Википеди:Кун пулăмĕсем:Ака уйăхĕ

Пуш — Ака — Çу
Тн	Ыт	Юн	Кç	Эр	Шм	Вр
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30
Эрне кунĕсен ячĕсене 2007 çул валли кăтартнă

Ку Википеди уйрăма кунпа çыхăннă пулăмсене çутатса кăтармашкăн йĕрекеленĕ.

Ака, 1

Кулăш кунĕ, Вĕçĕн кайăксен тĕнчери кунĕ

1808 — Александр I Финляндие Раççей йышне «ĕмĕрлĕхех» хушнине хыпарлать
1891 — Поль Гоген сăрăç (капăрл.) Францирен Таитине тухса каять
1930 — Марлен Дитрих тĕп рольре вылянă «Кăвак пирĕшти» фильмĕн берлин премьери
1937 — Британ Индинчен Бирмăна уйăрнă
1938 — Nescafé ирĕлекен кофене туса кăларма тытăннă
1946 — «Арзамас-16» йĕтре центрне йĕркеленĕ
1967 — «Кавказская пленница, или Новые приключения Шурика» фильмăн премьери
2004 — Google компани Gmail почтă сервисне хута янă

Ака, 2

Тĕнчери ача-пăча кĕнеки кунĕ, Халăхсен пĕрлехленӳ кунĕ

1801 — адмирал Нельсон Копенгаген бухтинче çурçĕр патшалăхĕсен флотне аркатать (капăрл.)
1810 — Наполеон Бонапарт Австри Мари-Луизипе венчете тăнă
1831 — Алексис Токвиль Францирен Америкăна тухса каять
1879 — А. К. Соловьёв 5 хутчен II Лексантăра револьвертан перет, анчах та тĕле лекеймест
1917 — Вăхăтлă правительство вырнаçу йĕрне пăрхаçлать
1932 — Агеев Владимир Иванович, график, сăнарçă çуралнă.
1934 — Золотов Виталий Арсентьевич, прозăçă çуралнă.
1968 — пĕрремĕш ăслăлăх-фантастика блокбастерĕ, «2001 çулхи космос одиссейи» экран çине тухать
1982 — Фолкленд утравĕсемшĕн анкăл-аргентин хĕçпăшаллă хирĕçĕвĕ пуçланать
2002 — Христос Çуралу чиркĕвĕнче (Вифлеем)

Ака, 3

1672 — Чулхула епархине йĕркеленĕ
1922 — Иосиф Сталина РКП(б) ТК генераллĕ секретарĕ пулма суйланă
1929 — Глазго верфĕнче трансатлантика Queen Mary лайнерне тума тытăннă
1948 — Маршалл планне хута янă
1957 — Ройал-Корт лондон театрĕ С. Беккетăн «Эндшпиль» пьесине лартнă
1966 — Совет «Уйăх-10» автоматика станцийĕ тĕнчере пĕрремĕш Уйăхăн орбитине тухать
1973 — Мартин Купер ăслайçă (капăрл.) историре пĕрремĕш кĕсье телефонĕнчен шăнкăравлать
1975 — Бобби Фишера шахмат тĕнчин чемпионĕ ятĕнчен хăтарнă
2007 — рельсăллă пуйăспа чи хăвăрт — 574,8 çм/сех — пынă

