Родий

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Роди (Rh)
Атом номерĕ	45
Ансат япалалăхăн курăмĕ	Çутă кĕмĕл тĕслĕ хытă металл
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	102.9055 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	134 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	719.5(7.46) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Kr] 4d⁸ 5s¹
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	125 пм
Ион радиусĕ	(+3e)68 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	2.28
Электрод потенциалĕ	0
Оксидлав капашĕсем	5, 4, 3, 2, 1, 0
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	12.41 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	0.244^[1] Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	150 Вт/(м ·K)
Шăрану температури	2239 K
Шăраннин пайлавла ăшши	21.8 кДж/моль
Вĕрев температури	4000 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	494 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	8.3 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубічна гранецентрована
Решетке периочĕ	3.800 Å
c/a танлашăнни	n/a
Дебай температури	n/a K

Rh	45
102.9055
[Kr] 4d⁸ 5s¹
Роди

Роди —Элементсен периодикăллă системин хими элеменчĕ, 45, символĕ Rh(лат. Rhodium), платина ушкăнне кĕрекен хытă кĕмĕл тĕслĕ металл. CAS регистрации номĕрĕ: 7440-16-6.

Истори[тӳрлет | кодне тӳрлет]

1803-мĕш çулта Англири Волластон Уильям Гайд тупнă.

Ячĕ пулни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Ячĕ ав.гр. ῥόδον — роза сăмахпа çыхăннă. Роди (III) çыхăнăвĕсем нумайрах чухне тĕтĕтм -хĕрлĕ тĕслĕ.

Çутçанталăкра сарăлни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Роди платина рудисенче, Кăнтăр Америкăри хăшпĕр ылтăн хăйăрĕсенче пур. Родин 43 % таран мекискари ылтăнра вырнаçнă. Осмиллĕ иридинче 3,3 % таран, пăхăр-никĕль рудисенче тĕл пулать. Осмиллĕ иридинче сайра тĕл пулакан тĕсĕ- родиллĕ невьянскит - чи нумай родиллĕ минерал.

Роди изотопĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Тĕп статья: Роди изотопĕсем

Çутçантăлăкри роди пĕр изотопран (¹⁰³Rh) тăрать.

Чи нумай пурăнакан изотопĕсем

Изотоп	Çурма аркану тапхăрĕ
¹⁰¹Rh	3,3 çул
¹⁰²Rh	207 кун
^102mRh	2,9 çул
⁹⁹Rh	16,1 кун

Усă курни[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Катализатор вырăнне автомобильсенче, азот йӳçĕкĕ тунă чухне усă кураççĕ.
Вăйлă çутă юхăмĕпе ĕçлекен тĕкĕрсемтума.
Роди-платина шăранчăкĕнчен лаборатори валли тигельсем тăваççĕ.
Платина-роди тата роди-ириди (2200 °C таран) термопарисем пысăк температура виçме юрăхлă.
Электричество контакчĕсем тăваççĕ.
Ювелирсем хăйсен таварĕсене электрлизпа родипе витеççĕ. Çакă вĕсен çирĕплĕхне ӳстерет, чăрмалантармасть тата вăйлрах йăлтăрлатарать.

Хакĕсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

2006-мĕш çулта роди хакĕ 1 трой унцишĕн 3500 долл. çитнĕ ^[2]. 2008-мĕш çулхи кăрлачра роди хакĕ 7000 доллара çитнĕ. 10100 доллара çитнĕ хыççăн хакĕ питĕ вăйлă чакса кайнă (автомобиль промăçлăхĕнче кризис пулнă май) - 900 доллар таран 2008-мĕш çулхи чӳк уйăхĕн вĕçĕнче. 2009-мĕш çулхи чӳкăн 19-мĕшĕнче хакĕ 600 доллара çитнĕ. Роди питĕ кирлĕ пулнипе, тата çутçанталăкра питĕ сахал пулнăран ăна атом реакторĕсен каяшĕсенчен кăларас тесе шутлаççĕ. Унта вăл тоннинче 130-180 грамм таран пухăнать.

Каçăсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Роди Webelements сайтра
Роди хими элеменчĕсен вулавăшĕнче 2007 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче архивланӑ.
Родин хальхи хакĕ 2016 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
Rhodium Technical and Safety Data
Роди Лос-Аламос лаборатори сайчĕнче 2007 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.

Асăрхавсем[тӳрлет | кодне тӳрлет]

^ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Советская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
^ http://www.kitco.com/charts/rhodium.html 2007 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ.

[ХЭ-1] Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Советская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8

[2] ttp://www.kitco.com/charts/rhodium.html 2007 ҫулхи Чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ.

[1]

[2]