Чăваш Ен чĕр чунĕсен ят-йышĕ
- Пĕчĕк чăмăш[1] (выр. малая выпь)
- Пысăк чăмăш[1] (выр. большая выпь)
- Сăрă чарлан (выр. серая цапля)
- Хура аист[1] (выр. чёрный аист)
- Ахаль кăвакарчăн (выр. сизый голубь)
- Ахаль кулюкка (выр. обыкновенная горлица)
- Улаппа (выр. вяхирь)
- Ӳлтек (выр. клинтух)
- Ахаль кăйкăр, е сапсан[1] (выр. сапсан)
- Кăвакарчăнла кăйкăр (выр. дербник)
- Хĕрхи[1] (выр. кобчик)
- Чĕкеç кăйкăрĕ (выр. чеглок)
- Этелĕк (выр. балобан)
- Якăлпай (выр. обыкновенная пустельга)
- Кăвак хăлат (выр. полевой лунь)
- Кăшкăракан ăмăрткайăк (выр. большой подорлик)
- Патша ăмăрткайăкĕ (выр. могильник)
- Пăнчăллă хăлат (выр. луговой лунь)
- Пĕркĕт, е караппăл[1] (выр. беркут)
- Пысăк хурчка (выр. ястреб-тетеревятник)
- Сăпса хурчки (выр. обыкновенный осоед)
- Çерçи хурчки (выр. ястреб-перепелятник)
- Çĕлен хурчки (выр. змееяд)
- Хура хĕрен (выр. чёрный коршун)
- Шаланкă (выр. обыкновенный канюк)
- Шурă хӳреллĕ ăмăрткайăк[1] (выр. орлан-белохвост)
- Шурлăх хăлачĕ (выр. болотный лунь)
- Кăвак курак (выр. сизоворонка)
- Сăпсаçиен (выр. золотистая щурка)
- Сенкер пулăç-кайăк (выр. зимородок)
- Кăвак кăсăя (выр. обыкновенная лазоревка, лат. Cyanistes caeruleus)
- Пысăк кăсăя (выр. большая синица, лат. Parus major)
- Тĕпеклĕ кăсăя (выр. хохлатая синица, лат. Lophophanes cristatus)
- Хура кăсăя (выр. московка, лат. Parus ater)
- Пăвăр пуçлă кăсăя (выр. буроголовая гаичка, лат. Parus montanus)
- Шурă кăсăя (выр. белая лазоревка, лат. Cyanistes cyanus)
- Курак (выр. грач, лат. Corvus frugilegus)
- Сульха, е кĕпшĕл (выр. сойка, лат. Garrulus glandarius)
- Çăхан (выр. ворон, лат. Corvus corax)
- Ула курак (выр. серая ворона, лат. Corvus cornix)
- Хура курак (выр. грач, лат. Corvus corone)
- Чакак (выр. сорока, лат. Pica pica)
- Чана (выр. галка, лат. Corvus monedula)
- Вăрман тихашки (выр. лесной конёк)
- Сарă пăрчăкан (выр. жёлтая трясогузка)
- Сарă пуçлă пăрчăкан (выр. желтоголовая трясогузка)
- Шурă пăрчăкан (выр. белая трясогузка)
- Кантăр кайăкĕ (выр. коноплянка)
- Патвар сăмса (выр. обыкновенный дубонос)
- Пимпĕ (выр. зяблик)
- Симĕс кайăк (выр. обыкновенная зеленушка)
- Çирĕктăрри (выр. чиж)
- Уйăп (выр. обыкновенный снегирь)
- Чăрăш кукăрсăмси (выр. обыкновенный клёст)
- Шăкăлчи (выр. черноголовый щегол)
- Ясмăк кайăкĕ (выр. обыкновенная чечевица)
- Ахаль вутхӳре (выр. обыкновенная горихвостка)
- Ахаль чул кайăкĕ (выр. обыкновенная каменка)
- Ахаль шăпчăк (выр. обыкновенный соловей)
- Кăвак пĕсехе (выр. варакушка)
- Пилеш кайăкĕ (выр. дрозд-рябинник, лат. Turdus pilaris)
- Пысăк сĕлхе (выр. деряба)
- Сырлăхан (выр. певчий дрозд)
- Улăх кайăкĕ (выр. луговой чекан)
- Хура кайăк (выр. чёрный дрозд, лат. Turdus merula)
- Чепчен (выр. зарянка, лат. Erithacus rubecula)
- Шур куç харшиллĕ сĕлхе (выр. белобровик)
- Кил-çурт çерçийĕ (выр. домовый воробей, лат. Passer domesticus)
- Уй çерçийĕ (выр. полевой воробей, лат. Passer montanus)
- Йăрăм пуçлă хăмăш кайăкĕ (выр. камышовка-барсучок)
- Йăрăмлă чечен кайăкĕ (выр. ястребиная славка)
- Пĕчĕк чечен кайăк (выр. славка-завирушка)
- Сад хăмăш кайăкĕ (выр. садовая камышовка)
- Сад чечен кайăкĕ (выр. садовая славка)
- Сар куç харшиллĕ кайăкĕ (выр. пеночка-трещотка)
- Сăрă йĕкĕлти кайăк (выр. бормотушка)
- Сăрă чечен кайăк (выр. серая славка)
- Симĕс йĕкĕлти кайăк (выр. зелёная пересмешка)
- Симĕс чие кайăкĕ (выр. зелёная пеночка)
- Çурхи чие кайăкĕ (выр. пеночка-весничка)
- Тумлам кайăкĕ (выр. пеночка-теньковка)
- Уй шăрчăк кайăкĕ (выр. обыкновенный сверчок)
- Хура пуçлă чечен кайăкĕ (выр. черноголовая славка)
- Шурлăх хăмăш кайăкĕ (выр. болотная камышовка)
- Юханшыв шăрчăк кайăкĕ (выр. речной сверчок)
- Çĕр чĕкеçĕ (выр. береговая ласточка)
- Хула чĕкеçĕ (выр. городская ласточка)
- Ял чĕкеçĕ (выр. деревенская ласточка)
- Ахаль шăлан кайăкĕ (выр. обыкновенный жулан)
- Пĕчĕк шăлан кайăкĕ (выр. чернолобый сорокопут)
- Пысăк шăлан кайăкĕ (выр. серый сорокопут)
- Мăйкăчлă шăна кайăкĕ (выр. ?)
- Пĕчĕк шăна кайăкĕ (выр. малая мухоловка)
- Сăрă шăна кайăкĕ (выр. серая мухоловка)
- Чăпар шăна кайăкĕ (выр. мухоловка-пеструшка)
- Ахаль шĕпшĕл (выр. обыкновенная овсянка)
- Йăлăм шĕпшĕлĕ (выр. дубровник)
- Сад шĕпшĕлĕ (выр. садовая овсянка)
- Хăмăш шĕпшĕлĕ (выр. тростниковая овсянка)
- Вăрăм хӳреллĕ тăмана (выр. длиннохвостая неясыть)
- Вăрман тăмани (выр. серая неясыть)
- Кил-çурт тăмани[1] (выр. домовой сыч)
- Пĕчĕк тăмана (выр. сплюшка)
- Çерçи тăмани (выр. воробьиный сыч)
- Тĕклĕ ураллă тăмана (выр. мохноногий сыч)
- Ӳхĕ[1] (выр. обыкновенный филин)
- Хăлхаллă тăмана (выр. ушастая сова)
- Хурчкалла тăмана[1] (выр. ястребиная сова)
- Шурă, е поляр тăмани (выр. белая, или полярная сова)
- Шурлăх тăмани (выр. болотная сова)
- Ахаль шыв автанĕ (выр. пастушок)
- Карăш (выр. коростель)
