĕсене тĕпчесси. Унăн ĕçĕсене В.М. Жирмунский, М.Ш. Ширалиев (Баку) академиксем, Ш.Ш. Сарыбаев профессор (Алма-Ата) тата диалектологипе паллă ытти ăсчахсем питĕ çӳллĕ хакланă.

Леонид Павлович чăваш лексикографине те чылай пуянлатнă: «Чăваш чĕлхин тӳнтер словарьне», «Чĕлхе терминĕсен ăнлантаруллă словарьне», тĕрлĕ йышши фразеологи, синонимсемпе антонимсен тата орфографи словарĕсене пичетлесе кăларнă.

Ача сачĕнчен пуçласа аслă шкул таранах Леонид Сергеев пухса хатĕрленĕ вĕренӳ кĕнекисемпе усă кураççĕ. Аслă шкулсем валли кăна 9 вĕренӳ кĕнеки пичетлесе кăларнă, вĕсенчен пĕри — «Чăваш чĕлхи» (ăна çырма В.И.Котлеев хутшăннă) Чăваш Республикин Патшалăх премине илме тивĕç пулнă.

Леонид Сергеев гуманитари ăслăхĕсен институчĕн ăслăх канашĕн пайташĕ. Аспирантсене ăслăх ĕçĕ-хĕлне кĕртес енĕпе чылайвăй хунă.

2021 çулхи кăрлачăн 29-мĕшĕнче Сергей Павлович Шупашкар хулара вилсе кайнă[2].

Ăслăх ĕçĕсем

  • Чăваш чĕлхин диалектологи словарĕ. Ш., 1968;
  • Чăваш диалектологийĕ. Аслă шкулсен вĕренӳ кĕнеки. Ш., 1992;
  • Чăваш чĕлхи. Аслă шкулсен чăваш филологи факультечĕссм валли. Ш., 1993;
  • Кивĕ чăваш çырулăхĕ. Вĕренӳ кĕнеки. Ш., 1988;
  • Чăваш чĕлхи методики. Пуçламăш шкул учителĕсемпе вĕсене хатĕрлекен факультет студенчĕсем валли. Ш., 2002 (ытти авторсемпе пĕрле);
  • Моргаушский район. Краткая энциклопедия. Ч., 2002.

Вуламалли

  • Тепляшина Т.И. Л.П. Сергеев. Диалектологический словарь чувашского языка. Ч., 1968. // Советское финноугроведение. Уфа, 1969;
  • Чернов М.Ф. Чăвашсен паллă диалектологĕ // Ялав. 1979. 6 №;
  • Павлов И.П. Чăваш чĕлхин паллă тĕпчевçи // Тăван Атăл. 1979. 6 №;
  • Петров Н.П. Первое вузовское//Сов. Чувашия. 18.1.1989;
  • Горшков А.Е. Паллă профессорăн çĕнĕ кĕнекисем // Хыпар. 27.1.1996;
  • Федотов М.Р. Пурсăмăра та кирлĕ грамматика // Ком. ялавĕ. 14.1.1989.

Асăрхавсем

  1. ^ Исследователи чувашского языка : Сергеев Леонид Павлович
  2. ^ Леонид Сергеев чӗлхеҫӗ куҫне ӗмӗрлӗхе хупнӑ

Каçăсем

п • с • т
Чăваш АССР К. В. Иванов ячĕллĕ патшалăх премин лауреачĕсем
Хузангай Пётр Петрович (1967)  • Хирбю Григорий Яковлевич (1969)  • Марков Борис Семёнович (1969)  • Чумакова Тамара Ивановна (1969)  • Сорокина Лидия Семёновна (1969)  • Денисов Мефодий Иванович (1969)  • Ковалёв Алексей Васильевич (1969)  • Терентьев Николай Терентьевич (1970)  • Ухсай Яков Гаврилович (1971) Иванов-Паймен Влас Захарович (1972)  • Овчинников Николай Васильевич (1974)  • Васильев Фёдор Семёнович (1975)  • Сергеев Кузьма Сергеевич (1976)  • Яковлев Валерий Николаевич (1977)  • Чăваш патшалăх юрăпа ташă академи ансамблĕ (1978)  • Карачарсков Николай Прокопьевич (1979)  • Григорьев-Савушкин Павел Григорьевич (1979)  • Немцев Виктор Леонтьевич (1979)  • Семёнов Валерий Семёнович (1979)  • Григорьева Нина Ильинична (1980)  • Агеев Владимир Иванович (1981)  • Афанасьев Дмитрий Афанасьевич (1982)  • Любимов Анатолий Сергеевич (1983)  • Васильев Юрий Васильевич (1984)  • Фёдоров Ревель Фёдорович (1986)  • Чăваш АССР телекурăмпа радиокалаçу патшалăх комитечĕн хорĕ (1987)  • Одюков Иван Ильич (1988)  • Сидорова Ефросинья Сергеевна (1988)  • Трофимов Геннадий Фёдорович (1988)  • Канюков Владимир Яковлевич (1988)  • Айхи Геннадий Николаевич (1989)  • Юрьев Элли Михайлович (1989)  • Романова Фаина Александровна (1990)  • Айташ Юрий Григорьевич (1991)  • Кузьмина Вера Кузьминична (1991)  • Котлеев Виталий Иванович (1991)  • Сергеев Леонид Павлович (1991)
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Сергеев_Леонид_Павлович&oldid=697494»