Ака, 4

1147 — çул çыравĕнче Мускав пирки пĕрремĕш асăннă, унта Юрий Долгорукий тата Святослав Ольгович тĕл пулнă.
1500 — Индие кайнă чухне Педру Кабрал португал Бразилие, утрав вырăнне хурса, уçать.
1581 — Лисавет I «Пеликан» патне, Фрэнсис Дрейк пирата рыцăрь ятне тивĕçтерме, пырать.
1753 — Лисавет Петровна императăр-хĕрарăм хутайĕпе Раççейре айăпшăн вĕлерме пăрахаççĕ.
1882 — Васильев Иван Васильевич, пĕрремĕш чăваш профессионал юрăçи çуралнă.
1884 — иккĕмĕш лăпкă океан вăрçи вĕçленсен Боливи, тинĕс патне тухас вырăна çухатса çыран хĕрринчи Антофагаста провинцине Чилие парать.
1943 — Аттил Алексей Васильевич, сăвăç çуралнă.
1949 — Çурçĕр Атлантика килĕшĕвĕ хучĕ çине АПШ, Аслă Британи, Франци, Канада тата 8 патшалăх алă пусаççĕ.
1953 — тухтăрсен ĕçне фальсифициленĕ тесе чарнă; ăшăту тапранать.
1964 — «битломани»: The Beatles ушкăн (капăрл.) АПШри сутăну хит-парадĕнче малти пур пиллĕк вырăна йышăнать.

Ака, 5

Тăрă çутă уявĕ (Китай)

1242 — Чудь кӳлли çинчи пăрлак çапăçăвĕ
1253 — Рубрук францискан Каракорума çитнĕ
1566 — Павлово хулине никĕсленĕ.
1722 — Якоб Роггевен, европейсен пĕрремĕш Пасха утравĕ (капăрл.) çине аннă
1815 — Сумбава утравĕ çинчи Тамбора вулканĕ катострофилле пĕрхĕнме тытăнать
1930 — СССР ТĔК Ленин тата Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕсемпе чыслама йышăннă
1955 — 80 çулхи сэр Уинстон Черчилль Аслă Британи премьер-министрĕнĕç вырăнĕнчен хăтăлать
1998 — эксплуатацие тĕнчере чи вăрăм çакăнчăк кĕпере (Акаси-Кайкё) хута янă

Ака, 6

Грецин Ирĕклĕх кунĕ (1821)

1327 — Авиньон чикĕвĕнче Петрарка сăвăç хайĕн музине (капăрл.) тĕл пулать
1652 — Ян ван Рибек пĕрремĕш европа пурăнан вырăнне Кăнтăр Африкăра никĕслет
1814 — I Наполеона астулран хăтараççĕ те Бурбон çĕнетеççĕ
1896 — Афинăра пĕрремĕш хальхи Олимп вăййисем уçăлаççĕ
1909 — американ тĕпчевçи Роберт Пири пĕрремĕш Çурçĕр полюсне çитет
1917 — АПШ Пĕрремĕш Тĕнче вăрçине хутшăнать
1920 — Инçет Тухăç республикин Вăхăтлă правительствине суйланă
1994 — С. Нтарьямира тата Ж. Хабиаримана африкан икĕ президенчĕн самолётне персе антарнă

Ака, 7

Хĕвел тухăçри христиансен Тасаран та таса Турă амăшĕн Ырă хыпар уявĕ;Пĕтĕм тĕнчери сывлăх кунĕ.

1348 — Прагăра Карл университетне, Хĕвел тухăç Европăра пĕрремĕш уçаççĕ
1541 — Франциск Ксаверий Хĕвел тухăçа миссионер ĕçĕпе тухса каять
1795 — Францире тăршшĕн тĕп виçи вырăнне метра йышăннă
1824 — Филармони пĕрлĕхĕн петербург залĕнче Н. Б. Голицын Бетховенăн «Мăнаçлă мессине» тĕнчери премьерине ирттернĕ
1905 — Аттай Марк Сергеевич, сăвăç çуралнă.
1930 — Григорьев Николай Григорьевич (критик), литература критикĕ çуралнă.
1946 — РСФСР йышĕнче Кенигсберг облаçне йĕркеленĕ
1989 — Норвег тинĕсĕнче советсен К-278 «Комсомолец» атомлă шывай кимми шыва путать
1994 — Рунетăн çуралнă кунĕ: .ru зонинче пĕрремĕш домена регистрланă
2002 — Ахтупай Валентин Степанович, сăвăç вилнĕ.
2003 — Ирак вăрçи: Багдада американ çарĕсем йышăнаççĕ

