Бериллий
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Бериллий / Beryllium (Be) | |
---|---|
Атом номерĕ | 4 |
Ансат япалалăхăн курăмĕ | ![]() çемçĕ шурă-кĕмĕл тĕслĕ метал |
Атом палăрăмĕсем | |
Атом масси (моль масси) |
9,01218 а. е. м. (г/моль) |
Атом радиусĕ | 112 пм |
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
898,8 (9,32) кДж/моль (эВ) |
Электронсен конфигурацийĕ | [He] 2s2 |
Химилле палăрăмсем | |
Ковалентла радиус | 90 пм |
Ион радиусĕ | 35 (+2e) пм |
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
1.57 |
Электрод потенциалĕ | −1,69 В |
Оксидлав капашĕсем | 2; 1 |
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
Тачăлăх | 1,848 г/см³ |
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | 16,44[1] Дж/(K·моль) |
Ăшăяраслăх | 201 Вт/(м·K) |
Шăрану температури | 1551 K |
Шăраннин пайлавла ăшши | 12,21 кДж/моль |
Вĕрев температури | 3243 K |
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | 309 кДж/моль |
Моль калăпăшĕ | 5,0 см³/моль |
Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
Решетке тытăмĕ | гексагоналлă |
Решетке периочĕ | a=2,286; c=3,584 Å |
c/a танлашăнни | 1,567 |
Дебай температури | 1000 K |

Бериллий — тăваттăмĕш çăмăл элемент, атомĕ тăватă протонпа пилĕк нейтронран тăрать.
Be | 4 |
9,012182 | |
2s2 | |
Бериллий |
Ăна уранăн массине 50 килограмм вырăнне 250 грамма çитермелĕх (экран, куçлăх, пусса хĕстернĕ вырăнне) усă кураççĕ.
Кунçул[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Бериллипе унăн минералĕсене тĕпчев ĕçĕсене расççей химикĕ И.В.Авдеев (1818—1865) туса пынă. Вăлах бериллийĕн оксичĕ BeO тесе палăртнă, маларах йăнăшпа Be2O3 çырнă пулнă.
Çулăма çирĕплă материалсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Ракетăн çунакан япали[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Йӳçĕклекен | Удель туртăмĕ (Р1, çек) | Çунтару температури °С | Çунакан япала тачăлăхĕ г/см3 | Хăвăртлăх ӳсĕмĕ, ΔVид,25, м/çек | Çунакан япалан йывăрăш шучĕ % |
---|---|---|---|---|---|
Фтор | 323,3 çек | 4328 °C | 1,547 | 5014 м/çек | 13 % |
Тетрафторгидразин | 310,8 çек | 4234 °C | 1,19 | 4204 м/çек | 11 % |
ClF3 | 277,4 çек | 4075 °C | 1,85 | 4696 м/çек | 13 % |
ClF5 | 289,6 çек | 4176 °C | 1,762 | 4791 м/çек | 13 % |
Перхлорилфторид | 242,6 çек | 3593 °C | 1,709 | 3953 м/çек | 13 % |
Фтора йӳçлекен | 308,6 çек | 4177 °C | 1,561 | 4986 м/çек | 13 % |
Йӳçлĕк | 235,4 çек | 3637 °C | 1,21 | 3213 м/çек | 15 % |
Водород перекиçĕ | 276,8 сек | 3472 °C | 1,503 | 4231 м/çек | 18 % |
Азот кислоти | 256 сек | 2728 °C | 1,574 | 4005 м/çек | 24 % |
Усă курасси[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Хутăш шăранчăксене пахалатни[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Бериллие чылайлă тĕрлĕ шăранчăксене хушаççĕ, çав вара юлашкисене хытарать, çирĕплетет, вĕсенчен хатĕрленĕ япаласен çийĕ коррозие хирĕç тăма пултарать. Техникăра бериллиллĕ бронзăпа усă кураççĕ (пружинăллă перĕнӳсем). Хурçăна 0,5 % бериллие хушса тунă пружина хĕрлĕ тĕсе çитиччен хĕртнĕ чух пружинăлать.
Рентген техники[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Берилли рентген пайăркисене начар пуçтарать, çавăнпа та унтан рентген пăрăхĕсенче пайăркасем тулашне тухмашкăн чӳречене хатĕрлеççĕ.
Атом энергетики[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Атăм реакторĕсенче бериллипе нейтронсен хăвăртлăхне чакараççĕ. α-радиохастар нуклидсемпе хутăшра берилли ампуллă нейтронлă çăлкуçсенче, мĕншĕн тесен берилли-9 тĕшшисемпе α-пĕрчĕксен хутшăнăвĕнчен нейтронсем çуралаççĕ: 9Ве(α, n)12C.
Лазер материалĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Лазер техникинче берилли алюминачĕнчен хатĕрленĕ хурçă е пластина пайăрка кăларать.
Изотопӗсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]
- ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Мускав: Советская энциклопедия, 1988. — Т. 1. — С. 280. — 100 000 экз.