Самар

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Самар (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Самар
выр. Самара
Ялав Герб
Ялав Герб
Патшалăх Раççей
Федераци субъекчĕ Самар облаçĕ
Координатсем 53°11′ с. ш. 50°07′ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице
Шалти пайлану 9 административных районов
Мэр Виктор Тархов
Никĕсленĕ 1586 çул
Пĕрремĕш асăну 1357 çул
Малтанхи ятсем Куйбышев
Лаптăк 466 çм²
Центр çӳллĕшĕ 100 м
Климат тĕсĕ вăтам-континентлă
Наци йышĕ вырăссем (83,6 %)
тутарсем (3,9 %)
чăвашсем (3,1 %)
мордва (2,7 %)
украинсем (1,9 %)
Конфесси йышĕ православсем,
мăсăльмансем,
иудейсем, урăххисем
Этнохороним самарçă,
самарçăсем
Вăхăт тăрăхĕ UTC+4
Телефон кочĕ +7 846
Почтă индексĕсем 443xxx
Автомобиль кочĕ 63, 163
ОКАТО кочĕ
Официаллă сайчĕ http://city.samara.ru
«Мой город» энциклопедире Samara
Самар (Раççей)
Точка
Самар (Самар облаçĕ)
Точка

Самар (выр. Самара) — Раççейĕн пысăк хули, Атăлăн сулахай çӳллĕ çыранĕнче Самар Луки патĕнче, Самарпа Сук юханшывĕсем хушшинче вырнаçнă, Самар облаçĕн администраци центрĕ[1].

Совет тапхăрĕнче (1935 кăрлачăн 27-мĕшĕ — 1991 çулхи кăрлачăн 25-мĕшĕ) хула Ку́йбышев (Валериан Куйбышев патшалăх тата парти ĕçченĕ) ятлă пулнă.

Администрациллĕ пайлану[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Самар тăххăр района пайланса тăрать:

Халăхĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ӳкерчĕк:Население Самары.PNG
Халăх йышĕн улшăнăвĕ

Йышĕ — 1,1581 млн çын (1.01.2008), (Раççейре 6-мĕш вырăнта — Мускав, Санкт-Петербург, Çĕн Çĕпĕр, Екатеринбурга, Чулхула хыççăн).

Самарта 2008 çулхи кăрлач тĕлне 1 миллион 158 пин çын пурăннă. Икĕ тĕпĕллĕ Самара—Тольятти агломерацинчеНовокуйбышевск, Кинель, Чапаевск, Жигулёвск — 2,3 млн çын шутланать (РФ 3-мĕш — Мускавпа Санкт-Петербург хыççăн 2005 çулта.

Самар хулин халăх йышĕ, çулсемпе (пин çын)
Çул 1897 1923 1926 1939 1956 1959 1962 1967 1970 1973 1976 1979
Йышĕ 91.7 147.4 172 390 760 806 881 992 1045 1117 1162 1216.2
Çул 1982 1986 1989 1992 1996 1998 2000 2001 2003 2005 2006 2007
Йышĕ 1243 1267 1254.4 1239.2 1208.3 1160.3 1156.1 1143.6 1157.9 1133.4 1143.3 1139.1
Çул 2008
Йышĕ 1158.1


Наци йышĕ

Самар хулин наци йышĕ[2]
Халăх Йышĕ
(çын)
Пур халăх йышĕ
шутĕнче
(%)
Вырăссем 1 036 857 88,1
Тутарсем 40 327 3,4
Украинсем 19 178 1,8
Мордвасем 17 861 1,5
Чăвашсем 15 252 1,3
Эрменсем 7 140 0,4
Еврейсем 5 231 0,4
Белоруссем 4 835 0,4
Азербайджансем 4 468 0,4
Пушкăртсем 1 849 0,2
Казахсем 1 731 0,1
Узбексем 1 618 0,1
Нимĕçсем 1 506 0,1
Грузинсем 1 459 0,1
Чикансем 1 296 0,1
Таджиксем 1 234 0,1
Çармăссем 712 0,1
Молдавансем 665 0,1
Чеченсем 456 0,0
Кăркăссем 391 0,0
Урăх халăх çынни,
хăш халахне кăтартман
12 362 1,1