Ака, 8

1525 — Краковра Тевтон орденне Прусси херцăклăхне куçарас килĕшӳ тунă
1783 — II Кĕтернен Крыма пĕрлештерес манифесчĕ
1820 — Милос утраенче пурăнакан грек çĕр ĕçтешĕ чаплă Венера статуйине (капăрл.) тупать
1904 — оккультист Алистер Кроули Каирта Саккун Кĕнекине çырать
1940 — ШĔХК Смулен çумĕнчи Катынь вăрманĕнче поляк вăрçă тыткăнĕсене вĕлерме тытăнать
1966 — Леонид Брежнева ССКП ТК Тĕп секретарĕ пулма суйланă
1986 — Клинт Иствуда Кармел хулин (Калифорни) мэрĕ пулма суйлаççĕ

Ака, 9

Боливире конституци кунĕ.

1882 — шоумен Барнум Джамбо ятлӑ пиле Американа илсе ҫитернӗ (капăрл.)
1945 — Совет ҫарӗ Кёнигсберга илнӗ
1989 — Совет ҫарӗсем Тбилисири митинга салатнӑ; 19 ҫын вилнӗ

Ака, 10

1821 — Турккăсем Григорий V патриарха хăйĕн резиденци хапхинче çакаççĕ, кĕлеткине Босфора пăрахаççĕ.
1826 — Грек революцийĕ: пĕр çулталăк хупăрланă хыççăн Месолонгион парăнать.
1912 — «Титаник» (капăрл.) Саутгемптон портĕнчен хăйĕн пĕрремĕш, çаплах юлашки тинĕс çӳревне тухать.
1917 — Çĕнĕ Йоркра уçалнă куравра Марсель Дюшан чăн унитаза кăтартнă.
1936 — Юхма Мишши, чăваш çыравçи, историкĕ, сăвăçи, драматургĕ çуралнă.
1940 — Исланди пĕтĕм ĕç-пуçĕпех Данирен уйрăлать.
1944 — Одесса операцийĕ: Одессăран наци Германин çарĕсене çапса кăлараççĕ.
1944 — Поствайкин Евграф Михайлович, мари çыравçи çуралнă.
1967 — Улшăнакан геометриллĕ çунатлă МиГ-23 совет истребителĕн пĕрремĕш вĕçевĕ.
2010 — Поляксен ертӳлĕхĕ Смулен патĕнчи авиакатастрофăра пĕтет.

Ака, 11

Тĕнчери фашист концлагерĕсенчен ирĕке кăларнă çынсен кунĕ

1241 — Тăварлă юханшыв çинчи çапăçура (капăрл.): Бела IV венгр патшине Батый çапса аркатать.
1713 — Испан еткерлĕх вăрçин пĕтĕмлетĕвĕ — Утрехт лăпкăлăх килĕшĕвĕ.
1775 — Нимĕç тухатмăш карчăкĕсене айăпласа вĕлерес юлашки ĕçĕ.
1868 — Японире сёгуната пăрахăçланă.
1940 — Гитлер Лодзь хулана Лицманштадт (Лицман генерала чысласа) ят парать.
1945 — Бухенвальд концентраци лагерĕнчи çынсене ирĕке кăларнă.
1964 — Экран çине Георгий Данелин «Я шагаю по Москве» фильмĕ тухать.
2002 — Уго Чавес Венесуэла президентне çапса антарма хăтланнă.

