Çĕпрел районĕ
Çĕпрел районĕ тут. Чүпрәле районы выр. Дрожжановский район | |||
| |||
Патшалăх | РФ | ||
---|---|---|---|
Статус | муниципаллă район | ||
Кĕрет | Тутарстан | ||
Администраци центрĕ | Кивĕ Çĕпрел чиркӳ ялĕ | ||
Йĕркеленĕ вăхăт | 1930 çурла, 30 | ||
Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ | Алиуллов Шаукет Ахметсафинович (в. п.) | ||
Официаллă чĕлхе | тутар, чăваш, вырăс | ||
Пурăнан халăх (2016) |
23148 (0,6 %) | ||
Наци йышĕ | тутарсем, чăвашсем, вырăссем | ||
Конфесси йышĕ | мăсăльман-суннитсем, православи христианĕсем | ||
Лаптăк | 1029,5 çм² | ||
Вăхăт тăрăхĕ | |||
http://chuprale.com Сайчĕ | |||
{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице |
Çĕпрел районĕ (тут. Чүпрәле районы, выр. Дрожжановский район) — Тутарстанăн районĕ. 1966 çулта йĕркеленĕ. Район администрациĕ Хусантан 200 çухрăмра ларакан Кивĕ Çĕпрел салинче вырнаçнă. Район лаптăкĕ 1029,5 км2.
Района 1930 çулта йĕркеленĕ.
Район пуçлăхĕ — ?.
Тавралăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Çĕпрел районĕ республикăн кăнтăр-анăçĕнче вырнаçнă, Чăваш Республикипе, Чĕмпĕр облаçĕпе чикĕ тытать.
Кун-çулĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Археологи ĕçĕсене ирттернĕ хыççăн Çĕпрел районĕнче авалхи пăлхарсем пурăннине палăртнă. Чăнлă юханшывĕ хĕрринче аваллăхри пурăну вырăнĕсене тупнă. XVII ĕмĕр варринче —XVIII ĕмĕрĕн пĕрремĕш чĕрĕкĕнче кунта хĕсметри тутарсем килсе вырнаçнă, юнашар ялсенче чăваш, ирçĕ пурăннă. Çак хĕсмет тутарĕсене кунти çĕрсене патшалăх чиккисенче хӳтлĕх тума Раççей ертӳçисем куçарнă. Ун чух çак çĕрсене "тискер уй" тенĕ, чăтлăх вăрман, аслă кӳлĕ, çăткăн шурлăх чылай пулнă, çутçанталăкра тискер кайăк тĕл пулнă, çав шутра мăнтай мамонтсем те.
Халăх йышĕ, район тытăмĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Наци йышĕ;
Районта хутăш халах пурнать: тутарсем — 16231 çын (58 %), чăвашсем - 11651 çын (41 %), вырăссем - 177 çын (0,6 %), ыттисем — 44 çын[2].
Район шутне 52 пурăнан вырăн, 19 ял тăрăхĕ кĕрет.
Хуçалăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Промăçлăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Çĕпрелти çу-сыр завочĕ,
- УАО "Бурундук элеваторĕ" (Бурундуки поселокĕ), унăн шутĕнче: комбикорм завочĕ, арман, элеватор, ялхуçалăх предприятийĕ.
Ял хуçалăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Çĕпрел районĕнче çурхипе кĕрхи тулă, кĕрхи ыраш, урпа, сĕлĕ, вир, пăрçа, хура тулă, сахăр кăшманĕ, çĕрулми ӳстереçççĕ. Шултра выльăх, сысна тата сурăх çитĕнтереççĕ.
Çутĕç
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Районта 24 пĕрлĕ вăтам пĕлӳ паракан тата 8 тулли мар шкул вырнаçнă, вĕсенче 753 вĕрентӳçĕ ĕçлет 4610 çын вĕренет. 90-мĕш №-лĕ професси училищи Çĕпрел районĕн ăсталăх тĕпĕ шутланть. Районта ача-пăча тата çамрăк спорт шкулĕ, ĕçлет — вĕсенче 600 ытла çын тĕрлĕ спорт тĕсĕпе (хоккей, футбол, йĕлтĕр, кĕрешӳ, бокс, волейбол, баскетбол) ăсталăхне ӳстереççĕ.
Культура
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Районта 49 Этеплĕх çурчĕ, çав шутра районăн Этеплĕх çурчĕ тата виçĕ автоклуб, 24 ял этеплĕх çурчĕ, 21 ял клубĕ, 32 вулавăш, икĕ музей тата мусăк шкулĕ вырнаçнă.
Ял
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Ишлĕ • Кив Йĕлмел • Кивĕ Шемĕршел • Кивĕ Упи • Матак • Пасарлă Упи • Паснапуç • Саплăк • Çĕнĕ Йĕлмел • Çĕнĕ Упи • Тăванъел • Турхан Упи • Хула Çырми • Хурăнвар • Чăваш Çĕпрел • Чăваш Шемĕршел
Паллă çынсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Юхвитов Петр Сергеевич
- Зариф Алимов
- Уганин Семен Артемьевич
- Нуррула Фазлаев
- Исмагил Хакимов
- Зиатдин Арсланов
- Газинур Хайруллин
2 хутчен Социализм Ĕçĕн Паттăрĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Петр Дементьев, СССР Авиаци промăçлăхĕн министрĕ.
- Дергунов Лазарь Васильевич
- Абдреев Ахметгарей Шакирзянович
- Усман Алиев
- Абдулла Сабирзянов
- Александр Мокшин
- Сергей Немасев
- Равиль Низамутдинов
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Район администрацийĕн сайчĕ 2011 ҫулхи Ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче архивланӑ.
Ку Тутарстан географипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |
Çĕпрел районĕнчи пурăнан вырăнсем | |||
---|---|---|---|
Район центрĕ: Кивĕ Çĕпрел |
- ^ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) (рус.)
- ^ О районе 2014 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ.