Чăваш Ĕç Коммуни

Ку ăнлава Чăваш коммуни хаçатпа пăтраштармалла мар

Чăваш Ĕç Коммуни — администрацилле-территорилле пĕрчĕн проекчĕ, ун пирки РСФСРти Нацилĕхсем тĕлĕшĕнчи Халăх комиссариачĕ патне çав наркоматăн пĕр сыпăкĕ пулса тăракан Чăваш Уйрăмĕ 1920-мĕш çулхи январĕн 3-мĕшĕнче тăратнă «Кĕске пĕлтеревре» çырса кăтартнă.

Проект çав халлĕнех юлнă, ăна пурнăçа кĕртмен. Анчах та тивĕçле майпа пăхса тухнă, сÿтсе явнă, проекта çавна майăан хăшпĕр улшăнусем те кĕртнĕ пулнă.

Пуçлăхсем

Çак пулăм пулăм пулса иртнĕ тĕлелле РСФСРти Нацилĕхсем тĕлĕшĕнчи Халăх комиссариатне И. В. Сталин, çав комиссариатан Чăваш Уйрăмне вара Д. С. Элмен ертсе пынă.

Тĕп хула

Чăваш Ĕç Коммунин тĕп хули пулма Канаша (ун чухне ăна Шăхран тенĕ) палăртнă пулнă.

Утăмсем

!920-мĕш çулхи январĕн 3-мĕшĕ — РСФСРти Нацилĕхсем тĕлĕшĕнчи Халăх комиссариачĕн Чăваш Уйрăмĕ комиссариата «Кĕске пĕлтерев» ярать.
«Кĕске пĕлтереве» Мĕнпур чăваш коммунисчĕсен 1-мĕш съездĕнче (çав çулхи февралĕн 4-9-мĕшĕсем) пăхса тухнă, вăл вара Чăваш Ĕç Коммунине туса хумалли Йĕркене çирĕплетнĕ.
1920-мĕш çулхи июнĕн 8-мĕшĕнче РКП(б) Тĕпкомĕн Политбюровĕ Тутар республикине туса хурасси тĕлĕшпе организацилле ыйтусем пăхса тухать, çавна май «Чăваш республики çинчен» текен ыйту та сиксе тухать. Çапла вара — çула май — Чăваш ĔсКоммуни тĕлĕшпе те çÿтсеяву пулать.
1920-мĕш çулхи июнĕн 19-мĕшĕнче РСФСРти Нацилĕхсем тĕлĕшĕнчи Халăх комиссариачĕн Чăваш Уйрăмĕ ВЦИК Президиумне Меморандум тăратать, чăваш уесĕсене Чулхула кĕпĕрнине куçарнипе, вăл шутра вăхăтлăха та, килĕшменнине пĕлтерет.
Тепрер темиçе кунтан, июнĕн 22-мĕшĕнче, РКП(б) Тĕпкомĕн Политбюровĕ чăвашсем тĕлĕшпе коммуна мар, область туса хума йышăнать, М.Ф. Владимирские, Шалти ĕçсен наркомĕн çумне, ыйтăва Совнаркомра лартма хушать.
Совнарком (СНК) тата ВЦИК Чăваш автономилле облăçĕ тăвасси тĕлĕшпе Декрет кăлараççĕ, çапла вара «коммуна» ыйтăвĕ тĕппипех пĕтет.

Вуламалли

Клементьев В. Н. ЧУВАШСКАЯ ТРУДОВАЯ КОММУНА (ЧТК) — Электронла чăваш энциклопедийĕнчи статья.

Çавăн пекех

Ĕç Коммуни (РСФСР)

Каçăсем

У истоков Чувашской Автономии 2015 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
Даниил Эльмень - герой или аутсайдер чувашской истории?

Ку Совет Союзĕ пирки вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.