Ака, 12

Пĕтĕм тĕнчери авиаци тата космонавтика кунĕ

1204 — Хĕреслевсем Кустантин хӳмисене çĕмĕрсе Висантин тĕп хулине кĕрсе каяççĕ.
1861 — Самтер форта конфедератсем туртса илеççĕ. АПШ-ра граждан вăрçи пуçланать.
1862 — Аслă пăравус чуппи: çурçĕрсен ушкăнĕ кăнтăррисен пăравусне туртса илет.
1903 — Лондон маршрутне тĕнчере пĕрремĕш шалти çунавлă двигательпе куçакан хула автобусĕ тухать.
1937 — Ф. Уиттлăн газ-турбина двигателĕн стенд çинчи тĕрĕслев хăтланăвĕсем.
1961 — Тĕнчере пĕрремĕш Юрий Гагарин совет «Восток» космос карапĕ çинче пурнăçланă çыннăн космос вĕçевĕ (капăрл.) на советском .
1970 — совет К-8 шывай кимми 52 моряк экипажĕпе пĕтет.
1981 — Космоса «Колумби» космос карапĕ хăпарать. Пĕрремĕш алăпа тытса пыравлă «Спейс Шаттл» програмăн вĕçевĕ.

Ака, 13

Çĕнĕ çул, тай календарĕпе

1204 — Тăваттăмĕш хĕрес харçине хутшăннăскерсем çаратнă Кустантина (капăрл.)
1598 — франци патши Генрих IV Нант эдикчĕ çине алă пусать
1829 — англи парламенчĕ католиксене тĕн йăлине тытса пыма ирĕк парать
1919 — Бавар Совет республики пулса тăнине пĕлтернĕ (çăвăн 1-мĕшĕччен тăнă)
1934 — «Челюскин» пăрахут çинчи экспедицине хутшăннăскерсене тата экипажа çăлас операцине вĕçленĕ
1953 — ЦРУ вăрттăн ăс-тăнпа манипуляци тăвас проекта пуçлаççĕ
1958 — Ван Клиберн пĕрремĕш Чайковский ячĕллĕ конкурса çĕнтерет
1987 — Португали Китая Макао хулана тавăрма килĕшет

Ака, 14

Бенгал Çĕнĕ çулĕ

1849 — венгер пăлхавçисем Венгрин ирĕклĕхĕ пирки пĕлтернĕ
1865 — Джон Уилкс Бут АПШ президентне Авраам Линкольна вилеслех амантать
1912 — пассажир лайнерĕ «Титаник» айсберга пырса çапăнать
1918 — ВЦИК хĕрлĕ ялава Совет патшалăхĕн патшалăх ялавĕ пулма хутай кăларать
1931 — XIII Альфонса вырăнтан кăларса Испанире Иккĕмĕш Испан республики пулса тăни пирки пĕлтернĕ
1978 — Грузин чĕлхине патшалăх чĕлхи вырăнне йышăнас демонстрацисем иртеççĕ
1999 — çыннăн геномне тĕпчесе пĕлес ĕçсене пуçланă
2001 — «Газпром» компанин çыннисем «НТВ» телекомпание вăйпа ала ярса илеççĕ.
2007 — темиçе пин демонстрант Турцире тĕн ĕçченĕсем ертсе пыман патшалăхшăн сасăланă (капăрл.)

Ака, 15

1755 — Джонсон тухтăрăн акăлчан чăлхин паллă сăмахсарĕ çутта тухать
1877 — итал ăславçи Энрико Форланини сывлăша прото-вертолёта çĕклет
1891 — Томас Эдисон халăха хăйĕн куçакан ӳкерчĕк машинине (капăрл.) кăтартать
1896 — Афинăра аваллăхран пĕрремĕш Олимп вăййисене ирттернĕ
1919 — совет влаçĕн ĕçлесе тӳрлетес лагерĕсен системине йĕркелес декречĕ
1955 — Дез-Пленз хулинче (Иллинойс штачĕ), Рэй Крок хăйĕн пĕрремĕш «Макдоналдс» ресторанне уçать
1993 — Сапармурат Ниязов туркмен чĕлхи кириллицăран латин шрифчĕ çине куçни пирки пĕлтерет
1994 — Пĕтĕм тĕнчери суту-илӳ йĕркелĕвне тăвас Марракеш килĕшĕвĕ

