Кобальт

Элементсен тапхăр системи H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Uut Fl Uup Lv Uus Uuo * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕ металлĕсем	Сĕлтĕ çĕр металлĕсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Çурма металсем	Сипетлĕ газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Кобальт / Cobaltum (Co)
Атом номерĕ	27
Ахаль япалалăхăн тĕсĕ	Кĕмĕл шурă, кăштах сарăрах метал
Атом пахалăхĕсем
Атом масси (моль масси)	58,9332 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	125 пм
Ионизаци хăвачĕ (пĕрремĕш электрон)	758,1 (7,86) кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурацийĕ	[Ar] 3d7 4s2
Хими пахалăхĕсем
Ковалент радиусĕ	116 пм
Ион радиусĕ	(+3e) 63 (+2e) 72 пм
Электроçуклăх (Полинг шучĕпе)	1,88
Электрод потенциалĕ	0
Йӳçĕклев степенĕсем	3, 2, 0, -1
Ахаль япалалăх термодинамика пахалăхĕсем
Тачăлăхĕ	8,9 г/см³
Ăшă удель калăпăшĕ	24,8 Дж/(K·моль)
Теплопроводность	100 Вт/(м·K)
Ирĕлӳ температури	1 768 K
Ирĕлӳ ăшăлăхĕ	15,48 кДж/моль
Вĕрев температури	3143 K
Пăслав ăшăлăхĕ	389,1 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	6,7 см³/моль
Ахаль япалалăх кристалл чĕнтĕрĕ
Чĕнтĕр тытăмĕ	гексагоналлă
Чĕнтĕр тапхăрĕ	a=2,505 c=4,089 Å
c/a танлашăнни	1,632
Дебай температури	385 K

Co	27
58,9332
[Ar]3d74s2
Кобальт

Кобальт — Элементсен периодикăллă системин хими элеменчĕ.

Этимологи

Кобальт нимĕç чĕлхинче — хĕрт-сурт, гном тени пулать. Мышьяклă кобальт минералĕсене пĕçерттерсен çăмăл наркăмăшлă мышьяк оксичĕ тухать. Çак минерал тăприне ту ĕçтĕшĕсем Кобольд ту чун-чĕмĕн ячĕпе тивĕçтернĕ. Ӗлĕкхи норвегсем çак чун-чĕме усал вырăнне хунă, ун çине кĕмĕле шăрантаракансене наркăмăшлă вĕлернине те янă. Усал чун-чĕмĕн ячĕ грексен «кобалос» — тĕтĕм — сăмахĕнчен килет, пулас. Çак сăмахпах эллинсем ултав çыннисене палăртнă.

1735 çулта швед минералогĕ Георг Бранд çак минералтан кунчен паллă мар металл уйăрса кăларнă, ăна вăлкобальт ятне панă. Çаплах вăл çак элементăн çыхăнăвĕсем кантăка кăваклатнине асарханă — çак пахалăхпа авалхи Ассирипе Вавилонрах усă курнă.

Физика пахалăхĕсем

Кобальт — хытă металл, икĕ модификаципе тĕл пулать. Пӳлĕмри температурăран пуçласа 427 °C тăнăç α-модификацийĕнче. 427 °C температурăран пуçласа шăрану температурине (1494 °C) çитиччен кобальтăн тăнăçлă β-модификацийĕ (чĕнтĕрлĕ кубăллă хысаклă-тĕпĕленнĕ). Кобальт — ферромагнетик, Кюри пăнчи 1121 °C.

Сарăрах тĕсĕлĕхĕ оксидăн çинçе сийĕнчен килет.

Усă курни

Лити кобальтачĕпе çӳллĕ хăватлă пурлă электрод ĕç вырăнĕнче литиллĕ аккумуляторсем хатерленĕ çĕртре усă кураççĕ. Кобальтăн силицичĕ — çав тери паха термоэлектрика материалĕ тата чылайлă УӖК термоэлектрогенераторĕсене туса пуçтарнă чух кирлĕ япала.

Радиоактивлă кобальт-60 (çурма аркану тапхăрĕ- 5,271 çул) гамма-дефектоскопсенче тата медицинăра хăйĕн ĕç вырăнне тупнă.

Биологи ĕç-пуçĕ

Кобальт çитмесен акобальтоз аталанать.

Токсикологи

Ытлашши кобальт пулни çыншăн сиенлĕ. Кобальт тусанĕн сывлăшри ПДК 0,5 мг/м³, ĕçме шывра кобальт тăварĕсен кирлĕ шучĕ 0,01 мг/л.

Токсика виçи (LD50 йĕкехӳре валли) — 50 мг.

Уйрăмах кобальт октакарбонилĕн Со₂(СО)₈ пăсĕсем токсикăллă.

Кобальтăн радионукличĕ-60

⁶⁰Со çунăк вырăнĕнче радиоизотоплă вăй-хăват çăлкуçĕсенче усă кураççĕ.

Каçăсем

• Кобальт Webelements çинче
• Кобальт Хими элеменчĕсен халăх валли вулавăшĕнче