Ради
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕ металлĕсем | Сĕлтĕ çĕр металлĕсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Çурри металсем | Сипетлĕ газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ра́ди / Radium (Ra) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 88 |
| Ахаль япалалăхăн тĕсĕ | Ради Спектăн симĕс облаçĕнче флуоресцилекен металл |
| Атом пахалăхĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
226,0254 а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | n/a пм |
| Ионизаци хăвачĕ (пĕрремĕш электрон) |
1-й 509,3 кДж/моль 2й 979,0 кДж/моль (эВ) |
| Электрон конфигурацийĕ | [Rn] 7s2 |
| Хими пахалăхĕсем | |
| Ковалент радиусĕ | n/a пм |
| Ион радиусĕ | (+2e) 143 пм |
| Электроçуклăх (Полинг шучĕпе) |
0,9 |
| Электрод потенциалĕ | Ra←Ra2+ −2,916В |
| Йӳçĕклев степенĕсем | 2 |
| Ахаль япалалăх термодинамика пахалăхĕсем | |
| Тачăлăхĕ | (при к.т.) 5,5 г/см³ |
| Ăшă удель калăпăшĕ | 29,3[1] Дж/(K·моль) |
| Теплопроводность | (18,6) Вт/(м·K) |
| Ирĕлӳ температури | 973 K |
| Ирĕлӳ ăшăлăхĕ | 8,5 кДж/моль |
| Вĕрев температури | 2010 K |
| Пăслав ăшăлăхĕ | 113 кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | 45,0 см³/моль |
| Ахаль япалалăх кристалл чĕнтĕрĕ | |
| Чĕнтĕр тытăмĕ | кубла калăпăшăтеленĕ |
| Чĕнтĕр тапхăрĕ | n/a Å |
| c/a танлашăнни | n/a |
| Дебай температури | n/a K |
| Ra | 88 |
| [226] | |
| 7s2 | |
| Ради | |
Ради (лат. Radium), 88 атом номерлĕ хими элеменчĕ. Атом масси 226,0254; Ra тесе паллă тăваççĕ.
Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Франци тепчевçисем, Пьер тата Мария Кюри, Чехири Иоахимсталь хули патĕнчи уран тăпринчен уран кăларнă хыççăн юлнă каяшĕсен радиохастарлăхĕ таса уранăн радиохастрлăхĕнчен пысăкрахине сăнанă. Темиçе çул хушши ĕçленĕ хыççăн вĕсем çак каяшран икĕ радиохастар элемент уйăрнă: полони тата ради. 1898-мĕш çулхи раштавăн 26-мĕшĕнче Пьрпа Мари Кюри Франци Ăслăлăхсен академинче ради тупни (барипе хутăш) çинчен пĕлтернĕ. 1902-мĕш çулта Кюрисем тата Андре Дебьерн ради хлоридĕнчен электролизпа таса ради туса илнĕ. Вĕсем ради-226 изотопа уйăрма пултарнă. Радипе полони уçнăшăн Кюрисене Нобель парни панă. Ради çутçанатлăкра уран-238 кил-йышне кĕрет, çавăнпа уран пулнă çĕрте сахал шайра яланах тĕл пулать.
Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
13 изотоп пурри паллă. 223Ra, 224Ra, 226Ra, 228Ra изотопсем çутçанталăкра тĕл пулаççĕ, радиохастар кил-йышсене кĕреççĕ. Ыттисене искуствăлла майпа тума пулать:
| Масса числи | Çурма аркану тапхăрĕ | Аркану майĕ |
|---|---|---|
| 213 | 2.7 мин | α |
| 219 | 10-3 çек | α |
| 220 | 0.023 | α (99%) |
| 221 | 30 (28) çек | α |
| 222 | 38 (37) çек | α |
| 223 (AcX) | 11.4 кун | α |
| 224 (ThX) | 3.64 кун | α |
| 225 | 14.8 кун | β |
| 226 | 1590, 1602, 1622, 1617 çул | α |
| 227 | 41.2 мин | β |
| 228 (MsTh1) | 6.7 çул | β |
| 230 | 1 сехет | β |
Гигиена нормативĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
| Объект | Документ | Пĕлтерĕшĕ |
|---|---|---|
| Ӗçмелли шыв | ГН 2.1.5.1315-03 НРБ-99 [2] | 224Ra -2.1 Бк/л 226Ra -0.5 Бк/л 228Ra -0.2 Бк/л |
| Сывлăш, ДОУнас | НРБ-99 | 224Ra
-0.037 Бк/м3
226Ra -0.03 Бк/м3 228Ra -0.031 Бк/м3 |
Асăрхатарусем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Большая Российская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—092—4
- ^ Нормы радиационной безопасности-99 (НРБ-99): гигиенические нормативы.- М.: Центр санитарно-эпидемиологического нормирования, гигиенической сертификации и экспертизы Минздрава России, 1999. 116с.