Ака, 16

Совет артиллерийĕ Берлин хулаçумĕнче

1746 — Стюартсен анкăл астулне каялла илессишĕн юлашки хăтланăвĕ
1797 — раççей императорне I Павăл çине (капăрл.) Мускаври Кремльти Успени соборĕнче патша кăшалне тытнă
1866 — Д. В. Каракозов Александр II императора вĕлерес шутпа тапăннă
1917 — Социал-демократсен ушкăнĕ, вĕсен шутĕнче Ульянов-Ленин, «пломбăлана вакунра» Петрограда çитнĕ
1943 — Альберт Хофман ЛСД психотропи пахалăхне уçнă
1945 — Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи: совет çарĕсен Берлинри тапăну операцийĕ
1947 — Бернард Барух калаçăва «сивлек вăрçă» термина кĕртет
1992 — Афганистан президентне М. Наджибуллана кăларса сирпĕтнĕ

Ака, 17

Хуçан Иерусалима кĕмелли (Кăчкă уявĕ) (капăрл.)

1555 — Козимо I 15 уйăх хупăрланă хыççăн Сиенăна туртса илет те Тоскана çумне хушать.
1824 — Çурçĕр Америкăри вырăс çĕрĕсен чиккине палăртнă
1891 — Александр III Аслă Çĕпĕр çулне тăвас рескрипт çине алă пусать.
1895 — Япон-китай вăрçи Симоносек килĕшĕвне алă пуснă хыççăн вĕçленет.
1912 — Лена çинче персе пăрахни: 270 çынна вĕлернĕ, 250 çынна амантнă.
1942 — Франци генералĕ Анри Жиро «Саксон Бастилинчен» (капăрл.) тухса тарать
1961 — Куба эмигранчĕсем Ф. Кастро режимне пĕтерес тĕллевпе Кочинос кӳлмекне анса кĕреççĕ.
1975 — Камбоджăри граждан вăрçинче «хĕрлĕ кхмерсем» патшалăхăн тĕп хулине Пномпене ярса илеççĕ.

Ака, 18

Палăксемпе историлле вырăнсен тĕнчери кунĕ

50 çул каялла Венерăна ăнăçлă радиолокациленĕ планета радарĕ

1775 — Пол Ревир чуппи Ирĕклĕхшĕн американ вăрçине тапратать.
1853 — Азире пĕрремĕш чукун çула (Бомбей —Танна, 36 км) хута янă.
1881 — Кăнтăр Кенсингтонра хăйĕн вăхăтĕнчи чи пысăк çутçанталăк пĕлĕвĕн музейĕ (капăрл.) уçăлнă.
1902 — дактилоскопи меслетне тĕнчере пĕрремĕш хут (Аслă Британире) киревсĕр çынна палăртма усă курнă.
1906 — Сан-Францисскăри чĕр чĕтренĕвĕ, АПШ кун-çулĕнчи чи ишĕлтерӳлли, пулса иртнĕ.
1910 — Агаков Леонид Яковлевич, чăваш прозăçи, драматургĕ, сатирикĕ, театр критикĕ çуралнă.
1918 — Токарев Аверий Матвеевич, чăваш кĕвĕçи çуралнă.
1923 — Ф. Э. Дзержинский сĕнĕвĕпе «Динамо» спорт пĕрлешĕвне йĕркеленĕ.
1928 — Максим Горький «Правда» хаçатра джаза «мăнтăррисен мусăкĕ» тенĕ.
1946 — Юлашки хут Нацисен лиги пуçтарăннă: хăйĕн ирĕк тивĕçлĕхне ПНЙ панă та хăйне хăех салатнă.
1961 — Акан 18- тата 26-мĕшĕсенче СССР-тан тĕнчере пĕрремĕш Венерăн ăнăçлă радиолокацине ирттернĕ.
2002 — Тур Хейердал, паллă Норвеги çулçӳревçи, антрополог-тĕпчевçĕ вилнĕ.

