Нобелий

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
(Нобели ҫинчен куҫарнӑ)
No 102
259,1009
[Rn] 5f14 7s2
Нобели

Нобели — 102 атом номерлĕ хими элеменчĕ. Атом масси 259,1009; No тесе паллă тăваççĕ(лат. Nobelium]), актиноидсен шутне кĕрет.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Чи малтан 102-мĕш элемента тупни çинчен 1957-мĕш çулта Швецири Нобель институтĕнчи тĕпчевçĕсем пĕлтернĕ. Вĕсем 10 минут яхăн çурма аркану тапхăрĕллĕ 8,5 МзВ хăватлă альфа-пайăркасем кăларакан изотопа 244Cm тĕшĕсене 13C тĕшĕсемпе персе туни çинчен каланă. Çак пайăркасене 251102 е 253102 изотопсемпе çыхăнтарнă, элемент ятне Нобели (No) пама сĕннĕ. Каярах вĕсем ку пулăмсене фон эффекчĕсемпе ăнлантарса элемент уçнине çирĕплетмен. Америка тĕпчевçисем (Гиорсо, Сиборг, Уолтон, Сиккеланд) Беркли хулинче 1958-мĕш çулхи ака уйăхĕнче 102-мĕш элемента ситнтезланă çинчен пĕлтернĕ. Вĕсем çĕнĕ йывăр ион ускорительĕнче кюри тĕшĕсене 244Cm тата 5% 246Cm) 13C тата 12C ионĕсемпе пенĕ. Вĕсем 8,5 МэВ хăватлă альфа-пайăркасене (шведсем пĕлтернине) тупайман, анчах 250Fm (254102-ран альфа арканупа пулать, çурма аркану тапхăрĕ 3 çекунт панелле,) арканнине çирĕплетнĕ. 1959-мĕш çулта ушкăн ĕçĕсене малалла тăснă. Вĕсем 8,5 МзВ хăватлă альфа-пайăркасем кăларакан изотопа тупма пултарнă, çурма аркану тапхăрĕ 3 çекунта яхăн тата 30% хăйне-хăй пайланнине палăртнă. Малтан ку хастарлăха 254No çыхăнтарнă, каярах 252No изотоппа. Ку элемента Нобели ят пама сĕннĕ.

1961-мĕш çулта, 103-мĕш элемента синтезлама хăтланнă май, 8,2 МзВ хăватлă альфа-пайăркасем кăларакан 255No (çурма аркану тапхăрĕ 15 çеккунт) тупнине çирĕплетнĕ. Çурма аркану тапхăрĕ 50 çекунт яхăн, Беркли лабораторипе килĕшмест. Каярах вĕсем sup>254No арканнине те курнă, хăвачĕ 8,1 МэВ, çурма аркану тапхăрĕ ~ 35 çекунт.




Ячĕ пулни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Совет тĕпчевçисем элемента Jl (жолиотий) ят, Фредерик Жолио-Кюри асăнса, пама сĕннĕ. Американĕцсем Нобелий (No), Альфред Нобель ятне пама сĕннĕ. ИЮПАК элемента Нобелий ят пама йышăннă.

Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çăлкуçĕ No изотопĕсем
262Lr 262No
269Hs, 265Sg, 261Rf 257No
267Hs, 263Sg, 259Rf 255No
254Lr 254No
261Sg, 257Rf 253No
264Hs, 260Sg, 256Rf 252No
255Rf 251No


Изотопсене уçнин хронологийĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Изотоп Уçнă çул Уçнă реакци
250Nom 2001 204Pb(48Ca,2n)
250Nog 2006 204Pb(48Ca,2n)
251No 1967 244Cm(12C,5n)
252Nog 1959 244Cm(12C,4n)
252Nom ~2002 206Pb(48Ca,2n)
253Nog 1967 242Pu(16O,5n),239Pu(18O,4n)
253Nom 1971 249Cf(12C,4n)[1]
254Nog 1966 243Am(15N,4n)
254Nom1 1967? 246Cm(13C,5n),246Cm(12C,4n)
254Nom2 ~2003 208Pb(48Ca,2n)
255No 1967 246Cm(13C,4n),248Cm(12C,5n)
256No 1967 248Cm(12C,4n),248Cm(13C,5n)
257No 1961? , 1967 248Cm(13C,4n)
258No 1967 248Cm(13C,3n)
259No 1973 248Cm(18O,α3n)
260No ? 254Es + 22Ne,18O,13C - transfer
261No unknown
262No 1988 254Es + 22Ne - transfer (EC of 262Lr)

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.


Актиноидсем
Актини | Тори | Протактини | Уран | Нептуни | Плутони | Америци | Кюри | Беркли | Калифорни | Эйнштейни | Ферми | Менделеви | Нобели | Лоуренси