Ненец автономи тăрăхĕ
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, пăхăр НАТ.
Не́нец автоно́ми тăрăхĕ (нен. Ненэцие" автономной округ’) — Раççей Федерацин субъекчĕ[1][2]. Архангельск облаçĕн Уставĕпе килĕшӳллĕ, çаплах Архангельск облаçне кĕрет, çав вăхăтрах Раççей Федерацин субъекчĕ тата облаç йышĕнчи пайĕ шутланать[3]. Раççей Федерацинче чи сахал йышлă регион.
Ненец автономи тăрăхĕн уставĕпе, тăрăх Раççей Федерацин тулли тивĕç-ирĕклĕ субъекчĕ шутланать, хăйĕн территоринче мĕнпур патшалăх влаçне, çав Раççей Федерацин тивĕç-ирĕк пултармалăхне тата пĕрле тытса пымаллăхне кĕмест пулсан, тытса тăрать[4].
Администраци центрĕ — Нарьян-Мар хула.
Тăрăха 1929 çулхи утăн 15-мĕшĕнче Ненец тăрăхĕ туса хунă, 1930-1977 çулсенче — Ненец наци тăрăхĕ пулнă, хальхи ячĕ çине 1977 çулта куçарнă. Анăç енче Архангельск облаçĕпе (хăй унăн йышне кĕрет), кăнтăр енче — Коми Республикипе, тухăçра — Ямал-Ненец автономи тăрăхĕпе, çурçĕрте чикĕ Шурă, Баренц тата Кар тинĕс çыранĕсемпе пырать, çавăн пекех тăрăх территорине Архангельск облаçне кĕмен юнашар утравсем те кĕреççĕ. Çаплах тăрăха Коми Республики территоринчи Харута поçолăк кĕрет.
Çав. пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ Тельнова Н.О., Мурыгин А.М. и др Не́нецкий автоно́мный о́круг / председ. Ю.С. Осипов и др., отв. ред. С.Л. Кравец. — Мăн Раççей Энциклопедийĕ (в 35 т.). — Мускав: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2013. — Т. 22. Нанонаука - Николай Кавасила. — 26000 экз. — ISBN 978-5-85270-358-3
- ^ Конституция Российской Федерации. Часть 3. Федеративное устройство. Тĕрĕсленĕ 15 Пуш уйӑхӗн 2011.
- ^ Устав Архангельской области. çăлкуçран архивланă 19 Пуш уйӑхӗн 2013. Тĕрĕсленĕ 18 Нарӑс уйӑхӗн 2013.
- ^ Устав Ненецкого автономного округа / Глава 1. Основы правового статуса округа (ст. ст. 1-7(2)). constitution.garant.ru. Тĕрĕсленĕ 23 Юпа уйӑхӗн 2018.
Литература[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Сухановский А. Ф. Печорский край. Секунда истории. — Архангельск: СК-Россия, 2009. — 5000 экз. Архиври копи, 17 Кӑрлач уйӑхӗн 2012 Wayback Machine çинче
Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- Ненецкий краеведческий музей
- Ненецкий автономный округ — 70 лет
- Ненецкий национальный округ — Большая Советская Энциклопедия
- «Закон Ненецкого автономного округа „О статусе, административных центрах и границах муниципальных образований Ненецкого автономного округа“»
| Архангельск облаçĕ | |||
|---|---|---|---|
 | Администраци центрĕ: Архангельск Хула тăрăхĕсем: Архангельск •
Коряжма •
Котлас •
ЗАТО Мирный •
Нарьян-Мар1 •
Çĕнĕ Çĕр •
Новодвинск •
Северодвинск 1 Ненец АТ шутĕнче Статьясем: Географи | Гербĕ | Гимнĕ | Историйĕ | Халăхĕ | Администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ | Ялавĕ |  | |
Шаблон:Ненец автономи тăрăхĕ Шаблон:Çурçĕр-Анăç федераци тăрăхĕ
Раççейĕн федераци тытăмлăхĕ |
||
|---|---|---|
| Республикăсем |