Ака, 19

1713 — Император Карл VI Габсбургсен ăратне тăсас тĕллевпе Прагматика санкцине кăларать.
1775 — британ çарĕсемпе американ колонисчĕсем хушшинчи Лексингтонпа Конкорд патĕнчи пĕрремĕш çапăçусем.
1783 — II Кĕтернен Раççей импери çумне Крым ханлăхне хушас манифесчĕ.
1903 — Кишинёври тустарăвĕн, Раççей империнчи еврейсене чи юнлă тустарун пуçламăшĕ.
1943 — Варшавăри гетто пăлхавĕ.
1956 — Американ киноçăлтăрĕ Грейс Келли (капăрл.) Монакăра Ренье III кнеç пĕрлешеççĕ.
1971 — Тĕнчере пĕрремĕш совет «Салют-1» орбитăри станцине хăпартнă.
1995 — АПШ кун-çулĕнчи американ упа кĕтесне чĕтрентернĕ пĕрремĕш çав тери пысăк террор акчĕ.

Ака, 20

Мухаммед пӳлехçĕн çуралнă кунĕ

1653 — Оливер Кромвель Тăсалу парламентне салатса янă.
1828 — Рене Калье, христиансенчен пĕрремĕш масăльмансен таса вырăнне Тимбукту хулине (капăрл.) çитнĕ.
1862 — Луи Пастерпа Клод Бернар лабораторире пастеризаци экспериментне ăнăçлă ирттернĕ.
1884 — Humanum Genus энцикликăра Лев XIII папа масонлăха сивленĕ.
1939 — Билли Холидей хирĕçлевлĕ Strange Fruit юрăна çырнă.

Ака, 21

п.эрч. 753 çул — Рима никĕсленĕ вăхăт
1519 — Кортес Мексикăн çыранне аннă
1898 — Испан-американ вăрçи пуçланать
1910 — Мускавра Марфа-Мари обителĕ (капăрл.) уçăлнă
1918 — «Хĕрлĕ баронăн» самолётне персе антарнă
1925 — Чăваш автономи облаçĕ вырăнне Чăваш Автономи Социализм Совет Республикине туса хунă.
1925 — Шупашкар Чăваш АССРĕн тĕп хули пулса тăнă.
1946 — Троица-Сергий Лавринче чиркӳ кĕллине ирттерме тытăннă
1960 — Бразилин тĕп хулине — Бразилиа — туса пĕтернĕ
1967 — «Хура полковниксем» Грецире çар пăтăрмахне тунă

Ака, 22

Çĕрĕн тĕнчери кунĕ

1529 — Испанипе Португали Хĕвел тухăç Çĕр чăмăрне хăйсем хушшинче пайланă.
1769 — Версальре паллă куртизанка Дюбарри (капăрл.).
1864 — Финн кӳлмекĕн пăрлăхĕнче тĕнчере пĕрремĕш пăспа куçакан пăа катакан карап ĕçе тухнă.
1870 — Ленин Владимир Ильич çуралнă.
1915 — герман çарпуçлăхĕ хими хĕçпăшалне пĕрремĕш хут анлă усă курнă.
1953 — Парисре Ив Монтан тĕп рольте «Хăравшăн тӳлев фильмĕн» пĕрремĕш куравĕ иртнĕ.
1964 — Танганьикăпа Занзибар хăйсен пĕр патшалăха пĕрлешес кăмăлне пĕлтернĕ.
1983 — Нимĕç журналĕ «Штерн» «Китлĕрĕн кун кĕнекисене» пичетлеме тытăнать.
1992 — Гвадалахари сирпĕрнӳсен серинче 200 ытла çын пĕтнĕ.