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Куйбышев урамĕ хулан историлле пайĕнче (2003 çул)

Экономика[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Промăçлăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Союз» хăпартакан ракета комплексĕн астăвăм палăкĕ

Сутă-илӳ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

вак сутă-илӳ çаврăнăшĕ (млрд. тенкĕ)
Çул 2005 2006 2007
Çаврăнăш 96,0 112,2 134,8

Транспорт[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕн[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Культура çурчĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Тĕп статья

Ивер хĕрарăм мăнастăрĕ

Самар — нумай конфесси хули. Кунта чылай православи чиркĕвĕ, мăнастарь, кивĕ йăла чиркĕвĕ, мечет, еврей хорал синагоги, католици тата протестант храмĕ, баптистсемпе пятидесятниксен кĕлӳ çурчĕ пур, вĕсенчен:

Çăва-масарсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Тĕп статья

Хула çăвинчи Г. Л. Ратнерăн вилтăпри çинчи палăкĕ

Чи пысăк çăвасем:

Ăслăх[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Раççей Ăслăх Академийĕ шутĕнчи йĕркеленӳлĕхсем:

Çутĕç[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Культура[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Музейсем тата галерейăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Самар музейĕсем

Халĕ Самарта 20 музей ытла ĕçлет, вĕсенчен ваттисем ячĕллĕ П. В. Алабин Самар облаçĕн тăван ене тĕпчекен музейĕ Самар облаçĕн ӳнер музейĕ,

Çаплах анчах уçăлнă Самар футболĕн музейĕ.

Театрсем тата концерт залĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Самар театрĕсем


Сцена вырăнĕсем

А. С. Пушкин ячĕллĕ чукун çул ĕçтĕшĕсен культура керменĕ

Кинотеатрсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Cinema кафе (Киров проспекчĕ, 156)
  • Звезда (Çĕнĕ Сад урамĕ, 106)
  • Кадр (кино-клуб, Куйбышев урамĕ 103)
  • Каро-фильм (Мускав шоссе 18-мĕш çм)
  • Киномечта (ТЦ Парк Хаус, 3 хут, Мускав ш., 81б)
  • Киномост (Дыбенко урамĕ, 30)
  • Киноплекс (Аэродром урамĕ , 47А)
  • Огонек (Киров пр, 156)
  • Ракурс (кино-клуб, Вилонов урамĕ, 24)
  • Россия (Чернореченская урамĕ, 15)
  • Художественный (Куйбышев урамĕ, 105)

Вулавăшсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Спорт[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕнче çыхăнăвĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Партнёр-хуласем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Массăллă хыпар хатĕрĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Инçекурав[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Радиостанцисем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

ВХ тата КХ станцисем
Ячĕ Частота
Радио Звезда 0.729 МГц
Радио России 0.873 МГц
Радио Маяк 1.143 МГц
FM-диапазон
Ячĕ Тăтăшлăх
РСН 68.51 МГц
Радио России 70.31 МГц
Радио Маяк 72.05, 92.1 МГц (План)
Русское радио 72.83, 100.3 МГц
Экспресс FM 90.1 МГц
Милицейская волна 90.6 МГц
Радио 7 91.0 МГц
Юмор FM 95.7 МГц (План)
Радио Скат 96.3 МГц
Ретро FM 98.6 МГц
Эхо Москвы 99.1 МГц
Европа плюс 99.9 МГц
Радио Шансон 101.0 МГц
RECORD 101.5 МГц
Наше радио 102.1 МГц
NRJ 102.5 МГц (План)
DFM 102.9 МГц
Радио Мегаполис 103.6 МГц
Самара-Максимум 104.3 МГц
Авторадио 104.8 МГц
Радио Алла 105.4 МГц (План)
Дорожное радио 106.1 МГц
Love радио 106.6 МГц

Пресса[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«ТЕЛЕНЕДЕЛЯ для всей семьи.», «Самарское обозрение», «Волжская коммуна», «Волжская заря», «Самарские известия», «Самара. Журнал столицы региона», «Самарский футбол», «журнал "Дело"», «Пульс Поволжья», «Самарская газета», «Свежая газета. Самара», «Ваш выбор - вся Самара», «Ваш выбор - весь регион» тата чылай урăххи те.

