Неодим

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Неоди́м/Neodymium (Nd)
Атом номерĕ 60
Ансат япалалăхăн курăмĕ Шурă кĕмĕл тĕслĕ
ылтăн тĕслĕрех сайра çĕр металĕ
Сывлăшра çăмăллăн çунать
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)
144,24 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ 182 пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)
531,5(5,51) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ [Xe] 4f4 6s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 184 пм
Ион радиусĕ 99,(+3e) 5 пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)
1,14
Электрод потенциалĕ Nd←Nd3+ −2,32В
Nd←Nd2+ −2,2В
Оксидлав капашĕсем 3
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 7,007 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 27,42[1] Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх (16,5) Вт/(м·K)
Шăрану температури 1294 K
Шăраннин пайлавла ăшши 7,1 кДж/моль
Вĕрев температури 3341 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 289 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 20,6 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ гексагональная
Решетке периочĕ 3,660 Å
c/a танлашăнни 1,614
Дебай температури n/a K
Nd 60
144,24
4f46s2
Неодим

НеодимЭлементсен периодикăллă системин 60-мĕш элеменчĕ, лантаноидсен ушкăнне кĕрет.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Празеодима 1885-мĕш çулта австри химикĕ К. Ауэр фон Вельсбах уçнă.Вăл швед химикĕ Мосандер Карл Густав уçнă дидим элемент икĕ çывăх физика-хими пахалăхлă элемент хутăшĕ пулнине палăртнă. Вĕсене вĕл неодим тат празеодим ят панă. Анчах неодима 1925-мĕш çулта кăна уйăрнă.

Ячĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ячĕ икĕ грек сăмахне: νέος «çĕнĕ» тата δίδυμος «йĕкĕреш» пĕрлештернипе пулнă.

Туса илни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ытти сайра çĕр металлĕсемпе пĕрле туса илеççĕ. Экстракципе е хромотографипе тата майлă кристаллизицеленĕ чухне празеодим ытти çăмăл лантаноидсемпе пĕрле пухăнать, кайран неодимпа пĕрле уйрăлать. Неодим металне ирĕлтернĕ фторид е хлорид тăварĕсенчен (NdF3, NdCl3 Li, К, Са, Ва галегоничĕсене хушса) электролизпа туса илеççĕ. Электролиза 1000 °С таран хĕртсе 4,7 А/см2 токпа иртереççĕ. Графит электродсем усă кураççĕ.


Хакĕ[тӳрлет | кодне тӳрлет]

99-99,9 % тасалăхлă 1 грамм неодимăн хакĕ 2 - 5 доллар. Хакĕ туса илнĕ технгологипе çĕршывран, сутакан формăран тата усă курас тĕллеврен килет. Хальхи вăхăтра, тĕнчери экономика кризисĕ пирки, тĕп пасарсенче (Китай, Япони, США)хакĕсем чакаççĕ.

Усă курни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

лантаноидсем хушшинче неодим самарипе, церипе, лантанпа пĕрле чи усă куракан элемент. Неодима усă куракан тĕп вырăнсем:

Неодим магничĕ
Неодим магничĕ
  • тĕслĕ кантăк (хĕрлĕ кăвак неодим кантăкĕ) тата лазер материалĕсем (хум тăршшĕ 1063 нм) тума;
Неодим кантăкĕ
Неодим кантăкĕ
  • ял хуçалăхĕнче тупăш ӳстерме, часрах шăтарма вăрлăха сапма усă кураççĕ;
  • Висмутпа сурьма теллуричĕсенчен тунă термоэлектрика материалĕсен çирĕплĕхне тата термо_ЭДСне вăйлă ӳстерет.
  • Неодим оксичĕ питĕ сахал сарăлакан коэффициентлă диэлектрик;
  • Неодим фторичĕ оптоэлектроника валли питĕ пахалăхлă кантăк çипписем тума усă кураççĕ.
  • НЕодим теллуричне термоэлектрика материалĕсенче усă кураççĕ. Вăл çирăплĕхне ӳстерет тата электрофизика пахалăхĕсене лайăхлатать. Термо-ЭДМ 170 мкВ/К.

Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Çутçанталăкри неодим çичĕ изотопран: 142Nd (27,2 %), 143Nd (12,2 %), 144Nd (23,8 %), 145Nd (8,3 %), 146Nd (17,2 %), 148Nd (5,7 %), 150Nd (5,6 %) тăрать. Скобкăра çутçантăлăкри хутăшри виçине палăртнă. Вĕсенчен пиллĕкĕшĕ, пĕлнĕ тăрăх, стабиллă, иккĕшĕ радиохастар изотопсен шутне кĕреççĕ. 144Nd альфа-аркану майĕпе çурма аркану тапхăрĕ - 2,38×1015 çул, 150Nd — йĕкĕр бета-аркану çурма аркану тапхăрĕ 7×1018 çул. 2003-мĕш çул тĕлне 124-161 масса числиллĕ 29 искуствăлла изотоп паллă, вĕсем тата 13 метатстабиллĕ тăрăмлă [2].

Хими пахалăхĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Неодим металĕ сиве сывлăшра майĕпен, 150oC хăвăрт çунса неоодим (III) оксичĕ пулать:

4 Nd + 3 O2 → 2 Nd2O3

Неодим сивĕ шывпа майĕпен, вĕри шывпа хăвăрт хутшăнăве кĕрет:

2 Nd (s) + 6 H2O (l) → 2 Nd(OH)3 (aq) + 3 H2 (g)

Неодим металлĕ пĕтĕм галогенсемпе хутшăнăве кĕретs:

2 Nd (s) + 3 F2 (g) → 2 NdF3 (s) [хĕрлĕ-кăвак]
2 Nd (s) + 3 Cl2 (g) → 2 NdCl3 (s) [кĕрен]
2 Nd (s) + 3 Br2 (g) → 2 NdBr3 (s) [хĕрлĕ-кăвак]
2 Nd (s) + 3 I2 (g) → 2 NdI3 (s) [симĕс]

Празеодим кӳкĕрт йӳçĕкĕпе хутшăнса шупка кĕрен тĕслĕ [Nd(OH2)9]3+</sup комплекс пулать: [3]

2 Nd (s) + 3 H2SO4 (aq) → 2 Nd3+ (aq) + 3 SO2−
4
(aq) + 3 H2 (g)

Изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]


Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

«Викисăмахсар» логотипĕ
«Викисăмахсар» логотипĕ
«Викисăмахсарта» статья пур «неодим»
  1. ^ Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 3. — 50 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
  2. ^ Audi, Bersillon, Blachot, Wapstra. The Nubase2003 evaluation of nuclear and decay properties 2011 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ., Nuc. Phys. A 729, pp. 3-128 (2003).
  3. ^ Chemical reactions of Neodymium. Webelements. Тĕрĕсленĕ 6 Ҫӗртме уйӑхӗн 2009.


Лантаноидсем
Лантан | Цери | Празеодим | Неодим | Промети | Самари | Европи | Гадолини | Терби | Диспрози | Гольми | Эрби | Тули | Иттерби | Лютеци