п • с • т Чăваш Енĕн историйĕ
Чăваш Енĕн территорийĕ Авалхи тĕнчере	Баланово культури • Пура культури • Апаш культури • Анань культури • Хулаш культури

Чăваш Енĕн территорийĕ Вăтам ĕмĕрсенче	Хунсен империйĕ (434 — VI ĕмĕр) • Анăç Тĕрĕк хаканлăхĕ (VII ĕмĕр) • Хасар хаканлăхĕ (650—969) • Атăлçи Пăлхар (X ĕмĕр — 1240) • Ылтăн Урта (Пăлхар улусĕ) (1240 — 1438) • Хусан ханлăхĕ (1438 — 1552)

Чăваш Енĕн территорийĕ Вырăс патшалăхĕнче	Хусан патшалăхĕ (1552 — 1708)

Чăваш Енĕн территорийĕ Раççей империйĕ йышĕнче	Хусан, Чĕмпĕр енлĕхĕсем (1780—1796) • Хусан кĕпĕрни (1708 — 1920) • Чĕмпĕр кĕпĕрни (1796 — 1924)

Чăваш Ен РСФСР (ССРП) йышĕнче	Чăваш автономи облаçĕ (1920 — 1925) • Чăваш АССР (1925 — 1990) • Чăваш ССР (1990 — 1992)

Чăваш Ен РФ йышĕнче	Чăваш Республики (1992-па)

п • с • т РСФСР
Пушкăрт (1919—1990¹) • Бурят (1923—1990¹) • Туçи-Алтай (1990¹—1991²) • Туçи (1921—1924) • Дагестан (1921—1990¹) • Кабарда-Палкар (1936—1990¹; 1944—1957 Кабарда) • Касак (1925—1936) • Калмăк (1935—1943; 1958—1990¹) • Каракалпак (1932—1936) • Карачай-Черкес (1990—1990¹) • Карел (1923—1940; 1956—1990¹) • Киргиз (1920—1925) / Киргиз (1926—1936) • Коми (1936—1990¹) • Крым (1921—1945) • Мари (1936—1990¹) • Мордва (1934—1990¹) • Атăлçи нимĕçĕсем (1918—1941) • Çурçĕр-Осети (1936—1990¹) • Тутар (1920—1990¹) • Тува (1961—1990¹) • Туркестан (1918—1924) • Удмурт (1934—1990¹) • Чечен-Ингуш (1936—1944; 1957—1990) • Чăваш (1925—1990¹) • Якут (1922—1990¹)

Адыг (Черкес) (1922—1928) • Адыг (1928—1991) • Бурят-Монгол (1921—1923) • Вот (1920—1932) • Туçи-Алтай (1948—1991) • Еврей (с 1934) • Ингуш (1924—1934) • Кабарда (1921—1922) • Кабарда-Палкар (1922—1936) • Калмăк (1920—1935; 1957—1958) • Карачай-Черкес (1922—1926; 1957—1991) • Карачай (1926—1943) • Коми (Зырян) (1921—1936) • Мари (1920—1936) • Монгол-Бурят (1921—1923) • Мордва (1930—1934) • Атăлçи нимĕçĕсем (1918—1924) • Ойрат (1922—1932) / Ойрот (1932—1948) • Çурçĕр-Осети (1924—1936) • Тува (1944—1961) • Удмурт (1932—1934) • Хакас (1930—1991) • Черкес (Адыг) (1922) • Черкес (1928—1957) • Чечен (1922—1934) • Чечен-Ингуш (1934—1936) • Чăваш (1920—1925)

Агин Бурят-Монгол НТ (1937—1958) / Агин Бурят АО (1958—2008) • Аргаяшский НО (1934) • Палкар тăрăхĕ (1921—1922) • Витим-Олёкма НТ (1931—1938) • Ингуш тăрăхĕ (1921—1924) • Кабарда наци тăрăхĕ (1920—1921) • Карачай наци тăрăхĕ (1920—1922) • Карел наци тăрăхĕ (1937—1939) • Коми-Пермь (1925—2005) • Коряк (1930—2007) • Ненец (с 1929) • Остяк-Вогул НТ (1930—1940) • Охотск-Эвен НТ (1930—1934) • Çурçĕр-Осети тăрăхĕ (1920—1921) • Сунжа касак тăрăхĕ (1920—1929) • Таймыр (Долган-Ненец) (1930—2006) • Усть-Орда Бурят начи тăрăхĕ (1937—1978) / АТ (1978—2008) • Хантă-Манси НТ (1940—1978) / АТ (с 1978) • Чечен наци тăрăхĕ (1920—1922) • Черкес наци тăрăхĕ (1926—1928) • Чукотка (с 1930) • Эвенк (1938—2007) • Ямал-Ненец (с 1930)
¹ Суверенитет декларацине йышăннă вăхăт ² Республика статусне çирĕплетни