Çыхăну[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Мобил çыхăнăвĕ

Самар хулинчи мобил çыхăну операторĕсем
Ăру сыпăкĕ Мобиллă çыхăну стандарчĕ Операторсем
2 GSM Билайн, МегаФон, МТС, СМАРТС
2,5 GPRS Билайн, МегаФон, МТС, СМАРТС
2,75 EDGE Билайн, МегаФон, МТС, СМАРТС
3 CDMA-450 Волгателеком
3,5 3G, HSPDA Билайн


Стационарлă çыхăну

ВолгаТелеком, Самара-Телеком, Связьинформ, Лада-Телеком, Совинтел, Опти-Телеком, ЭР-Телеком тата урăххи те.

Тетел

Пятый путь 2015 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче архивланӑ., SamaraLan («Сетевые Информационные Системы»), АИСТ,ROL, UNITLINE 2009 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ., Telenet, Волгателеком, Крафт-С, Опти-телеком, Самара-интернет, СамараТелеКом, Дом. Ру, Телком-Самара, Полярная звезда, MetroMax 2021 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ., Телекоммуникационные системы, СамТелеком.

Паллă вырăнсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Архитектура[тӳрлет | кодне тӳрлет]

К. П. Головкин купса дачи, паллă Слонсен çурчĕ

Шаблон:Тĕп статья

Палăксем, монументсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Тĕп статья

Парксем, скверсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Шаблон:Тĕп статья

Рекреаци[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Вертолёт лапамĕ»

Спорт[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Баскетбол

Сывлăш спорчĕ

  • Самар облаçĕн аэроклубĕ РОСТО (2000 çулта никĕсленĕ[6]);
  • Самар парапланер клубĕ «Высота» (2000 çулхи пушăн 9-мĕшĕнче никĕсленĕ[7]);
  • Самарти авиаци-спорт клубĕ «Sky Roads» (1998 çулхи нарăс уйăхĕнче никĕсленĕ[8]);

Парăс спорчĕ

Футбол

Хоккей

Шахмат

  • «Ладья», хулан ачасемпе яшсен спорт центрĕ;

Тăванлă хуласем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ют патшалăхсен консул оффисĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Самар Италин Самар облаçĕпе Тутарстанри (Степан Разин урамĕ, 71А) Хисеплĕ Консуллăхĕ
  • Словени ялавĕ Словени Республикин «Самар облаçĕ» консул тăрăхĕ Самарти Консуллăхĕ (Мускав шосси, 4А)

Çав. пекех[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Влаçăн муниципаллă органĕсем:

Информаци порталĕсем:

Транспорт:

Тĕрли

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Самар хули ҫинчен калакан информаци 2021 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.
  2. ^ Пур Раççейри 2002 çулхи халăх çыравĕ хыпарĕпе
  3. ^ 2008 çулхи юпа, 17 «Чечня чĕри» мечете Грозный хулинче уçиччен
  4. ^ http://www.riasamara.ru/rus/news/region/society/article34939.shtml Словени Коперĕ Самарăн партнёрĕ пулса тăчĕ
  5. ^ http://bcsamara.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid=91 2008 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
  6. ^ http://www.dropzone.ru/bobrovka.shtml 2010 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ.
  7. ^ http://para.saminfo.ru/ 2013 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.
  8. ^ http://www.dropzone.ru/samara.shtml 2010 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
  9. ^ http://www.sail-samara.ru/history.php 2012 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ.
  10. ^ http://hkcskvvs.ucoz.ru/faq/

Шаблон:Самар облаçĕн хулисем