Адыгей • Алтай • Пушкăртстан • Бурят Республики • Дагестан • Ингушети • Кабарда-Балкар Республики • Калмăк Республики • Карачай-Черкес Республики • Карели • Коми • Крым • Мари Эл • Мордва Республики • Саха (Якути) • Çурçĕр Осети • Тутарстан • Тыва Республики • Удмурти • Хакас Республики • Чечен Республики • Чăваш Республики |  |
| Енсем | ||
| Облаçсем |
Амур • Архангельск • Аçтăрхан • Белгород • Брянск • Улатимĕр • Волгоград • Вологда • Воронеж • Иваново • Иркутск • Калининград • Калуга • Кемĕр • Киров • Кострома • Курган • Курск • Ленинград • Липецк • Магадан • Мускав • Мурман • Чулхула • Новгород • Çĕн Çĕпĕр • Омск • Ăренпур • Орёл • Пенза • Псков • Ростов • Рязань • Самар • Сарăту • Сахалин • Свердловск • Смулен • Тамбов • Тĕвер • Томск • Тулă • Тĕмен • Чĕмпĕр • Челепи • Ярославль | |
| Федераци шайĕнчи хуласем | ||
| Автономи облаçĕ | ||
| Автономи тăрăхĕсем | ||
| 1 Архангельск облаçĕ шутне кĕрет ² Тĕмен облаçĕ шутне кĕрет | ||
 РСФСР |
|
|---|---|
Пушкăрт (1919—1990¹) • Бурят (1923—1990¹) • Туçи-Алтай (1990¹—1991²) • Туçи (1921—1924) • Дагестан (1921—1990¹) • Кабарда-Палкар (1936—1990¹; 1944—1957 Кабарда) • Касак (1925—1936) • Калмăк (1935—1943; 1958—1990¹) • Каракалпак (1932—1936) • Карачай-Черкес (1990—1990¹) • Карел (1923—1940; 1956—1990¹) • Киргиз (1920—1925) / Киргиз (1926—1936) • Коми (1936—1990¹) • Крым (1921—1945) • Мари (1936—1990¹) • Мордва (1934—1990¹) • Атăлçи нимĕçĕсем (1918—1941) • Çурçĕр-Осети (1936—1990¹) • Тутар (1920—1990¹) • Тува (1961—1990¹) • Туркестан (1918—1924) • Удмурт (1934—1990¹) • Чечен-Ингуш (1936—1944; 1957—1990) • Чăваш (1925—1990¹) • Якут (1922—1990¹) | |
Адыг (Черкес) (1922—1928) • Адыг (1928—1991) • Бурят-Монгол (1921—1923) • Вот (1920—1932) • Туçи-Алтай (1948—1991) • Еврей (с 1934) • Ингуш (1924—1934) • Кабарда (1921—1922) • Кабарда-Палкар (1922—1936) • Калмăк (1920—1935; 1957—1958) • Карачай-Черкес (1922—1926; 1957—1991) • Карачай (1926—1943) • Коми (Зырян) (1921—1936) • Мари (1920—1936) • Монгол-Бурят (1921—1923) • Мордва (1930—1934) • Атăлçи нимĕçĕсем (1918—1924) • Ойрат (1922—1932) / Ойрот (1932—1948) • Çурçĕр-Осети (1924—1936) • Тува (1944—1961) • Удмурт (1932—1934) • Хакас (1930—1991) • Черкес (Адыг) (1922) • Черкес (1928—1957) • Чечен (1922—1934) • Чечен-Ингуш (1934—1936) • Чăваш (1920—1925) | |
Агин Бурят-Монгол НТ (1937—1958) / Агин Бурят АО (1958—2008) • Аргаяшский НО (1934) • Палкар тăрăхĕ (1921—1922) • Витим-Олёкма НТ (1931—1938) • Ингуш тăрăхĕ (1921—1924) • Кабарда наци тăрăхĕ (1920—1921) • Карачай наци тăрăхĕ (1920—1922) • Карел наци тăрăхĕ (1937—1939) • Коми-Пермь (1925—2005) • Коряк (1930—2007) • Ненец (с 1929) • Остяк-Вогул НТ (1930—1940) • Охотск-Эвен НТ (1930—1934) • Çурçĕр-Осети тăрăхĕ (1920—1921) • Сунжа касак тăрăхĕ (1920—1929) • Таймыр (Долган-Ненец) (1930—2006) • Усть-Орда Бурят начи тăрăхĕ (1937—1978) / АТ (1978—2008) • Хантă-Манси НТ (1940—1978) / АТ (с 1978) • Чечен наци тăрăхĕ (1920—1922) • Черкес наци тăрăхĕ (1926—1928) • Чукотка (с 1930) • Эвенк (1938—2007) • Ямал-Ненец (с 1930) | |
| ¹ Суверенитет декларацине йышăннă вăхăт ² Республика статусне çирĕплетни | |
Баренц Евро-Арктика Регионĕ |
|
|---|---|
 Норвеги | |
 Раççей Федерацийĕ | |
 Финлянди | |
 Швеци | |