Теветкел Николай Александрович

Николай Теветкел
Çуралнă чухнехи ят:	Николай Александрович Петровский
Çуралнă вăхăт:	1937 утă, 11
Çуралнă вырăн:	Савкка, Йĕпреç районĕ, Чăваш АССР, РСФСР, СССР
Гражданлăх:	СССР, РФ
Ĕçлев тĕсĕ:	XX ĕмĕрти СССР, Раççей, Чăваш прозăçи, сăвăçи, драматургĕ, тăлмачĕ
Пултарулăх çулĕсем:	1960-мĕш çулсем — ?
Тĕлĕ:	проза, поэзи, публицистика, критика, куçару
Ĕçсен чĕлхи:	чăваш, вырăс
Парнесем:	Чăваш Енĕн тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1997 ç.)

Теветкел Николай Александрович (паспортра: Петровский, 1937 çулхи утă, 11, Савкка ялĕ, Йĕпреç районĕ, Чăваш АССР çур.) — чăваш сăвăçĕ, прозăçи, драматургĕ, тăлмачĕ. Çаплах публицистикăпа критика ĕçĕсемпе паллă.

СССР ÇП пайташĕ (1976 ç.), Чăваш Енĕн тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1997 ç.).

Биографи

1937 çулхи утă уйăхĕн 11-мĕшĕнче Чăваш Енри Йĕпреç районĕнчи Савкка ялĕнче çуралнă.

Сĕнтĕрвăрринчи профтехвĕрентĕшĕнче, Шупашкарти ӳнер вĕрентĕшĕнче, Мускаври М. Горький ячĕллĕ Литература институчĕ çумĕнчи Аслă литература курсĕсенче пĕлӳ илнĕ.

Шупашкарти пир-авăр комбинатĕнче ĕçленĕ.

Пултарулăх ĕçĕсем

Хаçат-журналта ун сăввисем 1960-мĕш çулсен пуçламăшĕнче пичетленме пуçланă. «Çамрăклăх сăввисем» кĕнеке 1964 çулта тухнă. Хăйĕн пĕрремĕш пухмачне («Çамрăклăх сăввисем») Чăваш АССР халăх сăвăçисем Петĕр Хусанкай, Александр. Алга, Стихван Шавлы ырланă. Кун хыççăн сăвăç пултарулăхĕ çултан çул çĕкленсе пынă. Унăн сăввисем Мускав журналĕсенче курăнма пуçлаççĕ. Сăвăласа çырнă «Киремет» трагеди Чăваш академи драма театрĕн сцени çине тухни пысăк ӳсĕм пулса тăрать. Унăн прозăра та ăнăçусем пур: «Хура сулă» кĕнеке. Сăваç чăваш поэзине сонета çирĕппĕн кĕртсе пысăк пултарулăх кăтартрĕ.

Чăвашла сонет ăсти. Европа классикĕсен – А. Рембо, В. Гюго, Р. Киплинг, А. Мицкевич нумай хайлавне чăвашла куçарнă. Çаплах халĕ эпир У. Шекспирĕн мĕнпур 154 сонетне чăвашла вулама пултаратпăр.

10 кĕнеке ытла пичетлесе кăларнă:

• «Çамрăклăх сăввисем» (1964);
• «Çын чĕртнĕ çутăсем» (1966);
• «Хура сулă» (1978);
• «Янравлă тӳпе» (1992);
• «Сонатсем» (1995);