- Кукша чăх (выр. лысуха)
- Пăнчăллă шыв автанĕ (выр. погоныш)
- Пĕчĕк шыв автанĕ (выр. малый погоныш)
- Вĕтĕ шывавтань (выр. погоныш-крошка)
- Симĕс ураллă шыв автанĕ (выр. камышница)
- Виç пӳрнеллĕ улатакка[1] (выр. трёхпалый дятел)
- Кăвак улатакка (выр. седой дятел)
- Мăйпăран, е пуçпăран (выр. вертишейка, или вертиголовка)
- Пĕчĕк улатакка (выр. малый пёстрый дятел)
- Пысăк улатакка (выр. большой пёстрый дятел)
- Симĕс улатакка (выр. зелёный дятел)
- Хура улатакка, е тăхран (выр. чёрный дятел, или желна)
- Шурă çурăмлă улатакка (выр. белоспинный дятел)
- Вăрман кăвакалĕ (выр. обыкновенный гоголь)
- Кăвакал-хăй (выр. кряква)
- Кĕреçе сăмса (выр. широконоска)
- Сăрă кăвакал (выр. серая утка)
- Симĕс йĕрлĕ шăркалчă (выр. чирок-свистунок)
- Çут çамкаллă кăвакал (выр. свиязь)
- Тĕпеклĕ улача (выр. хохлатая чернеть)
- Хĕлĕх хӳре (выр. шилохвость)
- Хĕрлĕ пуçлă улача (выр. красноголовый нырок)
- Шурă йĕрлĕ шăркалчă (выр. чирок-трескунок)
- Сăрă питлĕ чăмкăç (выр. серощёкая поганка)
- Тĕпеклĕ чăмкăç (выр. большая поганка)
- Хĕрлĕ мăйлă чăмкăç (выр. красношейная поганка)
- Хура мăйлă чăмкăç (выр. черношейная поганка)
- Ахаль ăсан (выр. обыкновенный тетерев)
- Ахаль карăк (выр. обыкновенный глухарь)
- Ахаль пăчăр (выр. обыкновенный рябчик)
- Ахаль, е кӳлĕ чарлăкĕ (выр. обыкновенная, или озёрная чайка)
- Кăвак чарлăк (выр. сизая чайка)
- Пĕчĕк чарлăк (выр. малая чайка)
- Пĕчĕк шыв чĕкеçĕ (выр. малая крачка)
- Хура шыв чĕкеçĕ (выр. чёрная крачка)
- Шур çунатлă шыв чĕкеçĕ (выр. белокрылая крачка)
- Шыв чĕкеçĕсем (выр. крачки)
- Ахаль шули (выр. перевозчик)
- Вăрăм ураллă шăли (выр. поручейник)
- Вăрман шули (выр. черныш)
- Вĕтел (выр. дупель)
- Кăрăпчак (выр. вальдшнеп)
- Пăра сăмса (выр. кулик-сорока)
- Пĕчĕк шăли (выр. мородунка)
- Пĕчĕк шур таки[1] (выр. гаршнеп)
- Пысăк вервертекен (выр. большой веретенник)
- Пысăк пĕкĕ сăмса (выр. большой кроншнеп)
- Симĕс ура (выр. большой улит)
- Çут пăнчăллă шули, е фифи (выр. фифи)
- Тăрăхтан (выр. турухтан)
- Текерлĕк (выр. чибис)
- Хĕрлĕ ура (выр. травник)
- Шур таки (выр. бекас)
- Юханшыв шăхранĕ (выр. малый зуёк)
- Ăптă (выр. язь)
- Йӳç пулă (выр. горчак)
- Кӳлĕ кутанĕ (выр. озёрный гольян)
- Партас (выр. голавль)
- Сасан (выр. сазан)
- Сарă карас (выр. золотой карась)
- Сарлака çамка (выр. толстолобик)
- Сенкер пулă (выр. синец)
- Симĕс пулă (выр. елец)