Ака, 23

Кĕнекесен тата автор правин тĕнчери кунĕ

1343 — Эстонире Юрий каçĕнчи пăлхав тапранать
1348 — анкăл патши Эдуард III Подвязка орденне (капăрл.)
1889 — Чехов шăллĕ патне çырнă чухне «Краткость — сестра таланта» сăмах çаврăнăшĕпе усă курать
1913 — «Аквитания», пĕртен-пĕр иккĕ тĕнче вăрçине те хутшăннă лайнера шыва антарнă
1964 — Юрий Любимов Таганкăри театра йĕркелет
1967 — В. М. Комаров тытса пынă «Союз-1» космос карапĕ çуле хăпарнă
1982 — АПШн чи кăнтăр хули Вашингтонран ирĕклĕхне пĕлтернĕ
1988 — 14 çулта пĕрремĕш хут Billboard журналăн альбом чартĕсенче The Dark Side of the Moon дискĕ пулман

Ака, 24

Мăн кун, Пĕтĕм тĕнчери çамрăксен пĕр шухăшлăх кунĕ.
Эрмен геноцичĕн инкекне лекнисен кунĕ

1800 — Конгресс вулавăшне никĕслени.
1833 — АПШ-ра газăланă шыва патентланă.
1867 — Туркестан генерал-кĕпернетĕрлĕхне йĕркеленĕ, пуçлăхĕ — К. П. Кауфман.
1877 — Раççей каллех Турци çине вăрçăпа тухнă.
1915 — Осман влаçĕсем Кустантинри эрмен интеллегенцине ареслеççĕ те кăларса яраççĕ. Каярах çак вăхăта Эрмен геноцичĕн кунĕ туса асăнаççĕ.
1916 — Ирландири Мăн кун пăлхавĕ.
1926 — СССР тата Германи пĕр-пĕрне тапăнас мар тата нейтралитет пирки Берлин килĕшĕвĕ çине алă пусаççĕ.
1961 — Тинĕс тĕпĕнчен 333 çул каялла шыва путнă «Ваза» çар карапне (капăрл.) туртса хăпартнă.

Ака, 25

1719 — Даниэль Дефон «Робинзон Крузо» романĕн (капăрл.) пĕрремĕш кăларăмĕ
1792 — капитан Руже де Лиль Страсбургра «Марсельезăна» хайланă
1915 — Галлиполи çурутравне Антанта çарĕсем аннă
1943 — Демян операцин астăвăмне чысласа вермахтра çĕнĕ парне, Демян питлĕхне (en) кĕртнĕ
1945 — совет тата американ çарĕсен Эльба çинчи тĕлпулăвĕ
1953 — Nature журналра «Нуклеин кислотисен молекула тытăмĕ» (en) революциллĕ статьяна пичетленĕ
1956 — СССР-та ĕçе тухманшăн уголовлă яваплăха пăрахăçланă
1974 — Жозе Афонсу Grândola, Vila Morena юррине радиопа парсан Португалире «Гвоздика революцийĕ» тапранса каять

Ака, 26

Радиаци аварисемпе катастрофăсенче вилнĕ çынсен астăвăм кунĕ, Тăван чĕлхе кунĕ (Тутарстан)

1755 — Воскресени хапхи патĕнчи Аптекарь килĕн çуртĕнче Мускав университечĕ (капăрл.) уçăлнă
1795 — Раççей империйĕ Курляндие аннексиленĕ.
1925 — П. Гинденбург фельдмаршала Ваймар Республикин президентне суйласа лартаççĕ.
1928 — Малов Аркадий Васильевич, чăваш сăвăçи, тăлмач çуралнă.
1937 — Испанири граждан вăрçи: нацистсен «Кондор легионĕ» Герника хулана тӳперен тапăннă.
1966 — 8 балл хăватлă Ташкентри çĕр чĕтренĕвĕ.
1978 — Çурçĕр-Муй тоннельне тума тытăннă.
1986 — Чернобыль АЭСĕн тăваттăмĕш энергоблок арканнă.
1994 — t-кварксем пуррине кăтартакан пĕрремĕш тĕслĕхсене пĕлтернĕ.