Вуламалли

1. Чӑваш литературин антологийĕ, Д. В. Гордеев, Ю. А. Силэм хатĕрленĕ, Шупашкар, 2003. ISBN 5-7670-1279-2.
2. . Артемьева-Мокина, Н. Поэт, художник, тăлмач / Н. Артемьева-Мокина // Тантăш. – 2009. – 9 утă (№ 26). – С. 6.
3. Еливанова, Г. Теветкеллĕ Теветкел / Г. Еливанова // Тантăш. – 2007. – 20 раштав (№ 50). – С. 9.
4. Eфимов, Г. Ӳсĕм çулĕн вĕçĕ ан пултăр... / Г. Eфимов // Тантăш. – 2002. – 11 утă (№ 28). – С. 8.
5. Кузьмин, В. Парнас ҫинче / В. Кузьмин // Хыпар. – 2014. – 26 ҫурла. – С. 3 : сӑн ӳкерчӗк.
6. Руссакова, Л. Г. Н. Петровский-Теветкелӗн «Кун-ҫул курки» сонет кӑшӑлӗн стиль уйрӑмлӑхӗсем / Л. Г. Руссакова // Материалы всеросс. науч.-практ. конф. «Перспективные технологии для современного сельскохозяйственного производства» (Чебоксары; 22-23 окт. 2008 г.). – Чебоксары, 2008. – С. 373-375.
7. Сонет ĕмĕрĕ е Теветкел Микулай (Петровский) хăй сонечĕсен тĕнчи çинчен // Ялав. – 1997. – № 4-5. – С. 113-120
8. Степанова, Н. Теветкел тени – хастар тени / Н. Степанова // Хресчен сасси. – 2005. – 19 утă. – С. 8.
9. Теветкел, Н. А. Николай Теветкел: «Авӑрман арман пулас мар» / Н. А. Теветкел ; Е. Николаева [калаҫнӑ] // Хресчен сасси. Кил. – 2013. – 22 чӳк. – С. 5.
10. Теветкел, Н. А. Тепĕр хут куçару вăрттăнлăхĕ çинчен / Н. А. Теветкел // Хыпар. – 2010. – 7 авăн. – С. 3.
11. Эктел, В. П. Сонет вăртăнлăхĕ тата вăл Николай Петровский-Теветкел пултарулăхĕнче // Эктел, В. П. Пĕчĕк тĕнче те аслă / В. П. Эктел. – Шупашкар, 2002. – С. 83-87.
12. Эктел, В. П. Феникс : чун тĕпĕнче амаланан вучах // Эктел, В. П. Пĕчĕк тĕнче те аслă / В. П. Эктел. – Шупашкар, 2002. – С. 87-97
13. Афанасьев, П. Теветкель (Петровский) Николай Александрович // Афанасьев, П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. – Чебоксары, 2006. – С. 406-407.
14. Вновь трасса разума зовет нас в путь... // Столица-Ч. – 2002. – 10-16 июля (№ 28). – С. 16.
15. Жирнов, Н. Т. Николай Теветкель (Петровский Николай Александрович) // Жирнов, Н. Т. Ибресинский район / Н. Т. Жирнов, В. Н. Жирнов. – Чебоксары, 2004. – С. 149.
16. Жирнов, Н. Т. Николай Теветкель (Петровский Николай Александрович) / Н. Т. Жирнов // Ибресинский район : краткая энцикл. – Чебоксары, 2011. – С. 343.
17. Капитонова, И. Поэт, художник, переводчик / И. Капитонова // Наше слово (Мариинско-Посад. р-н). – 2007. – 18 июля. – С. 2.
18. Кузнецов, Г. Творческий мир Николая Теветкеля / Г. Кузнецов // За победу (Ибресинский р-н). – 2012. – 11 июля (№ 88). – С. 3.
19. Скворцова, О. В. Мотив пути в лирике Н. Теветкеля / О. В. Скворцова // Науч.-информ. вестн. докторантов, аспирантов, студентов. – 2009. – № 2 (14). – С. 162-165.
20. Ставский, М. Сонетом дышит и живет / М. Ставский // Лик. – 2008. – № 4. – С. 155-157.
21. Теветкел, Н. Небытие, входящее в реальность / Н. Теветкел // Республика. – 2001. – 8 авг. (№ 62-63). – С. 5.
22. Теветкель, Н. А. Ствол жизни : венок сонетов / Н. А. Теветкель ; перевод Е. Самченко // Лик. Литература. Искусство. Культура. – 2011. – № 1. – С. 78-83.
23. Трофимов, Г. Ф. Петровский Николай Александрпович (Теветкель) / Г. Ф. Трофимов // Краткая чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2001. – С. 266.
24. Федоров, Г. И. Теветкель (Петровский) Николай Александрович / Г. И. Федоров // Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2011. – Т. 4 : Си-Я. – С. 201.
25. Хузангай, А. На кончике луча : (тенюлицо поэта в зеркале сонета) // Хузангай, А. Поиск слова / А. Хузангай. – Чебоксары, 1987. – С. 148-152.
26. Ялгир, П. Теветкель (Петровский) Николай Александрович // Ялгир, П. Литературный мир Чувашии / П. Ялгир. – Чебоксары, 2005. – С. 113.

Каçăсем

• Çулăмлă çулсем 2015 ҫулхи Ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ.
• Леонид Атлай: Чӗремӗрсенче упранайнӑ ӗмӗрти ырӑпа Теветкелӗн таса сассин пӗрлӗхӗ
• поэту и переводчику Теветкелю исполнилось 79 лет(ĕçлемен каçă)