Шукăль
Шукăль — Самар облаçĕн хули, Атăлçи Пăлхарăн авалхи хули.
Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хула Атăлăн вăтам юхăмĕн сылтăм çыранĕнче, «Самар Луки» наци паркĕн Шукăль тăвĕн айлăмĕсенче вырнаçнă.
Халăх йышĕ — 55,5 пин çын (2005).
Хула гербĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тавралăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тольяттипе тата Самар облаçĕн Ставрополь районĕпе юнашар.
Кун-çулĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хула Атăлан сылтăм çыранĕнче, çӳллĕ сăртсем çинче капланса ларнă пулнă. Çав Шукăль тăвĕсем хулана ташманран сыхланă. Халĕ вĕсене Шукăль тăвĕсем теççĕ. 800 çул каялла питĕ çӳллĕ, чуллă та хысаклă пулнă.
1236 çулта Атăлçи Пăлхарăн шĕкĕр хулине — Пӳлере — тутар-монголсем çĕмĕрсе тăксассăн Пачманпа Ылттăнчеч Шукăльре çирĕпленсе лараççĕ. Вĕсем кунта пĕр çулталăка яхăн тăшманпа кĕрешеççĕ. 1237 çул вĕçĕнче урса кайнă тăшмансем Шукăль хулине çунтарса яраççĕ.
Хула ретне 1952 çулхи нарăсăн 21-мĕшĕнче РСФСР Аслă Канаш Президиумĕн хушăвĕпе Жигулёвск ĕçтĕш паçулкинчен туса хураççĕ.
2006 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕ тĕлне муниципаллă йĕркеленӳ — Шукăль хула тăрăхне — туса хунă. Хула тăрăхĕ шутне — Бахилова Поляна, Зольное, Солнечная Поляна, Богатырь тата Ширяево — ялсем кĕнĕ. Çак ялсем 25 км тăршшĕ Атăлăн сылтăм çыранĕ хĕрринче Самар лукин çав тери хӳхĕм вырăнĕнче лараççĕ.
Шукăльтен Атăлăн сылтăм çыранĕнче, 5 çм турирех, хулана кĕрекен Панулми Çырми микрорайон (малтан — хула евĕр паçулкă) вырнаçнă.
Шукăль тĕлĕнче XVII ĕмĕртенпе Моркваши тата Отважное ялсем пулнă. 1942 çулта Панулми Çырми патĕнче Девон тапхăрĕн нефтьне тупнă. Нефте Самар лукин урăх вырăнĕсенче те тупнă. 1950-мĕш çулсен пуçламăшĕнче хула районĕнче ĕçĕ кĕртнĕ самантра тĕнчере чи пысăк шутланнă В. И. Ленин ячĕллĕ Атăл ГЭС-не (халĕ Шукăль ГЭСĕ) 1957 çулта туса лартнă. 1950—1960 çç. Панулми Çырми ялĕнче пысăк цемент савутне хута янă.
Климат[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- континентлĕ;
- сивĕ хĕлтен шăрăх çăва çанталăк хăвăрт куçать;
- çулталăкра вăтамран — 440 мм нӳрĕк ӳкет;
- çулталăкри вăтам температура +3,6 °C;
- кăрлачри вăтам температура −13 °C;
- утăри вăтам температура +20,3 °C.
Промăçлăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

- Электроэнергетика
- Нефть кăларакан промăçлăх — халĕ ĕçлемест: нефть управĕсем пĕтнĕ
- Машинăтăвăм
- Çурт-йĕр тăвакан промăçлăх
- Апат-çимĕçе тирпелекен промăçлăх
Паллă çынсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Балахонов Сергей Григорьевич (1952 çур.) — Шукăлен малтанхи пуçлăхĕ.
- Муравленко Сергей Викторович (1950 çур.) — Патшалăх Думин депутачĕ, Этем пĕрлĕх Ту Ăслăх Академийĕн чăн пайташĕ.
- Плохов Евгений Михайлович (1947 çур.) — 2000 çултанпа Куйбышев чукун çулĕн ертӳçи.
- Саитов Олег Элекпаевич — раççей боксёрĕ, Олимп вăййисен чемпионĕ.
- Свешников Николай Всеволодович (1953 çур.) — Самар облаçĕн промăçлăхĕпе энергетика министрĕ
Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Джувейни (перси историкĕ), "Тарих-и Джахангушай" (Тĕнчене çĕнтерсе илни).
- Тизенгаузен В.Г., «Сборник материалов, относящихся к истории Золотой Орды», 1941.
- Рашид-Эд-дин, «Сборник летописей», 1960.
- Фатых Урманчеев, «Героический эпос татарского народа».
- Юхма Мишши, "Авалхи чăвашсем", 1996, Шупашкар.
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Хула администрацин официаллă сайчĕ
- Шукăль хула тăрăхĕн порталĕ
- Хула сайчĕ
- Шукăлĕн халăх транспорчĕ Архивленĕ 23 Ака уйӑхӗн 2008 çулта.
- Прогноз погоды в Жигулёвске
- Шукăль хулин герб историйĕ(ĕçлемен каçă)
- Шукăль çутçанталăк усравĕн хыпарĕсем Архивленĕ 2 Ҫурла уйӑхӗн 2008 çулта.
- Всё о Самарской Луке и Жигулевском заповеднике
- Самарская Лука наци паркĕн хыпарĕсем
- Самар Луки нацпарк хыпарĕсем Архивленĕ 15 Кӑрлач уйӑхӗн 2008 çулта.
- Шукăлĕн Радиотехника Техникумĕн сайчĕ
Авалхи чăваш хулисем | ||
---|---|---|
Алапӳ • Арча • Аслă Пăлхар • Варачан • Кан (Кам) • Кĕрнек • Меантăр • Мерчен • Нухрат • Пăлхар • Пеленçер (Пăлхар) • Пукур (Пăлхар) • Пӳлер • Саркел • Сăвар • Сăкăт • Сементер • Çăкату • Сĕнтĕр (Чалăм) • Тамантурхан • Тупăлхату • Чаллă • Чăваш-хула • Шукăль • Хăнакур • Хумара • Элшел (Чалăм) • Эсмел
|
Самар облаçĕ | |||
---|---|---|---|
Тĕп хула: Самар Районсем: Алексеевски районĕ | Пиçенчĕк районĕ | Пăхат районĕ | Мăн Чăтлăх районĕ Мăн Чернигов районĕ | Пайрак районĕ | Атăл районĕ | Йăлхав районĕ | Исаклă районĕ | Хăмăш районĕ | Кинель Черкас районĕ | Кинель районĕ | Клевлĕ районĕ | Кушкă районĕ | Красноармейски районĕ | Крсноярски районĕ | Нефтегорски районĕ | Пестравски районĕ | Атăлçум районĕ | Сергий районĕ | Ставропăль районĕ | Сызрань районĕ | Хворостянски районĕ | Шăнтал районĕ | Чаллăпуç районĕ | Похвиçнĕ районĕ | Шикун районĕ | Статьясем: Географи | Гербĕ | Гимнĕ | Историйĕ | Халăхĕ | Администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ | Ялавĕ |