Скандий

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
(Сканди ҫинчен куҫарнӑ)
Сканди (Sc)
Атом номерĕ 21
Ансат япалалăхăн курăмĕ вăтам çемçе кĕмĕл тĕслĕ сарăрах сайра çĕр металĕ <>
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
44.95591 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ 162 пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
630.8(6.54) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ [Ar] 3d1 4s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 144 пм
Ион радиусĕ (+3e)72.3 пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
1.36
Электрод потенциалĕ 0
Оксидлав капашĕсем 3
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 2.99 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 0.556 Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх 15.8[1] Вт/(м·K)
Шăрану температури 1814 K
Шăраннин пайлавла ăшши 15.8 кДж/моль
Вĕрев температури 3104 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 332.7 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 15.0 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ гексагоналлă
Решетке периочĕ 3.310 Å
c/a танлашăнни 1.594
Дебай температури n/a K
Sc 21
44,95
[Ar]3d14s2
Сканди

Сканди (Sc), — хими таблицин 21-мĕш хими элеменчĕ, атом йывăрăшĕ 44,95.


Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Менделеев Д.И. çак элемент (эка-бор) пулассине палăртнă. 1879-мĕш çулта Швеци химикĕ Ларс Нильсон тупса Скандинавине асăнса ятне панă.

Геохими тата минералоги[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çĕр хуппинче сканди вăтамран г/т. Химипе физика пахалăхĕçемпе сканди иттри, лантан тата лантаноидсене çывăх. Валентноçĕ яланах +3. Сапаланнă элемент пулнă май нумай минералсенче тупма пулать. Скандин икĕ мнералĕ паллă: тортвейтит (Sc, Y)2 Si2O7 (Sc2O3 53,5 % таран) тата стерреттит Sc[PO4] • 2H2O (Sc2O3 39,2 % таран). Сканди тĕл пулакан тĕп минералсем: флюорит ( 1 % таран Sc2O3), касситерит (0,005-0,2 %), вольфрамит (0-0,4 %), ильменорутил (0,0015-0,3 %), торианит (0,46 % Sc2O3), самарскит (0,45 %), виикит (1,17 %), ксенотим (0,0015-1,5 %), берилл (0,2 %), баццит (сканди бериллĕ, 3-14,44 %). Тин7с шывĕнче сканди 0,00004 мг/л[2].

Туса кăларни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

1988-мĕш çулта сканди оксичне тунă:

Çĕршыв||Кăларнин калăпăшĕ,
сахалрах мар,кг/çул
Китай 50
Франци 100
Норвеги 120
США 500
Япони 30
Казахстан 700
Украина 610
Раççей 958

Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Люминофорсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Сканди борачĕ, иттри борачĕ пекех люминофорсем валли матирца тума кирлĕ.

Биологи ролĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Скандин нимĕнле биологи ролĕ те çук[3].

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Химическая энциклопедия: в 5 т. — Советская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
  2. ^ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. 1, 1965
  3. ^ Scandium (Sc) - Chemical properties, Health and Environmental effects (акăлч.). www.lenntech.com. Тĕрĕсленĕ 19 Авӑн уйӑхӗн 2009.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вуламалли[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  • Коган. Б. И., Названова. В. А. Скандий. М.,Изд-во АН УССР, 1963. 304 с с илл.