- Çĕлен пулли (выр. усатый голец)
- Çупах (выр. лещ)
- Çутă карас (выр. серебряный карась)
- Çыпçăнчăк пулă (выр. уклейка)
- Хăрпан (выр. густера)
- Хăçах, е кусар пулă (выр. чехонь)
- Хĕрлĕ çунат (выр. краснопёрка)
- Хура карас (выр. линь)
- Хура хырăм (выр. подуст)
- Чапак, е хĕрлĕ куç (выр. плотва)
- Шарлак пулли (выр. быстрянка)
- Шуркуç (выр. белоглазка)
- Шывçи (выр. верховка)
- Ыраш пăтри (выр. пескарь)
- Юман пулă, е шерĕх (выр. жерех)
- Юханшыв кутанĕ (выр. речной гольян)
- Кĕмĕл пулă (выр. корюшка)
- Кӳлĕ ăркайĕ[1] (выр. озёрная форель)
- Пелядь (выр. пелядь)
- Шуркӳль кĕркки (выр. белозерская ряпушка)
- Вырăс чалпăшĕ[1] (выр. русский осётр)
- Лена чалпăшĕ (выр. ленский осётр)
- Çĕкĕ, е çтерлĕк[1] (выр. стерлядь)
- Кăртăш (выр. ёрш)
- Пĕршĕн (выр. бёрш)
- Çăварли, е ротан (выр. ротан)
- Шăла (выр. судак)
- Юханшыв уланки (выр. речной окунь)
- Курăк шапи (выр. травяная лягушка)
- Кӳлĕ шапи (выр. озёрная лягушка)
- Пĕве шапи (выр. прудовая лягушка)
- Шĕвĕр пуçлă шапа (выр. остромордая лягушка)
- Йăрă калта (выр. прыткая ящерица)
- Туй çĕлен (выр. обыкновенная веретеница)
- Чĕрĕ çуратакан калта (выр. живородящая ящерица)
- Пăхăр çĕлен (выр. обыкновенная медянка)
- Хура çĕлен (выр. обыкновенная гадюка)
- Хурăн пуçлă çĕлен (выр. обыкновенный уж)
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Чăвашла
- Игнатьев Н. Г., Павлов И. П. Чĕрчун ячĕсен чăваш-вырăс-латин словарĕ. — Шуп.: Чăваш кĕнеке издательстви, 1993. — 64 с.
- Игнатьев Н. Г., Яковлев В. А. Чăваш ен чĕрчунĕсем: Вĕçен кайăксем. — Шуп.: Чăваш кĕнеке издательстви, 1997. — 374 с.
- Игнатьев Н. Г., Шабалкин В. М. Чăваш ен чĕр чунĕсем: Çавра çăварлисем. Пулăсем. Çĕрти-шыврисем. Шуса çӳрекенсем. — Шуп.: Чăваш кĕнеке издательстви, 2001. — 222 с. — ISBN 5-7670-1021-8
- Вырăсла
- Олигер И. М., Сысолетина Л. Г., Воронов Н. П. Животный мир Чувашии. — Чебоксары: Чувашкнигоиздат, 1966. — 175 с.
- Редкие и исчезающие растения и животные Чувашской АССР / Олигер А. И. — Чебоксары: Чувашкнигоиздат, 1988. — 288 с.
- Воронов Н. П. Они нуждаются в защите. — Чебоксары: Чувашкнигоиздат, 1990. — 166 с.
- Олигер И. М. и др. Животные Чувашии: справочник по изучению природы республики. — Чебоксары: Руссика, 2008. — 315 с.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Любовь Зубова. Сунарçăсем ӳкĕте кĕртеймен — чылай чĕр чун Хĕрлĕ кĕнекере пур, Хыпар (2010-10-22).