Дубний
(Дубни ҫинчен куҫарнӑ)
| Дубни / Dubnium (Db) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 105 |
| Ансат япалалăхăн курăмĕ | |
| Атом палăрăмĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
268 а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | пм |
| Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
кДж/моль (эВ) |
| Электронсен конфигурацийĕ | [[Rn] 5f14 6d3 7s2 |
| Химилле палăрăмсем | |
| Ковалентла радиус | пм |
| Ион радиусĕ | пм |
| Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
|
| Электрод потенциалĕ | |
| Оксидлав капашĕсем | +3, +4, +5 |
| Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
| Тачăлăх | 21,6[çăлкуç?] г/см³ |
| Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | Дж/(K·моль) |
| Ăшăяраслăх | Вт/(м·K) |
| Шăрану температури | K |
| Шăраннин пайлавла ăшши | кДж/моль |
| Вĕрев температури | K |
| Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | см³/моль |
| Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
| Решетке тытăмĕ | |
| Решетке периочĕ | Å |
| c/a танлашăнни | n/a |
| Дебай температури | K |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Db | 105 |
| 268 | |
| Rn]5f146d37s2 | |
| Дубни | |
Дубни (лат. Dubnium), Db, 1997 çулччен тата Нильсборий (Ns)) — 105-мĕш хими элеменчĕ.
Истори
[тӳрлет | кодне тӳрлет]105-мĕш элемента 1970-мĕш çулта Дубна хулинче Г. Н. Флёров ушкăнĕ 243Am 22Ne ионĕсемпе персе синтезланă [1] тата вĕсенчен уйрăм Беркли хулинчи ушкăн 249Cf+15N→260Db+4n[2] реакципе тунă. ИЮПАКăн ĕç ушкăнĕ 1993-мĕш çулта Дубнине тупнă чыса Дубнăпа Беркли ăсчахĕсен ушкăнĕсем хушшне пайлама йышăннă [3].
Ячĕ пулни
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Совет тĕпчевçисем çĕнĕ элемента Н.Бора асăнса нильсбори (Ns) ят пама сĕннĕ [4], америка тĕпчевçисем вара Отто Гана асăнса Гани (Ha) ят парасшăн пулнă ][2]. 1994-мĕш çулта ИЮПАК комиссийĕ Жолио-Кюрине астуса жолиотий (Jl)[5] ят сĕннĕ. Унччен элемента официаллă уннилпентиумом (Unp) (латинла 105-мĕш) тесе палăртнă. Ns, На, Jl символсене тĕрлĕ çулсенче пичелтенĕ Менделеев таблицисенчяе курма пулать. 1997-мĕш çулта ИЮПАК Дубна хулине чысласа Дубни ят çирĕплетнĕ [6].
Дубни изотопĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]| Изотоп | Масса | Çурма аркану тапхăрĕ[7] | Аркану меслечĕ |
|---|---|---|---|
| 255Db | 255 | 1,6+0,6−0,4 ç | α-аркану 251Lr (80 %) таран; спонталлă пайлану |
| 256Db | 256 | 1,6+0,5−0,3 ç | α-аркану 252Lr (64 %) таран; β-аркану 256Rf (36 %) таран; спонталлă пайлану (0,02 %) |
| 257Db | 257 | 1,50+0,19−0,15 ç | α-аркану 253Lr таран |
| 258Db | 258 | 4,0±1,0 ç | α-аркану 254Lr (67 %) таран; β-аркану 258Rf таран |
| 259Db | 259 | 0,51±0,16 ç | α-аркану 255Lr таран |
| 260Db | 260 | 1,52±0,13 ç | α-аркану 256Lr таран |
| 261Db | 261 | 1,8±0,4 ç | α-аркану257Lr таран |
| 262Db | 262 | 35±5 ç | α-аркану 258Lr (67 %) таран; спонталлă пайлану |
| 263Db | 263 | 27+10−7 ç | спонталлă пайлану (55 %); α-аркану 259Lr (41 %) таран ; β-аркану 263Rf (3 %) таран |
| 267Db | 267 | 73+350−33 мин | спонталлă пайлану |
| 268Db | 268 | 32+11−7 сехет | спонталлă пайлану |
Аркану продукчĕсем евĕр изотопсене синтезлани
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Дубни изотопĕсем йывăртарах элементсен изотопĕсем арканнă чухне асăрхама пулать. Аялти таблицăра çак изотопсене пуçтарнă:
| Арканакан изотоп | Курăнакан дубни изотопĕ |
|---|---|
| 294117 | 270Db |
| 288115 | 268Db |
| 287115 | 267Db |
| 282113 | 266Db |
| 267Bh | 263Db |
| 278113 , 266Bh | 262Db |
| 265Bh | 261Db |
| 272Rg | 260Db |
| 266Mt , 262Bh | 258Db |
| 261Bh | 257Db |
| 260Bh | 256Db |
Изотпсене уçнин хронологийĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]| Изотоп | Уçнă çул | Уçнă реакци |
|---|---|---|
| 256Db | 1983? , 2000 | 209Bi(50Ti,3n) |
| 257Dbg | 1985 | 209Bi(50Ti,2n) |
| 257Dbm | 2000 | 209Bi(50Ti,2n) |
| 258Db | 1976? , 1981 | 209Bi(50Ti,n) |
| 259Db | 2001 | 241Am(22Ne,4n) |
| 260Db | 1970 | 249Cf(15N,4n) |
| 261Db | 1971 | 249Bk(16O,4n) |
| 262Db | 1971 | 249Bk(18O,5n) |
| 263Db | 1971? , 1990 | 249Bk(18O,4n) |
| 264Db | паллă мар | |
| 265Db | паллă мар | |
| 266Db | 2006 | 237Np(48Ca,3n) |
| 267Db | 2003 | 243Am(48CaCa,4n) |
| 268Db | 2003 | 243Am(48Ca,3n) |
| 269Db | паллă мар | |
| 270Db | 2009 | 249Bk(48Ca,3n) |
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ G. N. Flerov et al. On the synthesis of element 105. — Т. 160. — № 1.
- ^ 1 тата 2 Albert Ghiorso et al. New Element Hahnium, Atomic Number 105. — Т. 24. — № 26.
- ^ R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements. — Т. 65. — № 8.
- ^ См., например, G. N. Flerov and G. M. Ter-Akopian Synthesis and study of atomic nuclei with Z > 100. — Т. 19.
- ^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994). — Т. 66. — № 12.
- ^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997). — Т. 69. — № 12.
- ^ Nudat 2.3
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
|
Дубний Викиампарта? |
|---|
- Apsidium — Дубни 2011 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.
- Дубни Webelements сайтра
- Дубни хими элесенчĕсен вулавăшĕнче 2012 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ.
- ОИЯИ сайчĕнче элемента синтезлани çинчен 2013 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ.