Маркăмăш

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Маркăмăш (As)
Атом номерĕ 33
Ансат япалалăхăн курăмĕ Тимĕр тĕслĕ металмар
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
74.92159 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ 139 пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
946.2(9.81) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ [Ar] 3d10 4s2 4p3
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 120 пм
Ион радиусĕ (+5e)46 (-3e)222 пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
2.18
Электрод потенциалĕ 0
Оксидлав капашĕсем 5, 3, -3
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 5.73 (grey arsenic) г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 0.328[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх (50.2) Вт/(м·K)
Шăрану температури 1090 K
Шăраннин пайлавла ăшши n/a кДж/моль
Вĕрев температури 876 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 32.4 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 13.1 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ тригоналлă
Решетке периочĕ 4.130 Å
c/a танлашăнни 2.805
Дебай температури 285.00 K
As 33
74,92
[Ar] 3d10 4s2 4p31
Маркăмăш

МаркăмăшЭлементсен периодикăллă системин 33-мĕш хими элеменчĕ.


Ячĕ пулни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Вырăс чĕлхинчи маркăмăш ячĕ (мышьяк) шăшисемпе йĕкехӳресене пĕтерме усă курнипе çыхăннă. Грек сăмахĕ ἀρσενικόν персен زرنيخ (zarnik) — «сарă аурипигмент» тенине пĕлтерет. Халăх этимологийĕ ав.гр. ἀρσενικός — арçынăн сăмах патне илсе каять[2].

Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Биологи ролĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Маркăмăшпа ун пĕтĕм çыхăнăвĕ наркăмăшлă. Нумай наркăмăш организăма лексен хăстарать, чĕкĕртет, хырăм ыратать, тĕп нерв системи пусăрăнать. Калифорнири Моно кӳллинче GFAJ-1 бактери тупнă. Ун ДНК-инче фосфор вырăнне маркăмăш вырнаçнă. [3][4][5].

Маркăмăшпа çутçанталăка варлани[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Раççейри Кисан облаçĕн Скопин хулинче металлурги комбиначĕ нумай çул ĕçленĕ май 1500 тонна яхăн 80% маркăмăшлă тусан евĕр каяшсем пытарнă. Çынна вĕлерме 5 мг маркăмăш çитнĕ май, могильниксенче 200 милиард вилмелли доза вырнаçнă.[6].

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

  1. ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т.. — Советская энциклопедия. — Т. 3. — 50 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
  2. ^ Frisk H. Griechisches etymologisches Wörterbuch, Band I.
  3. ^ Найдена бактерия с мышьяком в ДНК (выр.). Лента.Ру (3 декабря 2010). Тĕрĕсленĕ 3 Раштав уйӑхӗн 2010.
  4. ^ Dwayne Brown, Cathy Weselby NASA-Funded Research Discovers Life Built With Toxic Chemical (акăлч.). NASA (2 декабря 2010). Тĕрĕсленĕ 3 Раштав уйӑхӗн 2010.
  5. ^ Alla Katsnelson {{{пуçелĕк}}}.
  6. ^ Свиридова Ольга. Чисто рязанское отравление (выр.) (html). Независимая газета (2005-05-16). Тĕрĕсленĕ 24 Авӑн уйӑхӗн 2009.