Ака, 27

«Бронза салтакĕ» 2006 çулта

1565 — Лопес де Легаспи Филиппин утравĕсем çине анса Себу хулан никĕсне хунă.
1805 — АПШ çарĕсем Варвар çыранĕнчи Дерна хулана ярса илнĕ (Ливи).
1906 — Патшалăх думин Тавр керменĕнчи пĕрремĕш ларăвĕ.
1918 — РСФСР Наркомнац çумĕнче чăваш уйрăмĕ йĕркеленет.
1925 — СССР ХКК «хулари пурăнан вырăнсенчи прописка пирки» йышăнăвĕ.
1945 — Итал партизанĕсем Донгора нимĕç униформине тăхăннă Муссолини диктатора тытнă.
1967 — Монреальте Пĕтĕм тĕнчери курав уçăлнă.
1978 — Афганистанри Апрель революцийĕ.
2007 — Эстон влаçĕсем «Бронза салтакне» тĕпрен хăйпăтса çăва çине куçарнă (капăрл.).

Ака, 28

Пĕтĕм тĕнчери ĕçре сыхланас кун

1789 — «Баунти» çинчи пăлхав.
1923 — Лондонри «Уэмбли» кивĕ стадион уçăлнă.
1945 — Дахау концлагерĕнче пăлхав пуçланать.
1946 — Иван Мучи, чăваш çыравçи вилнĕ.
1947 — Тур Хейердал Перуран «Кон-Тики» (капăрл.) çинче тинĕсе тухать.
1968 — Экрансем çине Леонид Гайдайăн «Бриллиантовая рука» фильмĕ тухать.
1969 — Шарль де Голль хăйĕн ирĕкĕпе Франци президенчĕ ĕç вырăнĕнчен тухать.
1990 — Дмитрий Язов Совет Союзĕн Маршалĕ çар хисепне тивĕçнĕ юлашки çын.
2001 — Деннис Тито пĕрремĕш космос çул çӳревçи пулать.

Ака, 29

Ташăн тĕнчери кунĕ; Пĕтĕм тĕнчери кăмăл кунĕ

1624 — Людовик XIII Ришелье кардинала (капăрл.) хăйĕн министрĕ пулма лартнă.
1800 — Петербургра Мальта капеллине тасалатнă.
1882 — Берлинра эксплуатацие троллейбусăн тĕнчере пĕрремĕш экспериментлă йĕрне янă.
1897 — Анкăл физикĕ Дж. Томсон хăйĕн пĕр ĕçтешĕсене хăй электрона уçнине пĕлтернĕ.
1918 — Пĕтĕм Украинăри çăкăр тăвакансен съезчĕ провозгласил Скоропадский Павăлне Украина гетманĕ вырăнне суйлаççĕ.
1968 — Совет экранĕсене Татьяна Лиозновăн «Плющихăри виçĕ тирек» фильмӗ тухать.
1975 — американ персоналне Сайгонран эвакуацилеме тытăннă.

Ака, 30

Хĕрарăм патша кунĕ (Нидерландсем), Вут-кăвартан сыхлакансен кунĕ (Раççей)

1789 — Федерал-холлра АПШ пĕрремĕш президенчĕн инаугурацийĕ иртнĕ.
1900 — Пĕрлешĕннĕ Штатсем Гавай утравĕсене аннексиленĕ.
1902 — Опера-Комикре Клод Дебюссин «Пеллеас тата Мелизанда» оперине лартнă.
1948 — Американ Патшалăхĕсен Йĕркелĕвне туса хунă.
1975 — çурçĕр вьетнам çарĕ Сайгона туртса илнипе Вьетнамри вăрçă вĕçленет.
1980 — нидерланд хĕрарăм-патша Юлиана астулран хăйĕн Беатрикс (капăрл.) хĕрĕ майлă хăтăлнă.
1988 — 20-çулти канад юрăçĕ Селин Дион Дублинри «Еврокурав» конкурсĕнче çĕнтернĕ.
1993 — Штеффи Графа кăмăллакан Гамбургри матч вăхăтĕнче çĕçĕпе тĕнчери пĕрремĕш ракеткăна Моника Селеша суранлатнă.